Freyr - 15.02.1966, Blaðsíða 18

92
FREYR
us) í hverju lambi, en í hólfi B3, sem var
nýtt, fundust nær engir ormar af þessari
tegund. Þetta bendir til þess, að flækju-
ormalirfur frá fyrra ári hafi borizt í tilrauna-
lömbin í hólfi B2 og er í fullu samræmi við
erlendar athuganir, sem sýna, að þessi lirfu-
tegund hefir reynzt mjög lífseig.
Eins og fyrr er bent á, má að sjálfsögðu
ekki draga of miklar ályktanir af einstakri
athugun eins og þeirri, sem hér hefir verið
lauslega greint frá. Engu að síður gefa nið-
urstöður hennar eindregið til kynna nauð-
syn þess, að kanna til hlítar orsakir og af-
leiðingar hinnar miklu ormafjölgunar, sem
varð í tilraunalömbunum. Einnig þarf að
staðfesta, að hve miklu leyti smitnæmar
lirfur kunna að safnast fyrir á beitarlandi
eða geta lifað í heyi, sem fénu er gefið,
hvernig haga skuli ormalyfsgjöfum, svo að
þær komi að notum o. fl.
Tilraunalömbunum á Korpúlfsstöðum
sumarið 1964 farnaðist vel, þótt mikil aukn-
ing yrði í þeim af garnaormum í septem-
bermánuði. Við annað veðurfar hefði þetta
getað farið verr, og ef þessi lömb hefðu ver-
ið látin lifa lengur, má búast við, að þeim
hefði fljótlega hrakað. — Ýmislegt virðist
geta komið til greina til að draga úr hættu
af völdum ormafjölgunar í haustlömbum
til dæmis:
1) að slátra þeim snemma við sumarslátr-
un.
2) Að setja þau í ný, hrein hólf í ágústlok.
3) Að gefa mæðrunum fóðurbæti til að
auka mótstöðu lambanna.
4) að þaulreyna hentug ormalyf.
Margt bendir til þess, að fullorðnu fé sé
alloft gefið ormalyf án þess að ormaaukn-
ing hafi átt sér stað, t. d. að haustinu eða
fyrri hluta vetrar. En stundum sé jafnvel
ekkert lyf gefið, þegar ormafjölgunin er
mest, t. d. seinni hluta vetrar og á vorin.
Er þá ekki við ormalyfið að sakast, þótt það
komi að litlu haldi. Mörgum mun það held-
ur ekki nægilega ljóst, þótt það sé gamal-
kunnugt, hversu mikils virði fóðrunin er
til að vinna á móti ormaaukningu í fénu.
Magnús Einarsson dýralæknir orðar þetta
svo í grein í Frey 1918:
„Nauðsynlegt er að byrja snemma að
haustinu að gefa því fé með beit, sem hætt-
ir helzt við að fá ormaveiki. Léleg haustbeit
einvörðungu er slíku fé ónóg“(5).
Þetta mun vera rétt hjá Magnúsi og er
enn í fullu gildi.
Víða um landið er lömbum beitt vikum
og mánuðum saman að haustinu í þröngum
girðingarhólfum heima við bæi. Má þá
ætla, að svipuð hætta sé á ormasmitun eða
upptöku á ormalirfum og í beitarhólfunum
á Korpúlfsstöðum. Við þær aðstæður getur
ormaaukningin auðveldlega orðið það ör,
að venjulegar ormalyfsgjafir nægi ekki til
að bata lömbin eða forða þeim frá ormasýk-
ingu.
Þótt auðvelt sé að benda á ýmis mistök
í meðferð fjárins, sem geta leitt til aukinn-
ar ormaveiki, er ekki, að svo stöddu, unnt
að gefa nægilega ýtarlegar leiðbeiningar
eða reglur um meðferð fjárins, fóðrun og
ormalyfsgjafir. Til þessa skortir enn nógu
víðtæka þekkingu ,sem byggð sé á nákvæm-
um rannsóknum á sauðfjárormum við ís-
lenzkar aðstæður.
Að síðustu vil ég leggja áherzlu á þetta:
Treystið ekki of einhliða á ormalyfin til að
forða fénu frá ormaveiki. — Leggið höfuð-
áherzlu á fóðrun fjárins og holla beit og
gætið ásetningslambanna sem bezt að haust-
inu. — Hafið ormalyfin tiltæk. Notið þau
einkum í unga féð og þegar mistök við fóðr-
un eða önnur óviðráðanleg atvik valda
ormaaukningu í fénu.
HEIMILDIR:
1) Magnús Stephensen: Veterinær Selskabs Skrifter 1.
Del, 1808.
2) Snorri Tónsson: Tidskrift f. Veterinærer 2. Række,
1879.
3) Magnús Einarsson: Freyr 1, 53, 57 og 65, 1904
4) Magnús Einarsson: Freyr 2, 1, 1905.
5) Magnús Einarsson: Freyr 15, 68, 1918.
6) Jón H. Þorbergsson: Freyr 23, 80, 1926.
7) Jón Pálsson: Búnaðarritið 42, 74, 1928.
8) Níels Dungal: Búnaðarritið 50, 1936.
9) Guðm. Gíslason: Árbók landbúnaðarins 16, 87, 1965.