Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1970, Page 174
an. Árið 1973 fellur á fmgurtoppinn, þ.e. sunnudag, 1974 á
framlið innanverðan, þ.e. mánudag, 1975 á miðlið innan-
verðan, þ.e. þriðjudag, 1976 (hlaupár) á upplið innanverðan
og upplið utanverðan, þ.e. bæði miðvikudag og fimmtudag,
o.s.frv.
Á sama hátt mætti telja aftur á bak: 1969 féll á miðlið
innanverðan, 1968 (hlaupár) féll á framlið innanverðan
(mánudag, sem gilti frá marz til desember) og fmgurtopp-
inn (sunnudag, sem gilti fyrir janúar og febrúar), 1967 féll
á efsta lið utanverðan o.s.frv. Þannig mætti rekja sig ára-
tugi og aldir fram og aftur í tímann. Gallinn er bara sá, að
þessi vinnubrögð eru allt of seinleg þegar langt þarf að
leita. Þess vegna verðum við að finna fljótlegri aðferð til að
hafa upp á aðfarardegi hvaða árs sem vera skal.
Hlaupár.
Við skulum þá byrja á að rifja upp hvaða reglur gilda
um hlaupár. Flestir kannast við þá reglu að hlaupár sé fjórða
hvert ár, í hvert sinn sem talan 4 gengur upp í ártalinu. Þessi
regla er þó ekki algild, því að þrjú af hverjum fjórum alda-
mótaárum eru undanþegin reglunni. Árið 1900 var til dæmis
ekki hlaupár, þótt talan 4 gengi upp í ártalinu. Til þess að
muna hvaða ár eru hlaupár, er því eftirfarandi regla hent-
ugri: Arið er hlaupár þegar talan 4 gengur upp í þeirri tölu
sem tveir öftustu stafir ártalsins mynda. Dæmi: 1972. Tveir
öftustu stafirnir gera 72, 4 ganga upp í 72 (18 sinnum), og
árið 1972 verður því hlaupár. í þessari mynd varar reglan
óbeinlínis við aldamótaárunum. Ef við tökum árið 1900 sem
dæmi, eru tveir öftustu stafir ártalsins 00. Ganga 4 upp í
00? Svarið er ekki augljóst, a.m.k. ekki fyrir allan þorra
manna. Um aldamótaárin setjum við nú fram viðbótar-
reglu: Aldamótaár er hlaupár ef talan 4 gengur upp í tveim
fyrstu stöfum ártalsins, þ.e. aldatalinu. 4 ganga ekki upp í
19, og þess vegna var 1900 ekki hlaupár. Hins vegar verður
(172)