Freyr - 01.03.1994, Page 6

FRfl RITSTJÓRN
Að vera langlífur í landinu
Undarleg umræða hefur farið fram með
þjóðinni síðustu mánuði í tenglsum við það að í
gildi eru að ganga tvennir alþjóðlegir við-
skiptasamningar sem Island á aðild að, EES og
GATT.
Mest áberandi í þeirri umræðu hafa verið
formenn ríkisstjórnarflokkanna, Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðuflokks, og fleiri framámenn
þessara flokka sem láta sig landbúnað varða.
Þungamiðja umræðunnar hefur verið sú að
hvaða marki standi skuli vörð um íslenskan
landbúnað. Alkunna er að alþjóðaviðskipti
með búvörur hafa um árabil ekki lotið lögmál-
um heilbrigðra viðskiptahátta. Viðskipti hafa
farið fram á verði undir framleiðslukostnaði
og mismunurinn verði greiddur úr ríkissjóði
viðkomandi landa sem útflutningsbætur eða
hvers kyns millifærslur til bænda og úrvinnslu-
aðila. Annars vegar hefur hér verið um að
ræða tímabundna offramleiðslu, m.a. vegna
árferðis, og hins vegar, og í meira mæli, við-
leitni ríkra þjóða til að ná varanlega undir sig
mörkuðum í öðrum löndum fyrir búvörur, en
viðurkennt er að slík yfirráð jafngildi völdum
og áhrifum, auk þess að gefa tekjur.
Bakhliðar á þessu máli eru ýmsar. í fyrsta
lagi hefur hið lága verð á búvörum leitt af sér
umhverfisspjöll, jarðvegur hefur eyðst og
spillst af notkun eiturefna og ofnotkun áburð-
ar. Þá hefur heilnæmi afurðanna rýrnað í
vaxandi mæli vegna lyfjaleifa sem í þeim finn-
ast og hormóna sem auka vöxt búfjár en berast
síðan í neytendur og virka á þá eins og búféð.
Önnur bakhlið málsins er sú að eigin mat-
vælaöflun er veigamikill hluti af fullveldi og
sjálfstæði hverrar þjóðar, jafnframt því að vera
hluti af menningararfleið hennar. Þeim hugs-
unarhætti þjóðar að hætta að afla sér þess
matar sem náttúrufar lands hennar býður upp
á og hún hefur stundað öldum saman, en ætla í
þess stað að lifa af innfluttum matvælum á lágu
verði, verður ekki jafnað við annað frekar en
það þegar einstaklingur verður vímuefnum að
bráð.
Enginn efast um að sælan sem vímuefni
veita í upphafi sé mikil en sú sæla er skamm-
vinn. Þeir sem þeirra neyta, verða háðir þeim
og hætta að verða sjálf sín ráðandi. Kunn eru
dæmi þess að fátækar þjóðir í þriðja heiminum
hafi fengið matargjafir þegar hörmungar hafa
steðjað að. Afleiðing þess hefur orðið sú að
bændur þess lands hafa ekki getað keppt við
þann gjafamat sem í boði er og flosnað upp og
flutt til borganna þar sem þeir hafa bæst við þá
sem þar þiggja mat að gjöf.
Matvæli eru ólík mörgum öðrum vörum að
því leyti að þau hafa takmarkað geymsluþol,
og stundum allt niður í fáar vikur. Umfram-
birgðum verður því að koma fljótt í lóg og þá er
betra að fá fyrir þau lítið brot framleiðslu-
kostnaðar en að fleygja þeim. Þannig verður til
„heimsmarkaðsverð“ sem talsmenn óhefts
innflutnings bera saman við verð innlendrar
framleiðslu. Þeir sem láta sig dreyma um að
snæða af því nægtaborði eru komnir í hlutverk
vímuefnaneytandans sem sækir í „sæluna“ en
skeytir ekki um framtíð sína.
Sálfræðingar hafa sagt að sæla sé því aðeins
heilbrigð að viðkomandi hafi unnið fyrir henni
og hún skili honum sem sterkari einstaklingi
og færari um að takast á við lífið. I sveita þíns
andlitis skalt þú brauðs þíns neyta, segir í
Heilagri ritningu. Það er ekki í eðli framsækins
lífs að fá hlutina upp í hendurnar án þess að
vinna fyrir þeim. Bent hefur verið á að þar sem
náttúran agar börn sín hæfilega, hafi framfarir
orðið mestar og menning blómstrað mest.
Sjálfsvirðing þjóðar er m.a. fólgin í því að
standa á eigin fótum um grundvallarþarfir
sínar, vímuefnaneytandinn sækir í gervisælu
hvernig sem hún er fengin og á sér ekki
viðreisnar von nema hann bjargist frá því að
vera háður henni.
Tilgangur með alþjóðlegum samningum um
viðskipti er ekki að brjóta niður sjálfsbjargar-
hvöt þjóða. Ef það fælist í þeim, væru samn-
ingarnir af hinu illa.
M.E.
ÍSO FREYR - 5*94