Freyr - 01.12.1972, Qupperneq 57

Athuganir á gróðri afrétta.
Nú í haust mældu starfsmenn frá Keldum
natríummagn í gróðri nokkurra afrétta.
Tekin voru sýni seint í ágúst á Holta-
vörðuheiði, Arnarvatnsheiði, skammt frá
Brunnum á Kaldadal og við Vilborgar-
keldu á Mosfellsheiði. Teknar voru starir,
heilgrös, blómjurtir og víðir og hvað mælt
fyrir sig. Tafla 2 sýnir niðurstöður þessara
mælinga:
Tafla 2.
Na % af Fjöldi sýna þurrefni
Holtavörðuheiði 16 0,08
Arnarvatnsheiði 13 0,07
Brunnar, Kaldadal 3 0,07
V ilborgarkelda 3 0,08
Meðaltal heilgrasa 11 0,07
Meðaltal hálfgrasa 10 0,08
Meðaltal allra 34 0,07
Hæsta gildi fannst í broki af Holtavörðu-
heiði, 0,11, og það lægsta í grasvíði af
Arnarvatnsheiði, 0,05.
Þar sem taflan sýnir meðaltal natríum-
magns heilgrasa og hálfgrasa er það að-
dins önnur flokkun á sömu sýnum og
flokkuð eru eftir heiðum ofar í töflunni.
Taflan sýnir að svipað magn natríum er
í gróðri á öllum þessum stöðum og líkt í
flestum jurtum. Bendir það til þess að
sauðkindin geti ekki valið sér neinar sér-
stakar jurtir, sem kæmu henni að gagni
gegn salthungrinu. Mest er af natríum í
brokinu sem ekkert er bitið á sumrin.
Ingvi Þorsteinsson og Gunnar Ólafsson
gerðu athuganir á magni margra efna í
ýmsum úthagaplöntum á Korpúlfsstöðum
og Reykhólum (1). Þeir fundu lítinn mun
á natríummagni jurtanna, nema hvað mest
var í brokinu. í rannsókn þeirra breyttist
magn natríums ekki mjög mikið yfir sum-
arið í gróðrinum fyrr en hann fór að sölna.
Þetta kemur heim við athuganir frá
Hvanneyri (5).
Hugsanlegur natríumgjafi skepna á af-
rétti væri vatn úr ám og lækjum. Mælt
var natríummagn í þremur ám sem falla
af Arnarvatnsheiði, Þverá, Litlafljóti og
Norðlingafljóti. í vatni allra þessara vatns-
falla var natríummagnið 0,11 grömm í
lítra. Munar ekki verulega um slíkt í
natríumfóðri ánna. Þetta magn er öllu
minna en í safa jurtanna.
Sauðfé í réttunum.
Mæld voru á Keldum sýni úr þvagi og
blóði sauðfjár sem var að koma af sömu
afréttunum og grassýnin voru tekin á.
Reynt var með mælingum að leiða líkur
að því hvort féð þjáðist af saltskorti eða
ekki. í þvagi var mælt natríum, en í blóði
var mælt natríum, hemóglóbín (blóð-
rauði), og hematókrít. Hematókrít gefur
til kynna hve margir hundraðshlutar eru
blóðkorn, afgangurinn er blóðvökvinn.
Þessar tvær síðastnefndu mælingar áttu að
gefa til kynna hve mikill vökvi væri í
skepnunni, því meira sem er af hemógló-
bíni og því hærri sem hematókrítin er,
því minni vökvi ætti að vera í skepnunni
að öðru jöfnu.
Þessi efni voru öll mæld með sömu að-
ferðum og nú tíðkazt á sjúkrahúsum, natr-
íum var mælt með logaljósmæli en hemó-
glóbín sem cyanmethemóglóbín við 540 nm
í ljósþéttleikamæli. Hematókrít var mæld
með því að skilja blóðið í hárpípum
(micro-hematókrít). Blóðið var tekið með
grönnum nálum í lofttæmd glös (vacu-
tainer), svo að mengun blóðsins utan frá
er óhugsandi.
Skepnan losnar við natríum með þvagi
ef hún fær meira af því í fóðri en hún
þarf til að halda magni þess óbreyttu í
vökva líkama síns. Sé hins vegar hörgull
á þessu efni missir hún nær ekkert af því
með þvaginu. Eðlilegt gæti talizt að hún
hefði í þvagi meira en 20 millíekvívalenta
F R E Y R
513