Freyr - 01.09.1998, Síða 12

Úrval+ 1. fI 2. flokkur 3. flokkur Mislitt Úrkast
Ullarflokkar
5. mynd. Samanburður á samandregnum niðurstöðum ullarmats 1987-1988 og
1997-1998.
ist sem flókar fyrir breytingu á mats-
reglum.
Litlar breytingar hafa orðið á
hlutfalli mislitrar ullar af heildarull-
armagni á tímabilinu og er mislita
ullin um 10-11% af allri haustull en
um 15% af vetrarull. Hlutfall hreinna
sauðalita hefur aukist lítillega í kjöl-
far verðhækkunar sem varð á sauða-
litum haustið 1994.
Ef litið er á heildarsöluverðmæti
haust- og vetrarullar miðað við verð
til bænda, hafa verðmæti haustullar
aukist úr 105 milljónum króna 1992
í 219 milljónir 1997 og verðmæti
vetrarullar hafa minnkað úr 90
milljónum króna 1993 í 68 milljónir
1998 (heildarmagn af vetrarull áætl-
að 206 tonn 1998). Verðmætaaukn-
ingin er því alls um 92 milljónir
króna, þegar sumarullin er undan-
skilin en verðmæti hennar er mjög
lítið. Niðurgreiðslur á ull standa
undir meira en helmingi ullarverðs í
öllum ullarflokkum nema H-3, M-2
og M-3 en heildarupphæð sem varið
er til niðurgreiðslna á ull er ákveðin
í búvörusamningi um sauðfjárfram-
leiðslu.
A 5. mynd er sýndur saman-
burður á niðurstöðum ullarmatsins
fyrir 10 árum og nú. Þessar tölur
sýna ótvírætt að ullargæði hafa gjör-
breyst til hins betra á undanfömum
árum og bændur hafa nú mun meiri
tekjur af ull en þeir höfðu fyrir 10
árum. Enn er þó allvíða pottur brot-
inn varðandi hirðu á ull og of mikið
ber á fé sem gengur meira og minna
í alull allt sumarið. Ull af þessum
kindum skilar sér yfirleitt ekki til
innleggs enda oftast einskis virði
þegar hún er loks tekin af.
Ullarmat heima hjá
bændum
Nokkrar breytingar hafa orðið á
skipulagi og framkvæmd ullarmats-
ins og hefur ullarmat heima hjá
bændum farið vaxandi á undanföm-
um ámm á sama tíma og matsstöðv-
um sem safna ull fer fækkandi. Nú
eru starfandi 34 ullarmatsmenn og
meta 25 þeirra ull heima á bæjum en
9 í matsstöðvum. Eftirlitsmaður með
ullarmati, sem er starfsmaður land-
búnaðarráðuneytisins, ferðast á milli
matsmanna á álagstímum og er hlut-
verk hans að samræma vinnubrögð
og kenna nýjum matsmönnum og
veita þeim starfsleyfi. Ullarmats-
nefnd hefur yfirumsjón með fram-
kvæmd og skipulagi matsins og
heldur m.a. fundi með öllum ullar-
matsmönnum annað hvert ár. Nefnd-
in hefur einnig staðið fyrir fundum
með bændum um ullarmál og hefur
ferðast um flest héruð landsins á
bændafundi á undanfömum árum.
Hér verður ekki fjölyrt frekar um
hvemig bændur geta bætt ullargæði
að öðru leyti en því að ræktunarstarf
sem miðar að góðri ull og góð með-
ferð og hirða á ullinni þarf að hald-
ast í hendur til þess að ná góðum ár-
angri. Þessu hefurfjöldi bænda áttað
sig á eins og tölumar hér á undan
sýna. Síðustu árin hefur áhugi farið
vaxandi á að velja kynbótahrúta á
sæðingastöðvar bæði með tilliti til
ullargæða og annarra kosta og er
það vel. Hins vegar hefur ekki kom-
ist á almenn skráning á ullarþunga í
skýrsluhaldi fjárræktarfélaganna en
verulegur ávinningur gæti verið af
því ef gögn um ullarþunga skiluðu
sér. Arfgengi á ullarþunga er tiltölu-
lega hátt og úrval fyrir ullarþunga
því liklegt til að skila árangri.
Að lokum skal minnt á fræðslu-
myndbandið „Urvals ull“ sem
Landssamtök sauðfjárbænda gáfu út
á sl. ári en þar er m.a. að finna ítar-
lega umfjöllun um mat á ull.
12 - Freyr 1 1/98