Freyr - 15.03.1990, Blaðsíða 35

Grétar Einarsson, deildarstjóri,
Bútæknideild Rala, Hvanneyri
Áburðardrcifarar
Dreifigæði - tækni - prófanir
Inngangur.
Láta mun nœrri að um 10% af framleiðslukostnaði við hefðbundna búvöruframleiðslu
megi rekja til áburðarkaupa. Það er því mikilvœgt að vel sé staðið að áburðardreifingu.
Óhentug tœki og ónákvœmni í vinnubrögðum rýra nýtingu áburðarins og geta því valdið
verulegum óbeinum útgjöldum.
Eftirfarandi pistli er ætlað að varpa
nokkru ljósi á þessi mál og kynna
hvaða tæknileg atriði ber helst að
leggja áherslu á og með hvaða
hætti megi nýta upplýsingar úr
prófunarskýrslum um áburðar-
dreifara. Því miður er töluvert af
dreifurum í notkun hjá bændum
sem skila ekki hlutverki sínu full-
nægjandi og hafa ekki hlotið viður-
kenningu á prófunarstöðvum. Full
ástæða er því til að hvetja bæði
framleiðendur og kaupendur að
áburðardreifurum, að fullvissa sig
um að tæknilega uppfylli þeir
ákveðnar lágmarkskörfur.
Áburðardreifarar -
áhersluatriði.
Við prófun á áburðardreifurum,
svo og við almenna notkun, skipta
eftirtalin atriði miklu máli.
• Dreifigœði, bœði til hliðar og í
akstursstefnu.
• Dreifigœði við ólíkar áburðar-
tegundir.
• Virk dreifibreidd og hœfileg
skörun dreififerða.
• Aðstaða við hleðslu dreifara og
rými hans.
• Stillibúnaður til að ákvarða
dreifimagn.
• Ending og ryðmyndun.
• Hlífabúnaður með tilliti til slysa-
hættu.
Grétar Einarsson.
Hér á eftir verður fjallað nánar
um þessi atriði og útskýrt hvernig
staðið er að prófunum á tækjum til
áburðardreifingar.
Hagkvæmasta dreifimagn.
Áburði er dreift á tún og akra til að
auka uppskeru. Hagkvæmasta
dreifimagn er ekki það sama frá ári
til árs, einkum er varðar köfnunar-
efnisáburð. Leiðbeiningar í hand-
bókum um hagkvæmasta magnið
eru miðaðar við meðalárferði, en
eins og þekkt er hefur tíðarfarið,
einkum hitastig og úrkoma, mjög
mikil áhrif á nýtingu áburðarins.
Við ákvörðun á dreifitíma verður
að taka mið af þeim aðstæðum og
jafnvel getur verið hagkvæmt að
skipta áburðarskammtinum. Jöfn
dreifing er samt sem áður eitt af
grundvallaratriðum til að ná há-
marksnýtingu áburðarins. Hvorki
of né van á vel við í þessum efnum
eins og mynd 1 er ætlað að undir-
strika enn frekar. Hagkvæmasti
skammturinn er á þeim stað á línu-
ritinu þar sem viðbótarskammtur
gefur ekki hagkvæma aukningu á
uppskeru. (B-A á myndinni). Ef
áburðarskammturinn er hins vegar
of lítill vegna ójafnrar deifingar
vantar upp á að spildan skili hag-
kvæmu uppskerumagni (A-C á
myndinni). Þetta áréttar enn frek-
ar hve mikilvægt er að dreifing sé
það jöfn að hún sé innan viðmiðun-
armarka ekki síður sé réttur heild-
arskammtur á hverja spildu.
Ofgnótt eða skortur.
Helstu atriði sem fram koma við of
stóra áburðarskammta (hægra
megin á 1. mynd) eru meðal ann-
ars:
• Minni uppskeruauki við aukið
áburðarmagn.
• Hœtta á útskolun áburðarefna
og þar með umhverfismengun.
• Meiri líkur á sjúkdómum í nytja-
gróðrinum.
• Efnasamsetning uppskerunnar
verður óhagstœð í fóðrunarlegu
tilliti, sérstaklega hvað varðar
prótein.
6. MARS 1990
Freyr 235