Freyr - 01.06.1975, Qupperneq 11

köfnunareffnis
greiðan aðgang að orkuríkum sykrum, sem
myndast við kolefnistillífun smárans.
Víða er gert ráð fyrir, að rótarhnúða-
gerlarnir geti unnið um 100 kg N/ha á ári,
sem er ámóta mikið magn og hérlendis er
ráðlagt að bera á graslendi. Hærri tölur
sjást gefnar upp. Eins og margt fleira örv-
ast köfnunarefnisnám lífvera mjög mikið
með hækkandi hitastigi, upp að vissu
marki. Hér á landi er jarðvegshiti að sjálf-
sögðu fremur lágur, jafnvel um hásumarið,
og er það væntanlega meginskýringin á
því, að hvítsmári sá, sem vex sums staðar
í tilraunareitum, virðist ekki gefa af sér
verulegt magn köfnunarefnis. Þegar köfn-
unarefni er borið á, dregur úr köfnunar-
efnisnámi gerla, og í íslenskum tilraunum
virðist smári hverfa að mestu, þegar magn
N-áburðar fer upp fyrir 60 kg/ha.
í jarðvegi lifa frjálsar a. m. k. tvær teg-
undir gerla, sem binda köfnunarefni, ef
nítrat og ammóníak skortir í jarðveg. Þess-
ir gerlar eru mjög háðir því að hafa aðgang
að miklu magni auðnýttra sykra, til þess
að starfsemi þessi geti orðið, og er talið,
að til bindingar á 1 kg N þurfi a. m. k. 50
kg af sykrum.
Köfnunarefnisnám blágrænþörunga.
Loks vinna nokkrar tegundir blágræn-
þörunga köfnunarefni úr loftinu. Þeir nýta
sólarorku til myndunar orkuríkra, líf-
rænna kolefnissambanda eins og annar
grænn gróður og geta síðan nýtt þá orku
til bindingar köfnunarefnis án milligöngu
annarra lífvera. Á hrísgrjónaekrum í Ind-
landi mynda þeir lag á yfirborði jarðvegs
og eru taldir sjá hrísgrjónaræktuninni fyr-
ir köfnunarefni.
Það hefur verið gefið í skyn hér á undan,
að köfnunarefnisnám plantna sé víðast
lítið, miðað við það magn, sem þörf er á
til hámarksuppskeru með ræktun. Belg-
jurtir eru þar undantekning. Áætlað hefur
verið, að heildarmagn þess köfnunarefnis,
sem gróðurinn vinnur úr loftinu, sé f jórum
til fimm sinnum meira en verksmiðjufram-
leiðsla köfnunarefnis, sem var um 24 millj.
tonna 1967—1968. Mikilvægasti köfnunar-
efnisgjafinn er þó að sjálfsögðu, þegar á
heildina er litið, rotnandi lífrænar leifar
í jarðvegi eins og fyrr er getið
Hve mikið er náttúrlegt köfnunarefnisnám
hérlendis.
Almennt hefur lítið verið gert ráð fyrir
náttúrlegum köfnunarefnisgjöfum í ís-
F R E Y R
243