Freyr - 01.03.1950, Síða 9

FREYR
59
öruggt megi telja. Betur reynast þær, sem
gerðar hafa verið með þéttum veggjum, úr
steini eða timbri, þó að grunnar séu.
Þróunin hefir orðið sú, að horfið er frá
jarðgryfjum, í þeirra stað komu gryfjur
með yfirbyggingu, sem taka mátti burt,
en næsta skrefið var „hálfháar" vot-
heyshlöður, þ. e. a. s. turnar 4—6 m á hæð
og loks enn hærri hlöður (turnar) allt upp
í 16—20 rn'á hæð.
En það er segin saga, að stærðin hlýtur
að vera háð því hve mikið fóður skal verka
sem vothey. Hitt er aftur á móti sígilt, að
votheyshlaðan verður að vera svo vel gerð,
sem kostur er á, með þétta veggi og frá-
ræslu í lagi. Vegghæð er æskileg allmikil,
helzt yfir 6 m, en víddin takmarkist frekar.
Þó er sá galli á votheyshlöðum, sem eru
minna en 3 m að þvermáli, að mótstaðan
við veggina takmarkar mjög samanpress-
un fóðursins.
Skal nú vikið að hinum ýmsu aðalatrið-
fyrirkomulags og gerð votheyshlaða.
1. Jarðgryfjan. •
Á það hefir þegar verið minnst, að jarð-
gryfjan sé sú frumlegasta. í henni er erfitt
að verka fyrsta fiokks vothey og fóðurgild-
istapið er jafnan mjög mikið, stundum allt
að því eins mikið og við þurrheysgerð.
Jarðgryfjur, sem hlaönar eru upp af
streng eða klömbru (kekk), eru mun betri
af því að veggir þeirra standa betur og
verða síður holóttir. Þar að kemur þó, að
þeir svíkja, holur myndast í þá og verst er
að þeir vilja jafnan síga þannig, að gryfj-
an þrengist ofan vert. Verður hún þá ónot-
hæf sökum þess að lofthol vill koma við
veggina utan með heystabbanum en þar
eyðileggst fóðrið og rýrnun verður þá mjög
mikil. Jarðgryfjur eru mjög ódýrar í stofn-
kostnaði en varðveizla fóðursins í þeim ó-
fullkomin — efnatap fóðursins mikið.
Skurðgryfjan.
Á árunum 1930—40 var talsvert notað af
skurðgryfjum á Norðurlöndum, einkum til
þess að geyma í þeim sykurrófnaúrgang frá
verksmiðjum og soðnar kartöflur til fóð-
urs handa svínum. Reyndust þær misjafn-
lega, fyrirhafnarsamt þótti að tæma þær
og einkum var geymslutapið gífurlegt,
stundum allt að 50%, þegar í þeim var
geymt vothey af grænum jurtum gert. Nú
eru þær fordæmdar nema til geymslu kart-
aflna.
í ritlingi um votheyshlöður og tækniút-
búnað við votheysgerð skrifa Folke Jarl og
Yngve Andersen, 1948:
„Langar, jafnhliða skurðgryfjur, eða
jarðgryfjur, hafa oft verið notaðar til vot-
heysgeymslu. I Ameríku hefir verið mælt
með þeim meðan turnhlöður skorti. Varan-
legar langgryfjur hafa einnig verið notað-
ar, staðsettar þannig, að tiltölulega auð-
velt væri að tæma þær. Stundum hefir ver-
ið ekið út í þær með fóðurvagninn. Jafn-
vel þó að haga megi fyrirkomulagi við þess-
ar hlöður þannig, að auðvelt sé að fylla
þær og tæma, er ekki rétt að nota þær af
því að erfitt er að pressa fóðrið saman og
þekja það. Geymslutapið verður einatt
mjög mikið og votheyið slæmt fóður.“
Hvar sem skurðgryfjur hafa verið not-
aðar, hafa þær ætíð verið skoðaðar sem
bráðabirgða úrlausn og þá aðallega hafð-
ar til að geyma fóður, sem er sjálfpressað,
svo sem soðnar kartöflur og úrgangur frá
sykurrófnaverksmiðjum. Skurðgryfjan er
engu betri en gömlu torfgryfjurnar, sem
Röð af AJ.V-votheysgryfjum. Fremst sézt þverskurður
í jörð — þá yfirborðið slétt við jörð — og fjarst er
strokkurinn upp settur og fylling hans fer fram.