Freyr - 15.06.1990, Blaðsíða 22

Aðalsteinn Geirsson, kennari,
Bændaskólanum Hvanneyri
Þarf að sulla meira í mjólkinni?
Mjólk er ekki bara góð, hún er Ijúffengasd drykkur sem kemur inn fyrir varir flestra
manna. Enda er þetta eini drykkurinn sem náttúran sjálf blandar sérstaklega handa
dýrum.
Pessi drykkur er að vísu sérbland-
aður fyrir hverja dýrategund eins
og best hæfir ungviði hverrar um
sig, en það er jafnrétt að mjólk
margra húsdýra kemur mönnum
og öðrum húsdýrum en þeim sem
mynda mjólkina að góðu gagni.
Mjólk er heilsudrykkur sem eng-
inn annar drykkur bætir upp.
Pað er því allmótsagnarkennt
þegar fullyrt er að sumir hlutar
hennar séu óhollir. Ég er að
minnsta kosti ekki farinn að trúa
því enn. Og deyi ég fyrir aldur fram
verður það ekki af völdum mjólk-
urinnar sem ég drekk ósleitilega,
nema ef í henni væru aðskotaefni
af mannavöldum.
Sum meðferð mjólkurinnar áður
en hún telst söluhæf er ótvírætt til
bóta með tilliti til heilsu neytenda
eða geymsluþols mjólkurinnar,
hér er t.d. átt við kælingu og ger-
ilsneyðingu og fitusprengingu.
Ýmis meðhöndlun mjólkurinnar
er þó eða getur verið tvíeggjað
sverð. Mikil kæling og hræring í
langan tíma veldur því að minna af
mjólkinni hleypist og meira prótín
tapast í mysuna. Forhitun mjólkur
ætti ekki að leyfast og er óréttlæt-
anleg nema sem algert neyðarúr-
ræði. Sprengd fita sest síðar til en
ósprengd, en sú tilgáta er hins veg-
ar uppi að minnstu fitukúlurnar í
fitusprengdri mjólk séu teknar lítið
meltar upp í þörmunum og geti
stuðlað að æðastíflu. Vitneskja um
þetta er ónóg. Pegar á allt er litið er
þó talið núna að meðhöndlun sem
þessi komi þeim sem drekka
mjólkina til góða.
Stöðlun mjólkur.
Krafa um hagvöxt og tæknigeta
hefur síðan hlaupið með forystu-
menn í mjólkuriðnaði í gönur sums
staðar í hinum vestræna heimi. Par
hafa þeir tekið upp á því að
staðla" (!) mjólkina með því að
stilla fituprósentuna á 3,5. Öðru
hverju virðist vera reynt að pranga
nstöðlunarskilvindum“ inn á
stjórnendur mjólkurbúa svo að hér
á landi hefur þessu verið hreyft
öðru hverju undanfarin ár og ein-
hver undirbúningur ef til vill kom-
inn af stað, en sem betur fer hafa
ráðamenn ekki stigið þetta hæpna -
að ég segi ekki ógæfulega - skref.
Pað er mikilvægt að þeir sem ráða
einbeiti sér að því að standa kyrrir
og fari alls ekki af stað fyrr en eftir
að allar afleiðingar þessa verknað-
ar verða skýrar.
Einu rökin fyrir því að staðla“
mjólkina eru þau að dýrafita sé
óholl og manneldismarkmið þessa
dagana er að minnka hlutfall
dýrafitu í fæðunni. Aukakostur
sem minna er talað um er að við
stöðlunina" fá mjólkurbúin til sín
töluvert af hinni dýru vöru, rjóma,
við vægu verði.
Rannsóknir á heilnæmi fitu hafa
til skamms tíma verið að miklu
leyti á vegum þeirra sem vinna
neysluvörur úr j urtaolíu. Petta gef-
ur alls ekki tilefni til að væna þá
sem að þeim rannsóknum standa
um svindl né óheiðarleika, en
þetta hlýtur að takmarka víðsýni
og binda hendur þeirra. Mest af
hinum stóra sannleika um þessa
dýrafitu" mun vera komið frá
smjörlíkisiðnaði. Við leit að or-
sakavöldum ýmissa hóglífissjúk-
dóma hefur einnig komið í ljós að
ofneysla sumra fituefna getur verið
áhættuþáttur. Myndin sem niður-
stöður þessara rannsókna gefa af
hollustu eða óhollustu fitu er
einnig bjöguð því að það er ekki
verið að leita að hollum eða nauð-
synlegum efnum.
Á síðari árum hafa fleiri hags-
munaaðilar stuðlað að rannsókn-
um á fitu og er þá ekki að sökum að
spyrja að tvennt nýtt kemur í ljós:
Sum fituefni úr dýraríkinu eru
bráðholl og að það er óralangt í að
allt sem vita þarf um fituefni og
hollustugildi þeirra komi i ljós. Ál-
mennir sleggjudómar um óholl-
ustu dýrafitu eru því rangir og ekki
verður betur séð en að allar alhæf-
ingar um fitu séu rangar.
íslendingar verða til jafnaðar
hvað elstir í heimi og eru yfirleitt
vel ernir fram á elliár. Samt eru
486 Freyr
12.JÚNI 1990