Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1970, Qupperneq 160

sama. Ef til vill hefur það ýtt undir misskilning, að ýmsar
minnisvísur (,,rímvísur“) voru notaðar með fmgraríminu til
að auðvelda mönnum að muna tiltekin atriði svo sem messu-
daga o.fl. Hið eiginlega fíngrarím er þó laust við allan kveð-
skap.
Sú hugmynd að nota fingurna til tímatalsreiknings hlýtur að
vera ævagömul. Tugakerfið í almennum talnareikningi minnir
okkur á, að endur fyrir löngu notuðu menn sína tíu fingur til
að telja og reikna. Hvað var þá eðlilegra en að menn reyndu
að leysa tímatalsdæmi á fingrum sér. Frá því að sögur hófust
hefur tímatal valdið mönnum erfiðleikum og heilabrotum, og
um það hafa verið samdar ýmsar flóknar reglur. Að sumu
leyti hefur þetta stafað af illri nauðsyn, því að hinar náttúr-
legu tímaeiningar, dagurinn, tunglmánuðurinn og árstíðaárið,
eru svo ósamstæðar sem raun ber vitni. En þar á ofan hafa
menn svo íþyngt kerfinu að óþörfu með torskildum viðbótar-
reglum, sérstaklega reglum um helgihald. Er ekki að efa, að
þær reglur um páskahald og aðrar færanlegar kirkjuhátíðir
sem settar voru á 4. öld, hafa átt sinn þátt í að ýta undir
þróun fingraríms hjá kristnum þjóðum. Mun notkun þess
hafa farið vaxandi allt fram til þess tíma að prentuð almanök
fóru að ná verulegri útbreiðslu, en það var ekki fyrr en á 16.
öld. Þeir sem mesta stund lögðu á fingrarímið hafa eflaust
verið klerkar og aðrir fræðimenn, sem þurftu á því að halda í
störfum sínum. Á íslandi fékkst almúgafólk þó einnig við
þessa list, og eftir því sem Jón biskup Árnason segir, kunni
fjöldi manns með hana að fara hér á landi á 17. öld.
Þörfin fyrir fingrarímið minnkaði að sjálfsögðu þegar
prentuð almanök komu til sögunnar. En það sem úrslitum
réði var tímatalsbreytingin sem hófst á 16. öld og Gregoríus
páfi 13. stóð að. Eftir þá breytingu var ekki lengur hægt að
nota gömlu fingrarímsreglurnar, og voru menn því til-
neyddir að gefa fingrarímið upp á bátinn eða semja nýjar
reglur í samræmi við breytt tímatal. Slíkt var þó ekki auð-
(158)