Freyr - 01.09.1998, Síða 35

Fóðurnotkunin var að meðaltali um 40 % minni
í kerfi L en kerfi H
Munur upp á ca. 60 FE/kind/ár,
sem gróflega skiptist svo:
• 25 FE sparnaður vegna seinkaðs sauðburðar
• 25 FE sparnaður vegna aðgangs að beit
•10 FE sparnaður vegna þess að ekki var vetrarrúið
einlembinga og þrílembinga, reikn-
að fyrir öll árin í heild.
Vöxtur lamba. Meðalvaxtarhraði
tvílembinga frá burði til haustvigt-
unar var 249 g/dag í kerfi H en 259
g/dag í kerfí L, reiknað fyrir öll til-
raunaárin nema 1990-91, þegar
skráning fæðingarþunga misfórst.
Sambærilegar tölur fyrir einlemb-
inga voru 300 (kerfi H) og 324
(kerfi L) g/dag. I báðum tilvikum
var munurinn milli kerfa tölfræði-
lega marktækur (P<,05). Munurinn
á vaxtarhraða lamba milli kerfa var
meira áberandi síðari hluta sumars,
þ.e. eftir vigtun sem átti sér stað
þegar féð var flutt á fjall. Munurinn
gæti því átt sér skýringu því að
lömbin í kerfi L voru yngri og því
ekki farið að draga eins úr vexti
þeirra þegar kom að haustvigtun.
Vanhöld. Ekki kom fram neinn
sláandi munur milli kerfa á
vanhöldum áa né lamba, enda þyrfti
líklega enn stærra gagnasafn til að
draga ályktanir um þetta atriði.
Umræður og ályktanir
Það er athyglisvert að fijósemismun-
ur milli kerfa (4. tafla) er tiltölulega
lítill og í engu tilviki reyndar mark-
tækur þrátt fyrir að L-æmar vom að
jafnaði bæði fóðraðar skemur og
minna (2. tafla) fyrir fang heldur en
H-æmar, og vom tvö áranna umtals-
vert léttari við fang. Frjósemismun-
urinn var þó nokkur og jaðraði eins
og áður sagði við að vera tölfræði-
lega marktækur 1987-88. Þetta ár
vom L-æmar óvenju seint teknar á
fulla gjöf, eða ekki fyrr en í lok des-
ember, enda vom þær að jafnaði 6,4
kg léttari við fang heldur en H-æmar
þetta árið. Þetta undirstrikar að góð
fijósemi næst þá og því aðeins að
æmar séu í góðu ástandi við fang.
Þessu ástandi má ná eftir mismun-
andi leiðum, háð árferði og fleiru, en
sé því ekki náð getur tapið orðið
umtalsvert. E.t.v. er ekki heppilegt
að láta ær ganga við opið fyrir og um
fengitíð vegna hættu á að þær leggi
of mikið upp úr beitinni og fái þar af
leiðandi ekki nóg í sig til að tryggja
hámarksfijósemi.
Fyrstu þrjá mánuði meðgöng-
unnar var fóðumotkunin í L-kerfinu
um 0,5 FE/kind/dag (2. tafla) öll
árin nema hið fyrsta þegar hún var
að meðaltali aðeins 0,39 FE/kind/
dag, enda var óvenju snjólétt þann
vetur og því héldu æmar sig mikið
til beitar. Árið 1987-88 þyngdust L-
ærnar um að meðaltali 3,5 kg fyrstu
þrjá mánuði meðgöngunnar, en hin
árin stóðu þær nokkum veginn í stað
á þessu tímabili (3. tafla). Af fram-
ansögðu má ráða að 0,5 FE/kind/dag
af heyi hafi, lauslega áætlað, dugað
ánum til viðhalds ásamt beitinni
sem þær nýttu sér. Viðhaldsþarfir
fullorðinna íslenskra áa em í töflum
áætlaðar 0,65-0,7 FE/kind/dag. Ef
við göngum út frá því að það sé
nærri sanni má áætla að beitin hafi
séð L-ánum fyrir 0,15-0,20 FE/kind/
dag á umræddu tímabili.
Þrátt fyrir minni fóðumotkun í
kerfi L en H á fyrri hluta meðgöngu
(2. tafla), og minni þunga L-ánna (3.
tafla) eftir þrjá mánuði meðgöngu,
nema síðasta tilraunaárið, hafa L-
æmar í fullu tré við H-æmar hvað
varðar fæðingarþunga og vöxt
lamba. Þetta undirstrikar þá reynslu
úr tilraunum að fyrir þessa þætti
skiptir miðsvetrarfóðrunin tiltölu-
lega litlu máli í samanburði við
fóðmn á síðari hluta meðgöngu og
um sauðburð. Á því tímaskeiði var
þó fóðumotkunin reyndar áfram
mun minni í L-kerfinu heldur en H-
kerfinu, en þar má líka gera ráð fyrir
að beitin hafi skilað meiru.
Beinar rannsóknir á auknum fóð-
urþörfum vegna vetrarrúnings í
samanburði við sumarrúning hafa
ekki verið gerðar, en út frá yfirliti
Sigurgeirs Þorgeirssonar o.fl.
(1990) um haust- og vetrarrúning
má lauslega áætla að vetrarrúnar ær
þurfi um 10 FE/kind/ár meira heldur
en sumarrúnar, séu aðrir þættir, svo
sem burðartími o.fl. svipaðir. Þetta
er aðeins lítill hluti af skýringunni á
þeim mun sem reyndist á fóðurnotk-
un milli kerfanna í þessari tilraun,
sem samtals var að meðaltali um 60
FE/kind/ár. Fóðrunardagar em um
10% færri í L kerfinu, fyrst og
fremst vegna seinni sauðburðar.
Einkum sparast fóðurdagar að vor-
inu, þegar fóðurnotkun á dag er oft
allt að því tvöföld á við það sem
annars gerist. Því má gróflega áætla
fóðurspamað vegna seinkaðs sauð-
burðar 15-20% af fóðumotkuninni í
H-kerfinu, eða um 25 FE/kind/ár.
Afganginn af muninum í fóðurnotk-
un milli kerfa, líka um 25 FE/kind/
ár, má svo líklega skýra að mestu
með aðgangi L-ánna að beit. Eg vil
þó biðja lesendur um að taka þessa
skiptingu ekki of hátíðlega.
Lág-kostnaðar og há-afurðakerfin gáfu:
• Sambœrilega frjósemi
• Svipaðan fœðingarþunga og vöxt lamba
Sama markmiði náð - mismunandi leiðir
Freyr 1 1/98 - 35