Freyr - 01.12.1998, Síða 9

Hver er framlegð
nautakjötsframleiðslunnar?
inngangur
Nauta- og uxaeldi er nú til dags
nánast eingöngu stundað sem
aukageta með mjólkuframleiðslu.
Á sínum tima lækkaði verð á
nautakjöti til bænda vegna of-
framboðs og innbyrðis sam-
keppni, en seinna aðallega vegna
strangara kjötmats og breyttrar
verðlagningar í kjölfarið. I dag
virðist sem betra jafnvægi sé á
milli framboðs og eftirspurnar á
nautakjötsmarkaðnum enda hefur
Landssamband kúabænda lagt
áherslu á að stýra framleiðslunni
með markaðsspám og auka-
greiðslu fyrir ungkálfa þegar
stefnir í of mikinn ásetning.
Ég er oft spurður að því hvort eitt-
hvert vit sé í að standa i svona eldi.
Er ekki skynsamlegra að leggja alla
áherslu á mjólkurframleiðsluna,
kaupa ffekar meiri kvóta, en skera
nautkálfa jafnóðum og þeir fæðast?
Eins og í flestu er ekkert eitt algilt
svar til við svona spumingum. Þeir
sem em að velta þessu fyrir sér gætu
samt haft eitthvert gagn af að lesa
þennan pistil því að hér verður reynt
eftir
Þórodd
Sveinsson
Rannsókna-
stofnun
landbúnaðar
ins, Möðru-
völlum
að draga ffam þá þætti sem ráða
helst ffamlegð (ffamlegð = tekjur -
breytilegur kostnaður) nautakjöts-
eldis á kúabúi. Framlegð er það kall-
að sem bóndinn hefur upp úr krafs-
inu til þess að greiða niður stofn-
kostnað (fastan kostnað) og sjálfum
sér laun.
Forsendur, útreikningar
og niðurstöður
Þær forsendur sem ég tel nauð-
synlegar fyrir ábatasamt nauta-
kjötseldi sem byggist á heyfóðrun
em;
- fyrsta flokks hey
- hey að vild
- naut frekar en uxa og .hugsan-
lega Galloway blendinga frek-
ar en Islendinga
- rétt sláturstærð
- sérstakt lokaeldi
- gott rými og stærðarflokkun í
stíum
Heyið er stærsti
kostnaðarliðurinn!
Stærsti breytilegi kostnaðarliður
eldisins er hey enda algengt að
hlutur þess af heildarfóðri (í FE) sé
80 - 99% og í breytilega kostnað-
inum á bilinu 45 - 70%, allt eftir
hey- og kjamfóðurverði. Það er því
grundvallaratriði að bóndinn viti á
hvaða verði hann er að framleiða
sín hey. Fyrir flesta ætti að vera
auðvelt að áætla nokkuð nákvæm-
lega heyverðið út frá fyrirliggjandi
gögnum í búreikningum og túna-
bókum eða jafnvel forðagæslu-
skýrslum. Dæmi um útreikning á
heyverði er gefíð í töflu 1. Þar em
innifalin vinnulaun vegna heyskap-
ar og afskriftir véla og tækja. Þessa
liði tel ég mikilvægt að halda inni í
ræktunarkostnaðinum til þess að
hægt sé að leggja mat á raunveru-
legan virðisauka af því að umbreyta
fóðri í kjöt og mjólk og til þess að
mismuna ekki aðkeyptu fóðri og
heimafengnu fóðri. Áfskriftimar,
sem hér em áætlaðar, em 2/3 af
heildarafskriftum véla og tækja á
búinu.
Eins og margoft hefur komið
fram í ritum fer heyverð mikið
eftir þeirri nýttu uppskeru sem
næst af hektaranum. Þar er yfirleitt
átt við uppskeru i FE eða þurrefni
sem hefur verið bjargað í hús eða í
rúllur. Einnig hefur verið sýnt
fram á að því seinna sem slegið er
því meiri heildaruppskera, sér-
staklega ef einungis er litið á magn
þurrefnis. Menn hafa því viljað
draga þá ályktun að lakari hey
(meira sprottin) séu ódýrari en
betri hey (minna sprottin). Þessar
viðmiðanir eru á margan hátt
Tafla 1. Dæmi um ræktunarkostnað (í krónum) á kúabúi. Tekið úr búsreikningum frá Möðruvöllum í Hörgárdal.
Áburður 696.295
Sáðvara 96.049
Gasolía og smuming 140.000
Varahlutir og viðgerðir 252.500
Viðhald ræktunar 95.000
Plast og gam 105.000
Rafmagn 175.000
Vinna við heyskap 1.041.500
Afskriftir véla og tækja 500.000
Samtals, krónur 3.101.3440
Nýtt uppskera, FE Kr/FE 236.841 13,10
FREYR 14/98 - 9