Freyr - 01.07.1994, Blaðsíða 21

raforkuverði og aðflutningsgjöldum
rekstrarvara, auk annarra álaga,
myndi bæta samkeppnisstöðu inn-
lendrar framleiðslu stórum gagnvart
innflutningi.
Aðgerða þörf
Það er augljóst að enn er langt í
land með það að Islendingar borði
grænmeti í því magni sem æskilegt er
talið.
Nú hafa garðyrkjubændur ásamt
Sölufélagi garðyrkjumanna og Agæti
hf. gengið enn frekar til liðs við sjón-
armið Manneldisráðs og bundist
samtökum um að gera átak til að
freista þess að vekja okkur Islendinga
til vitundar um kosti þess að borða
meira grænmeti.
Helstu grœnmetistegundir
sem eru í rœktun á Islandi
I sölu allt árið:
Steinselja, kryddjurtir, sveppir,
salat,
gúrkur
I sölu snemmsumars og fram á
haust:
Tómatar, paprika
I sölu síðsumar og fram á vetur:
Gulrœtur, gulrófur, hvítkál,
blómkál, kínakál, skrautkál,
párra, spergilkál, sellerí
Plöntulyf og eftirlit
Notkun plöntulyfja er lítil í garð-
yrkju hér á landi, ma vegna þess að
strangar kröfur eru gerðar til hollustu
grænmetis. Plöntulyf eru oft á tíðum
ódýr lausn og leyfileg í mörgum
Evrópulöndum. Innan Evrópubanda-
lagsins er til að mynda leyfður fjöldi
efna sem mörg hver eru með öllu
bönnuð á Norðurlöndunum. Dönsku
neytendasamtökin hafa lýst yfir
áhyggjum vegna þessa og ótttast stór-
aukna notkun plöntulyfja með innri
markaði Evrópubandalagsins. Það er
umhugsunarvert að eftirlit með efna-
innihaldi garðyrkjuafurða má teljast
með minnsta móti hér á landi þótt
innflutningur hafi stóraukist á undan-
fömum árum.
Aukin notkun alls kyns óæskilegra
efna við matvælaframleiðslu er í aug-
um margra vaxandi áhyggjuefni, og
þá ekki aðeins notkun plöntulyfja
heldur einnig vaxtarhormóna, lyfja og
aukaefna ýmiss konar. Hér á landi
hefur virku eftirliti með efnainnihaldi
matvöru enn ekki verið komið á fót,
hvort heldur um innlenda eða inn-
flutta framleiðslu er að ræða, þótt
innlendir matvælaframleiðendur hafi
ítrekað óskað þess.
Óskert hollusta
Sagt hefur verið að við séum það
sem við borðum og lykillinn að hollu
mataræði er, eins og flestir vita, græn-
meti og ávextir; fitusnauð fæða sem
er sneisafull af fjörefnum, steinefnum
og trefjum.
En heilbrigði og hollusta eru hvoru
tveggja nátengd framleiðsluaðferðum.
Eiturefnanotkun í garðyrkju rýrir ekki
aðeins heilnæmi fæðunnar heldur
hefur hún óæskileg áhrif bæði á um-
hverfið og þá sem þar vinna. A töll-
unni hér að neðan getur að líta notkun
vamarefna OECD- landanna á hvem
hektara ræktaðs lands. ísland er í
næstneðsta sæti. Þess má geta að við
notum drjúgan hluta þessara efna í
garða við hús sem lækkar verulega
það hlutafall sem notað er á matjurtir.
Samanburður á notkun
varnarefna efni kg/ha
Holland 18,5
Japan 17,6
Ítalía 13,3
Belgía 11,3
Grikkland 8,9
Bretland 5,8
Portúgal 5,8
Sviss 5,1
Frakkland 4,5
Austurríki 4,2
V-Þýskaland 4,2
Danmörk 2,6
Noregur 1,8
Bandaríkin 1,8
írland 1,5
Svíþjóð 1,4
Kanada 0,9
Finnland 0,8
Island 0,6
Tyrkland 0,3
Heimild: OCED Environmental Data Compendium
1989
MOLflR
Lífrœnar varnir
Ymiss konar meindýrum í gróð-
urhúsum má verjast með tvenns
konar hætti; annað hvort með hefð-
bundnum plöntulyfjum eða með nátt-
úrulegri gagnsókn, ef svo má að orði
komast. Með því að sleppa út dýmm
eða sveppum sem herja á skaðvaldinn
má koma á náttúrulegu jafnvægi í
gróðurhúsunum. Notkun ránmaura og
annara nytjadýra og sveppa fer vax-
andi og hér á landi er notkun lífrænna
vama orðin býsna algeng í græn-
metisframleiðslu. Þar sem stór hluti
plöntumeindýra hefur borist hingað til
lands með innfluttum vamingi em
nytjadýrin ekki til sem eðlilegur hluti
íslenska lífríkisins. Við flytjum þau
hins vegar inn og höfum gert það um
nokkurt skeið og þannig hefur dregið
stórlega úr notkun plöntulyfja.
Gegn roðamaur og kögurvængjum
flytjum við inn ránmaura sem lifa
aðalega á lirfum meindýranna. Til að
halda mjöllús í skefjun er notuð vespa
sem verpir eggjum sínum í lirfur
mjöllúsarinnar og klekjast þær þar út.
Einnig er notuð vespa til að halda
blaðlús niðri. Sú vespa er til hér í
náttúmnni og er hún ásamt lirfu
maríuhænunnar dæmi um innlenda
náttúrulegar vamir.
Gegn lirfum ranabjöllunnar em
notaðir þráðormar sem skríða inn í
lirfuna og fjölga sér og drepa lirfuna.
Nú er nýhafin innflutningur á rán-
títu til að halda blómakögurvængjunni
í skefjun.
13-14*94 - FREYR 485