Freyr - 15.07.1973, Side 14

Hjá börnum á fyrsta ári getur ofnæmi
horfið skyndilega. Því er betur að þetta
gerist stundum með mjólkurofnæmi. Of-
næmi gegn eggjum hverfur einatt þegar
barnið kemst á skólaaldur, en ofnæmi gegn
fiskmeti varir jafnan mikið lengur.
Auðkenni ofnæmis.
Engin föst regla er um hvernig ofnæmi
gerir sín vart. Stundum koma áblástrar á
varir og eymsli í tungu og eru þau fyrir-
bæri algeng en ekki alvarleg yfirleitt.
Stundum kemur það í ljós sem magaveiki
með niðurgangi og verkjum. Enn önnur
auðkenni eru sýnileg á húðinni sem ofsa-
kláði eða roði. Algengt fyrirbæri er rennsli
úr nefi og augum, höfuðverkur, sviti eða
enn annað. Alvarlegast er það þegar all-
ergi kemst á það stig að valda öndunar-
truflunum. Að ýmsum leiðum er hægt að
kanna hvaða fæðutegundir valda allergi,
en í reynd er ekki auðvelt að sneyða hjá
þeim matvælum, sem valda kvillanum.
Algengt er að ofnæmi sé arfgengt, en ekki
er þar með sagt, að einstaklingarnir hafi
ofnæmi gegn sama efni. Stundum er það
tengt fæðunni, stundum umhverfinu og
torvelt er að gera sér grein fyrir tilbreyt-
ingum þar að lútandi. Þannig er t. d. einatt
með egg, að sumir þola þau vel að sumrinu,
en að vetri alls ekki og sérstaklega ekki
í sambandi við kvef eða aðra farandkvilla.
Hvað ber að gera til þess að sneyða hjá
áhrifum ofnæmisvalda er raunar ekki létt
að ráðleggja, nema þetta, að borða ekki
þær fæðutegundir, sem einstaklingurinn
veit að hann hefur ofnæmi gegn.
Á síðari árum hefur þráfalt verið reynt
að gera fólk ónæmt gegn þeim matvælum
og öðrum efnum, sem valda því ofnæmis-
óþægindum. Hægt er að draga úr áhrifun-
um á ýmsan hátt, með innspýtingu eða
inntöku og notkun vissra mótefna eða
deyfiefna, en ekki verður sagt að þær ráð-
stafanir séu yfirleitt góðar eða ágætar til
varnar, og meira að segja er árangur slíkra
athafna einatt lítill eða enginn.
Óbeit.
Það er ekki óalgengt, að það fólk, sem um-
gengst ofnæmiseinstaklinga, lítur á þá sem
skrítna, svo ekki sé meira sagt.
Þetta getur skeð við kaffiborð. Sé í kökur
blandað hnetum eða möndlum, og ofnæm-
ispersónan veit ekkert um það og bragðar
köku af þeirri gerð, getur það leitt til al-
varlegra afleiðinga, sem óskiljanlegar eru
nærstöddum, er ekkert þekkja til svona
fyrirbæris.
Skólamaturinn er mörgum allergi-börn-
um hreinasta kvalræði. Þau geta ekki setið
við borðið þegar vissar tegundir matar eru
á borðum. Bara lyktin af vissum tegundum
matar er þeim kvalræði.
Stundum þarf ekki annað til en nærvera
einstaklings, er neytt hefur fyrir stuttu
réttar, sem veldur ofnæmi. Móðir nokkur
hafði að morgni borðað brauðsneið með
skelfisk-áleggi. Sonur hennar var með
mikið ofnæmi gegn fiskmeti af þessu tagi.
Þegar hann fór í skólann kvaddi hann
mömmu sína með kossi eins og venjulega,
með þeim afleiðingum að hann fékk slæmt
astmakast. í skólanum hafði það skeð, að
einhver félaganna hafði borðað skeldýrs-
rétt daginn áður en sami drengur var í
námunda hans í skólanum. Það var nóg til
þess að valda miklum óþægindum.
Það eru til margir menn og konur, er
hafa talsverða eða mikla óbeit á vissum
réttum eða tegundum matvæla. Vafalaust
er hér um að ræða nokkuð, sem náskylt
er allergi, bara á lægra stigi en hin alvar-
legu fyrirbæri eða á annan hátt hagað í
líkamshræringum einstaklinganna. Þau
fyrirbæri þurfa ekki að vera — og eru
sjaldan ímyndun, heldur grein á sama
meiði og hin algenga og alvarlega allergi.
Amerísk rannsókn á þessum efnum hefur
sýnt og sannað, að í 80 af hundraði slíkra
fyrirbæra, hefur fólk andúð á vissum teg-
undum fæðuefna, en það er í rauninni
grein á meiði ofnæmis.
344
F R E Y R