Símablaðið - 01.09.1962, Blaðsíða 39

UM RITSÍMATÆKNI
Á þessu vori barst mér í hendur frá
Danmörku fjölritað hefti: TRANSMIS-
SION AF CIFFERDATA. TEORETISK
GRUNDLAG. Noter til forelœsninger ved
Danmarks tekniske H0jskole, 1957, af Thor-
vald Lauritzen. Fékk ég góðfúslega leyfi
höfundar til að þýða inngang verksins fyr-
ir Símablaðið, og birtist hann hér undir
fyrirsögn minni. Leó Ingólfsson).
Símritun er elzta mynd fjarskipta,
þar eð þegar í fornöld voru til þeirra
notuð sýnileg og heyranleg merki (t. d.
blys-, reyk- og bumfoumerki). Nútíma
símritun á rætur að rekja til þess er
Örsted uppgötvaði rafsegubnagnið árið
1820. Þegar er uppgötvun Örsteds var
kunn orðin, komu fram fyrstu tillög-
urnar að ritsímakerfum, sem byggðu
á rafmagni. Það var þó ekki fyrr en
Morse bafði fundið upp ritsímakerfi
sitt, að skriður komst á byggingu rit-
símasambanda.
Eftir að talsíminn var fundinn upp,
sem reyndar var árangur tilrauna Gra-
hams Bells með tónritsíma, byggðist
bin öra útbreiðsla bans á þeirri reynslu
af jarðstrengjum og loftlínum, sem þeg-
ar var fengin frá útbreiddu ritsímaneti.
Með uppfinningu rafeindalampans og
magnarans voru siðan fyrri fjarlægðar-
takmörk talsímans yfirstigin, og þannig
rofin einokun ritsímans á fjarskiptum
á löngum leiðum.
Hinn gífurlegi hraði á útbreiðslu tal-
símans — og þá einkum þróun talsíma-
sinna. Ella er það fullvíst, að einstök
félög forða sér i tíma út úr hinu póli-
tiska andrúmslofti og treysta á sinn
eigin mátt og samstillta baráttu.
tækni á löngum leiðum — olli því, að
þróun „klassiskrar“ símritunar staðn-
aði á árum fyrri heimsstyrjaldarinnar.
Frá þvi að fjarritinn „sló i gegn“
fyrir um það bil 30 árum, hefur hann
smám saman rutt til hliðar, að heita
má öllum öðrum ritsímatækjum. Yfir-
burðir fjarritans eru fólgnir i eftirtöld-
um eiginleikum hans: 1. Einfaldur í
notkun. Notkun bans krefst engrar sér-
kunnáttu fram yfir þá, sem þarf við
venjulega ritvél. 2. Tafarlaust búinn til
notkunar. Hann er því heppilegur til
notkunar i sambandi við notendamið
stöðvar = TELEX (teleprinter ex-
change). 3. Auk þess er það kostur,
að tekizt befur að byggja hann í þægi-
legri stærð og gerð, sem ekki sker sig
úr öðrum skrifstofuvélum að útliti.
Á sama hátt og ritsímanetið var á
sínum tíma snar þáttur í hraðri út-
breiðslu talsimans, er nú alþjóðlegt net
talsímasambanda forsenda þeirrar end-
urvakningar, sem orðið hefur i símrit-
un með tilkomu fjarritans. Þetta er
vegna þess, að langflestar ritsímarásir
eru nú byggðar á talsímastrengjum —
annaðhvort sem rakstraumsrásir á
huldum eða buldumiðj um þeim, er ekki
nýtast fyrir talsima, — eða, og þó mest,
sem fjölritsímar með allt að 24 ritsima-
rásum á einni venjulegri fjögurra-víra
talsímarás. Ennfremur hefur sú tælcni,
er lýtur að sjálfvirkum símastöðvum,
og fyrir hendi var, verið frá fyrstu
grundvöllur og fyrirmvnd telexþjón-
ustunnar, jafnt þótt þessar tvær tækni-
greinar þróist nú að sjálfsögðu sam-
bliða.
Hin öra þróun þessarar nýju greinar
ritsímaþ j ónustunnar, telexþj ónustunn-
ar, tekur af allan vafa um, að fjarrit-
SÍMÁBLAÐIÐ