Freyr - 01.09.1998, Blaðsíða 27

Val sláturlamba
Asíðustu árum hefur val bænda
um sláturtíma dilkanna í flest-
um tilfellum spannað lengra bil en
áður tíðkaðist. Því eru nú meiri
möguleikar en áður að senda til
slátrunar einungis þá dilka sem upp-
fylla sem best kröfur markaðarins á
hverjum tíma. Mikilvægt er að
þessu sé framfylgt eins og kostur er
því að nú er verðlagning á kinda-
kjöti orðin frjáls, krafa um gæði
framleiðslunnar að aukast og farið
að vinna eftir nýju kjötmati, sem er
mun meira leiðbeinandi um gæði
framleiðslunnar en áður, þ.e. hold-
fyllingu og fitusöfnun skrokkanna.
Brýnt er fyrir bændur, sem ætla sér
að stunda gæðaframleiðslu, að
þjálfa sig til að velja á réttan hátt þá
dilka sem fullnægja markaðskröfum
hveiju sinni og gefa jafnframt mest í
aðra hönd.
Fjárskoðun
Eins og við líflambavalið er nauð-
synlegt samkvæmt framansögðu, að
skoða sláturlömbin og reyna með
þukli og átaki á vissum hlutum
skrokksins að glöggva sig á hold-
fyllingu þeirra og fitusöfnun, auk
þess að gera sér grein fyrir vænleika
þeirra með vigtun. Því miður er of
algengt að sláturlömbin séu ekki
vigtuð eða þá einungis hluti þeirra
og því ekki með góðu móti hægt að
meta kjötprósentu þeirra yfir heild-
ina. Astæða þess er oft á tíðum sú að
aðgangur að fjárvogum er ekki næg-
ur og er ástæða til að hvetja for-
svarsmenn fjárræktarfélaga að
greiða fyrir félagsmönnum sínum
með kaup á slíku tæki ef nokkur
kostur er. Með notkun á ómsjá er
jafnframt hægt að meta fituþykkt
með all góðri nákvæmni.
Mat á sláturlömbum
Við mat á lömbunum lifandi með
væntanlegt kjötmat í huga, er rétt að
eftir
Lárus G.
Birgisson
héraðs-
ráðunaut
meta sérstaklega holdfyllingu í
framparti (á herðum), á baki og
saman á mölum og í lærum. Fitu-
söfnun er hins vegar helst metin
með þukli á síðu, þ.e. á öftustu rif-
beinum um 11 cm frá háþomi. Þeir
sem hyggjast þjálfa sig í þessum
vinnubrögðum geta skráð eigin
matslýsingu á nokkrum dilkum fyrir
slátrun og fengið síðan að skoða föll
þeirra og flokkun að slátrun lokinni
og lært þannig að þekkja einkenni
sem notast í mati á holdfyllingu og
fitusöfnun.
Til að auðvelda slík vinnubrögð
hefur Bændaskólinn á Hvanneyri
undir forystu Sveins Hallgrímssonar
fyrrverandi sauðfjárræktarráðunaut-
ar BI tekist á hendur verkefni við að
útfæra einkunnastiga og þróa mats-
aðferðir á lömbunum lifandi svo að
hægt sé með nokkuð tryggum hætti
að segja til um í hvaða byggingar-
lags- og fituflokk föllin lenda. Eink-
unn frá 1-5 er gefin hverju atriði
sem skoðað er, en þau era hin sömu
og nefnd eru hér að framan. Jafn-
framt er gefin einkunn fyrir síðufitu.
Þessi fjögur atriði eru tekin sérstak-
lega til mats þar sem þau hafa öll
áhrif á flokkun skrokksins, sam-
kvæmt nýja kjötmatinu, EUROP.
Þrjú fyrstu atriðin eru notuð til að
ákveða holdfyllingar- eða bygging-
arlagsflokk kjötmatsins, þar sem E
er best en P lakast, síðufitan ákvarð-
ar síðan fituflokkun, (1, 2, 3, 3+, 4,
5) þar sem 1 er magrast en 5 feitast.
Tilgangurinn er m.a. að koma í veg
fyrir að verið sé að slátra lömbum
sem fara ekki í nógu háan gæða- og
verðlagsflokk hverju sinni. Þrátt
fyrir að þetta matskerfi sé einkum
ætlað til að meta lömb til slátrunar
utan hefðbundins sláturtíma, er það
jafn brúklegt hvenær sem er.
Gerður hefur verið bæklingur um
efnið sem heitir „Mat á sláturlömb-
um, gæðastjómun dilkakjötsfram-
leiðslu” sem hægt er að nálgast hjá
umsjónarmanni verkefnisins á
Bændaskólanum á Hvanneyri.
Slátrun utan hefð-
bundinnar sláturtíðar
Að ýmsu þarf að hyggja ef bændur
ætla sér að slátra utan hefðbundinn-
ar sláturtíðar. Ef fyrirhugað er að
flýta sauðburði til sumarslátrunar
eða ala lömb fram til vetrarslátrunar
verður sá kostnaðarauki sem af því
hlýst að fást greiddur. Þrátt fyrir að
hærra verð sé greitt fyrir þessa dilka
en ella, verður hver og einn fram-
leiðandi að meta hvort þær aðstæð-
ur, sem hann býr við, skili honum
tekjuauka eða ekki. Alltént virðist
slátrun utan hefðbundinnar slátur-
tíðar með ferskri sölu kjötsins ætla
að skila ágætum árangri til aukinnar
sölu lambakjötsins og ánægðari
neytendum.
Ef sumarslátrun er fyrirhuguð er
nauðsynlegt að leggja mat á fram-
leiðslugetu þess beitilands sem hjörð-
in gengur á, hvort heldur sem er í út-
haga eða á ræktuðu landi. Þá er
æskilegt að skipuleggja beitilandið
með girðingum, ef mögulegt er, á
þann hátt að sem hægast sé að nálg-
ast féð.
Hægt er að nýta svigrúm innan
hefðbundinnar sláturtíðar til að bata
smærri lömb með beit á próteinauð-
ugan gróður og auka þar með verð-
gildi þeirra. Gætilega verður þó að
fara í fóðrun með grænfóðri vegna
hugsanlegra bragðáhrifa á kjötið.
Til vetrarslátrunar veljast oftast
lömb sem ella hefðu fallið í kjötmati
Freyr 1 1/98 - 27