Freyr - 15.04.1960, Page 28

132
FRE YR
Svar sýslunefndar Árnessýslu er á bann veg,
að hún samhykkir að mæla með bví, að til-
raunin verði gerð, enda verði flutningur dýr-
anna á afréttarlönd háður samþykki og skil-
yrðum þeirra sveitarstjórna, er hlut eiga að
máli.
Svar sýslunefnda Gullbringu- og K'ósarsýslu
felst í bréfi sýslumanns frá 13. janúar 1955.
Segir þar, að komið hafi fram eindregin and-
staða gegn málinu í báðum sýslunefndunum,
,.og var mér falið," segir hann, „að mótmæla
því við hið háa ráðuneyti að umbeðið leyfi verði
veitt. Vil ég benda ráðuneytinu á, að hvorki
hreppsnefndir né bændur munu þola að hrein-
dýrum verði sleppt í landi beirra og telja slíkt
með öllu óheimilt. Er á það bent, að hér er hið
mesta ófremdarástand með land fyrir fénað og
búpening bænda og hefur verið um það rætt,
meðal annars vegna skorts á landi, að banna
sauðfjárhald á hluta af Reykjanesskaga. Þykir
skjóta nokkuð skökku við, að á sama tíma,
sem uppi hafa verið alvarlegar raddir um bann
við sauðfjárrækt á Reykjanesskaga vegna
skorts á landi, skuli rætt um að flytja hrein-
dýr á nesið. Vænta sýslunefndir bess, að um-
beðið leyfi verði ekki veitt og telja ríkissjóð
ekkert land eiga á Reyk’anesi til að leyfa
hreindýrahald í.“
Að fenginni þessari umsögn kom vitanlega
ekki til greina að veita að svo stöddu leyfi til
að koma á fót villtri hreindýrahjörð innan
marka Gullbringu- og K'ósarsýslu. Ef héraðs-
stiórnir þær, sem hlut eiga að máli, hafa ekki
áhuga á slíkri tilraun, á ekki að gera hana.
Það sem leggja ber höfuðáherzlu á, er að finna
hin skynsamlegustu ráð til að nýta hreindýra-
stofninn eystra og reyna þar til brautar hvern
arð má hafa af dýrunum. Ef það sýnir sig, að
dýrin verða arðgæf, þá mun það brjóta mál-
inu braut annarsstaðar. Ef hinsvegar tekst
ekki að gera hreindýrastofninn á Austurlandi
gagnsaman, þá er ekki tímabært að flytja
hreindýrin í önnur héruð. En ef að því rekur,
að koma upp hjörð villtra hreindýra í öðrum
landshluta en þau nú eru, þá kæmi til athug-
unar að flytja þau til Vestfjarða, þar sem
byggð leggst nú sumsstaðar niður og þvi lík-
legt að dýrin myndu njóta þar meira frið-
lands en víða annarsstaðar. Hitt er þó óreynt,
hvort lífsskilyrði eru þar æskileg fyrir þau og
hvort forráðamenn þar um sveitir vildu við
þeim taka. Verður þá einnig að hafa alveg
sérstaklega í huga, að siík framkvæmd mætti
ekki koma til greina, meðan nokkur möguleiki
gæti verið á því, að þangað bærust búfjársjúk-
dómar með dýrunum.
Að beiðni menntamálaráðuneytisins ferðað-
ist Guðmundur Þorláksson, mag. scient., til
Vestfjarða 22.—26. ágúst 1959 til þess að kynna
sér beitarskilyrði fyrir hreindýr. Segir hann í
skýrslu sinni til ráðuneytisins. að hann hafi
athugað haglendi á Þorskafjarðarheiði. frá
brúnum Steingrímsfjarðar og vestur að Kolla-
fjarðarheiði, þá í Langadal og á Langadals-
st.rönd að Kaldalóni. Ennfremur í nokkrum
bverdölum og fjörðum á Barðaströnd frá
Þorskafirði að Skálmarnesi. Virtist Guðmundi
haalendi gott á heiðum uppi, einkum til sumar-
beitar, — mýrasund mörg vel gróin, en auk
bess mikið af grasvíði og öðrum kjarngóðum
fiallai'irtum. Eigi kom hann bví við að fara til
Hornstranda, en hefur það eftir kunnugum, að
í Hornvík taki aldrei fvrir beit og muni svo víð-
ar vera bar norður frá. Einnig segir Guðmund-
ur ágæta vetrarbeit fyrir hreindýr í mörgum
fiörðum á Barðaströnd. Myndu hreindýr, sem
héldu sig á hálendinu að sumrinu, væntanlega
leita niður í firðina á vetrum. ekki sízt hina
óbvggðu. en gera má ráð fyrir snjóþyngslum
á hálendinu og áfreðum. Eflaust yrðu skoðanir
manna vestra skiptar um það, hvort koma ætti
upp hreindýrahjörð þar um slóðir, enda mun
það lítið hafa verið rætt, en fróðlegt þótti að
fá vitneskju um haglendið, ef ráðamenn
vestra kynnu að fá áhuga á málinu.
Einnig fór Guðmundur Þorláksson að beiðni
ráðuneytisins til Noregs, Svíbjóðar og Finn-
lands sumarið 1959, til þess að kynna sér hag-
nýting hreindýra á þessum slóðum og athuga,
hvað af bví mætti læra fyrir íslendinga. Eru
höfuðatriði skýrslu hans þau, að Norðmenn
hafi horfið að því sem hagkvæmustu fyrir-
komulagi að hafa hreindýrin villt sem veiði-
dýr í Suður-Noregi og selia veiðileyfi, innlend-
um og erlendum, allháu verði. f Svíþjóð og
Noregi, að undanskilinni norsku Finnmörku,
eru í gildi lagafyrirmæli um það, að aðeins
Lappar (Samar) megi stunda hreindýrarækt á
nánar tilteknum svæðum, en utan beirra svæða
er hreindýrahald bannað. í Finnlandi og