Freyr - 01.06.1975, Side 24

Erlendir þættir ^
Nýjung
búfj árky nb ó tum
Ræktun búfjár hefur veriS einn veigamesti þátturinn í
eflingu landbúnaðarins síðustu áratugina. Með tilkomu
sæðinganna fengu ræktunarmenn mikilvirkt tæki í hend-
ur til að nýta ræktunarmöguleika búfjárstofnanna á fljót-
virkan hátt. Þannig er hægt að nota sæði úr nauti, sem
vitað er, að gefur afurðamiklar dætur, í nokkur þúsund
kýr. Það má áætla, að eitt mest notaða sæðinganaut á
íslandi, Sokki 59018, hafi eignast um 8000 afkvæmi.
Þessi afkastageta úrvalsnauta hefur valdið byltingu í
ræktuninni. Rökrétt framhald sæðinganna virðist vera að
virkja betur afburðakýrnar. í flestum tilfellum á kýrin ekki
nema einn kálf á ári og á öllu æviskeiðinu eignast til-
tölulega fáar kýr fleiri en 10 kálfa. Viðamiklar rannsóknir
hafa verið gerðar erlendis á þeim möguleika að auka
afkvæmafjölda kúnna. Með hjálp ákveðinna hormóna er
hægt að koma af stað egglosi hjá kúm, þannig að mörg
egg losna í einu. Þetta er nefnt erlendis „superovula-
tion“. Hægt hefur verið að frjóvga öll þessi egg í kúnni,
en vandamálið er, að kýrnar geta ekki borið meira en
2—3 kálfa. Tekist hefur að flytja þessi frjóvguðu egg
yfir í aðrar kýr, sem hafa þá eignast heilbrigða kálfa.
Hægt væri þá að framkalla ,,superovulation“ hjá afburða
kúm, eggin frjóvguð og síðan flutt í lélegri kýr, sem ættu
síðan kálf, sem að sjálfsögðu hefði sín erfðaeinkenni
(að hluta) frá eggjagjafanum en ekki frá fósturmóður
sinni. Þannig væri hægt að auka að mun afkvæmafjölda
bestu kúnna á svipaðan hátt og gerist með sæðinga-
nautin. Áður en að því kemur verður að yfirstíga marga
tæknilega erfiðleika. Þessi millifærsla á frjóvguðum eggj-
um er enn ekki möguleg nema með uppskurði, ef vel á
að takast. Einnig þarf að samstilla gangmál gefenda og
fósturmæðra, þar eð ekki er hægt að geyma eggin heldur
verður millifærslan að eiga sér stað, um leið og eggin
eru tekin úr gefandanum.
Tilraunir á djúpfrystingu frjóvgaðra eggja hafa ekki
tekist sem skyldi, en vísindamenn eru bjartsýnir á, að
viðunandi árangur náist, áður en langt um líður.
Þess er sjálfsagt ekki langt að bíða, að notkun á
frjóvguðum eggjum valdi svipuðum straumhvörfum í
ræktunarmálum og sæðingarnar gerðu. E. J.
256
F R E Y R