Freyr - 01.12.1972, Blaðsíða 67

Húsmœðraþáttur:
Tóvinna
Úr þeli þráð a8 spinna
mér þykir næsta indæl vinna
Ég; enga iðn kann finna
sem öllu betur skemmtir mér
Ég sit í hægu sæti
og sveifla rokk með kvikum fæti
Ég iða öll af kæti
er ullarlopinn teygjast fer.
Um áraraðir hefur þetta ljóð verið sungið
og trallað af hjartans unaði og með glöðu
geði. Það var í þá daga, sem ullarvinna
var í heiðri höfð á hverju heimili um þvert
og endilangt ísland, þegar baðstofulíf og
athafnir þar innan veggja var skóli fólks-
ins og í fyllsta mæli mótaði andlega og
verklega menningu þess.
Skinn voru notuð til klæða fyrr á öldum
en einnig hefur ullin, og klæði úr henni
unnin, um aldir verið notuð til skjóls og
skrauts. Sauðkindin skilaði hráefninu og
þótti löngum mikilsvert að nýta ullina sem
bezt því að allir þurftu nokkuð til þess að
einangra sig gegn kuldanum, ekki sízt á
norðlægum slóðum þar sem vetur eru
langir og veður hörð.

Svo er sagt, að ullarklippur (sauðaklippur) séu í
rauninni eldra tæki en skæri og má það vel vera.
Með frumstæðum tækjum var unnið í
upphafi en snemma hafa menn spunnið og
ofið, sniðið og saumað, og vefir voru slegn-
ir um aldir áður en prjónaðar flíkur þekkt-
ust, eða svo segir sagan.
Um langt skeið hefur tóvinna verið al-
hliða meðal þjóðar okkar og það er víst
með réttu og sönnu sagt, að þar hafa konur
átt og rækt veigamikinn þátt. Bæði konur
og karlar hafa kembt ullina en konur
jafnan notað rokkinn. Hverjir hafa spunn-
ið áður en saga rokksins hefst og snældan
ein var notuð, er víst óljóst, en líklegt að
þar hafi bæði karlar og konur verið að
verki, og hitt er víst, að um áratugi eða
jafnvel árhundruð voru það í fyrstu röð
störf karlmanna að slá vefina. Hitt er þó
vafalaust, að hlutur kvenna hefur þar
verið nokkur og það hefur ekki verið
Gilitrutt ein, sem tók sér það starf fyrir
hendur að vefa dúka konunnar, sem vant-
aði framtak til þess að gegna því hlutverki
sjálf.
❖ ❖ ❖
Bóndakonan (Landbokvinden) heitir mikil
bók, sem dönsku búnaðarfélögin gáfu út
fyrir nokkrum árum. Þar er sagt frá og í
Ullarkambar hafa alla
tíð verið misjafnir að
gerð og grófleiki tind-
anna (víranna) einnig.
Gerður var greinar-
munnr á kömbum
eftir því hvað kemba
skyldi í þeim (ullar-
kambar, hrosshárs-
kambar, stólkambar
o. s. frv.).
F R E Y R
523