Freyr - 15.04.1960, Qupperneq 27

FREYR
131
þessi hætta því verið fyrir hendi. Tilrauna-
stöðin segir, að í athuguðum sýnishornum af
görnum hreindýra, sem talin voru vanheil, hafi
ekki fundizt garnaveikisýklar, og að ætla verði,
að hættan á sýking hreindýra af sauðfé sé
ekki ýkja mikil, þar eð hún verði að sjálfsögðu
mest í náinni sambúð sjúkra og heilbrigðra
dýra. Þá segir Tilraunastöðin ennfremur, að
ekki sé kunnugt um, að hreindýr né neinar
aðrar dýrategundir en sauðfé geti tekið mæði-
veiki eða þurramæði. Telur Tilraunastöðin
ekki ástæðu til að hafa áhyggjur af því. að
hreindýr hafi þýðingu fyrir útbreiðslu mæði-
veiki. Um aðra búfjársjúkdóma, sem kunnugt
er að hreindýr kynnu að geta breitt út, virð-
ist tæplega að ræða, segir Tilraunastöðin enn-
fremur, enda erfitt að gera sér í hugarlund
rannsóknir — eða varnarráðstafanir í þeim
efnum, sem að haldi gætu komið.
En myndun villtra hreindýrahjarða sunn-
anlands rann út í sandinn þegar af öðrum á-
stæðum en ótta við hugsanlegan flutning bú-
fjársjúkdóma með þeim milli héraða. Svör
sýslunefndanna, — allra nema Árnessýslu, —
voru fullkomlega neikvæð. Sýslunefnd Borg-
arfjarðarsýslu segir: „Sýslunefndin getur ekki
fallizt á það, að sleppt sé villtum hreindýrum
á hálendið umhverfis Langjökui, Eiríksjökul og
Ok, né Tvídægru eða Arnarvatnsheiði, enda
eru öll þessi lönd í eigu upprekstrarfélaga,
hreppsfélaga og einstakra manna, sem að
sjálfsögðu yrðu að veita samþykki sitt til slíkra
ráðstafana." Sýslunefnd Mýrasýslu segir: „Þar
sem upplýst er af skógrækt ríkisins, að hrein-
dýr séu skaðleg skógargróðri, sér sýslunefndin
eigi ástæðu til að mæla með innflutningi hrein-
dýra í Mýrasýslu.“ Sýslunefnd Árnessýslu seg-
ir hinsvegar: „Nefndin mælir með því, að þessi
tilraun verði gerð,“ en vísar annars til bréfs
Páls sýslumanns Hallgrímssonar, sem svarað
hafði ráðuneytinu til bráðabirgða, áður en
sýslunefnd gat fjallað um málið, og segir þar:
,.Þeir sýslunefndarmenn, sem ég hef rætt við
um mál þetta, telja ólíklegt að framkvæmdir
séu hugsaðar á þá leið, að sýslunefndin leggist
á móti því.“ Jafnframt bendir sýslumaður á,
að þá standi til að skera niður allt sauðfé í
Árnessýslu haustið 1951 og verði þá sauðlaust
eitt ár á eftir. Telur sýslumaður óvarlegt að
flytja hreindýr þangað fyrr en ári síðar en
niðurskurður fer fram, — ef nokkrir mögu-
leikar kynnu að vera á því, að hreindýr geti
tekið búfjársjúkdóma. Þá segir sýslunefnd Ár-
nessýslu, að þar sem ætla megi að hreindýr-
in gangi að mestu á afréttum og í heimahög-
um Árnessýslu, verði að teljast eðlilegt, að
sýslunefndin fái íhlutunarrétt um það, hverj-
ir hafa skuli dýranna not, ef til kemur. — Lýs-
ir afstaöa Árnessýslu fyrr og síðar skynsam'eg-
um áhuga á málinu.
Eigi minnist ég, að sýslunefndir Gullbringiu-
og K’ósarsýslu svöruðu bréfi ráðuneytisins, en
afstaða þeirra kom ótvírætt í ljós við annað
tækifæri síðar.
í desembermánuði 1953 fóru þeir Sæmund-
ur Ólafsson, forstjóri í Reykjavík, Karl Þor-
láksson, bóndi að Hrauni, Ólafur Þórðarson,
bóndi, Hlíðarenda, Bjarni Jónsson, hreppstjóri
Selvogshrepps, og Hermann Eyjólfsson, hrepp-
stjóri, Gerðakoti, þess á leit við menntamála-
ráðuneytið, að þeim yrði leyft að taka hrein-
kálfa úr hjörðinni austanlands og flytja „á
Reykjanesfjallgarðinn, upp af Ölfusi og Sel-
vogi“ í því augnamiði að láta hreindýr ganga
villt á þeim slóðum. Segjast umsækjendur
munu, ef þeir fái leyfið, leita eftir samvinnu
við sýslunefnd Árnessýslu og hreppsnefndir
Ölfuss- og Selvogshrepps. Erindi þeirra félaga
var sent eftirgreindum aðilum til umsagnar:
Tilraunastöðinni á Keldum vegna hugsanlegr-
ar sjúkdómshættu af flutningi kálfanna, og
sýslunefndum Árnessýslu, Gullbringu- og
Kjósarsýslu. — Tilraunastöðin vísar að nokkru
til fyrra álits síns, sem getið hefur verið um
hér að framan, en tekur fram, að mjög sé ó-
líklegt, að nýfæddir hreinkálfar flyttu til Suð-
vesturlands nokkurn sjúkdóm. sem þar gæti
valdið tjóni. Hverfandi lítil hætta sé á því, að
þeir beri búfjársjúkdóma, t. d. garnaveiki. Þess
má geta hér, að einu sinni (árið 1952) minn-
ist hreindýraeftirlitsmaður á. að ung hreinkýr
hafi verið skotin sakir þess, að hún hafði ver-
ið að veslast upp af einhverri pest. Ekki voru
innyflin þó skoðuð og ekki sá eftirlitsmaður
sjálfur dýrið, en bónda þeim, sem dýrið skaut,
datt í hug á eftir, að e.t.v. hafi þarna verið um
garnaveiki að ræða. En framangreind ummæli
Tilraunastöðvarinnar benda eigi til, að ástæða
sé til að óttast flutning búfjársjúkdóma með
nýfæddum, villtum hreinkálfum.