Freyr - 15.03.1990, Qupperneq 23

Bœndur í sveitum með viðunandi skilyrði til skógrœktar eru farnir að huga að nytjaskógrœkt sem nýbúgrein, en mun
meira fjármagn vantar til framkvœmda. Einnig mœtti nýta vinnuafl, tœki og þekkingu í sveitum landsins til alhliða
gróðurbóta og landvörslu. (Ljósm. Jónas Jónsson).
græðsla ríkisins og Skógrækt ríkis-
ins forgangsraði verkefnum sínum
fyrir árin 1990-1995 samkvæmt áð-
urnefndum verkefnaskrám (37) og
undirbúi framkvæmdirnar á næst-
unni í samvinnu við landbúnaðar-
ráðuneytið. Jafnframt verði tryggt
fjármagn til þeirra verkefna sam-
kvæmt kostnaðaráætlunum. Þótt
hér sé fyrst og fremst miðað við
búháttabreytingar í gróðurvernd-
arskyni mætti tengja þær víðtækari
umhverfisverndarsjónarmiðum er
tryggi að allar greinarlandbúnaðar
verði stundaðar sem mest í sátt við
náttúruna. Til fróðleiks má geta
þess að síðan 1985 hefur Evrópu-
bandalagið veitt bændum styrki í
þessu skyni með ákveðnum kvöð-
um, sem geta falið í sér breytingar
á búskaparháttum. t.d. í Wales þar
sem saman fara landnot til beitar,
skógræktar og útivistar (49, 50).
Þó að búháttabreytingar miðist
við einstakar jarðir, sem flestar eru
eign bændanna sjálfra, koma sveit-
arstjórnir að sjálfsögðu við sögu,
einkum ef um afréttanýtingu er að
ræða. Þá er vert að hafa í huga að
sveitarstjórnum er skylt að fylgjast
með ástandi heimalanda og afrétta
(51). Reikna má með að í búhátta-
breytingum til gróðurverndar felist
fækkun sauðfjár og/eða hrossa,
a.m.k. á landþröngum jörðum, og
ætti slíkt að falla að framleiðslu-
markmiðum á meðan kindakjöts-
framleiðslan er ekki komin í fullt
jafnvægi og stóðhrossastofninn er
of stór (25, 52). Þar sem tiltölulega
fáar jarðir í Iandinu hafa viðunandi
beitarskilyrði fyrir stór, einhæf
fjár- eða hrossabú gætu slíkar bú-
háttabreytingar stuðlað að eflingu
blandaðs búskapar sem fellur bet-
ur að vistrænni nýtingu lands (53).
Reynsla bænda og athuganir á nið-
urstöðum búreikninga sýna að
sauðfjárrækt hentar vel sem hluta-
starf, og slík aukabú virðast að
jafnaði hagkvæmari en einhæfur
fjárbúskapur (36, 48, 54). Þá hafa
tilraunir á grösugum láglendishög-
um sýnt yfirburði blandaðrar beit-
ar með tilliti til nýtingar gróðurs og
þrifa gripa, einkum sauðfjár (17).
Ég tel brýnt að við undirbúning
búháttabreytinga vegna gróður-
verndar verði beitarþol metið og
hóflegt beitarálag tryggt á viðkom-
andi jörðum, eftir aðlögunartíma
þar sem þess gerist þörf. Svipað
gildir um afréttabeit, sé hún nýtt.
Þótt a.m.k. helmingur sauðfjár og
flestöll hross í landinu gangi ein-
göngu í heimalöndum eru bændur
mjög misháðir afréttanýtingu. í
sumum sveitum er farið með svo til
allt féð í afrétt en í öðrum aðeins
fátt (55, 56). Margir bændur eru
með allt féð heima, og vera má að
þeim fjölgi sem geta haft þann hátt
á. Þó blasa við ýmis vandamál, t.d.
þar sem byggð hafa verið upp stór
fjárbú á landlitlum jörðum eða
heimalandið er fullnýtt til hrossa-
beitar á öllum árstímum og vart er
um annað að ræða en beita fénu á
tún vor og haust og á afrétt yfir
sumarið. Því er ljóst að við undir-
búning að breyttum búskaparhátt-
um til að stuðla að gróðurvernd
verður að gera úttekt á hverri jörð
og jafnframt sameiginlegum beiti-
6. MARS 1990
Freyr 223