Freyr - 01.12.1998, Síða 22

Kúasýningar vorið 1998
Kúasýningar samkvæmt ákvæð-
um búfjárræktarlaga bar að halda
árið 1998 á Vesturlandi. Sýningar
fóru fram með sama formi og
verið hefur um fjölda ára, að kýr
voru skoðaðar heima á búunum.
Dómar voru framkvæmdir eftir
sömu reglum og verið hefur
undangengin ár og notaður dóm-
stigi sá sem verið hefur í notkun
frá árinu 1986. Allar kýr voru
einnig stigaðar eftir línulegu mati
sem notað hefur verið nokkur
síðustu ár. Höfundur greinarinnar
var aðaldómari á öllu sýningar-
svæðinu en héraðsráðunautar
hver á sínu svæði aðstoðuðu við
skoðunina. Skoðunin hófst í
Kjósarsýslu 7. maí en henni lauk á
Vestfjörðum 4. júní.
Skoðun fór fram á 166 búum eða
nánast öllum búum með skýrsluhald
á svæðinu þar sem skýrsluhald hefur
verið samfellt síðustu tvö ár.
Nokkur bú til viðbótar, þar sem
skýrsluhald er nýhafið, voru einnig
heimsótt til að dæma kvígur í kvígu-
skoðun, en sú skoðun fór ffam eins
og undanfarin ár samhliða á öllu
svæðinu. Til skoðunar komu sam-
tals 753 kýr eða nánast sami fjöldi
og fyrir fjórum árum þegar skoðaðar
voru á þessu svæði 748 kýr. Til
skoðunar voru yfirleitt lítt valdar
aðrar kýr en þær, sem samkvæmt
kynbótamati höfðu möguleika á I.
verðlauna viðurkenningu, auk þess
sem eldri kýr, sem fengu sína
viðurkenningu fyrir fjórum árum,
voru yfirleitt ekki teknar aftur til
skoðunar, ef ljóst var að þær mundu
standa áfram í sama verðlauna-
flokki. Flokkun kúnna nú var tals-
vert betri en fyrir fjórum árum.
Nautsmæðradóm eða I. verðlaun+
fengu samtals 148, samanborið við
100 fyrir fjórum árum. I. verðlauna
viðurkenningu fengu til viðbótar
479 kýr en árið 1994 voru þær 424.
Aðrar kýr fengu II. verðlaun. Rétt er
að vekja á því athygli að ýmis atriði
geta komið í veg fyrir að kýr séu
notaðar sem nautsmæður þó að þær
hafi nautsmæðradóm á sýningu.
eftir
Jón Viðar
Jónmundsson
nautgripa-
ræktarráðu-
naut hjá BÍ
Hymdar kýr eru ekki felldar ffá
nautsmæðradómi þó að aldrei séu
þær notaðar sem nautsmæður. Einn-
ig er aðeins miðað við heildarkyn-
bótamat kúnna í þessum dómum, en
hjá þeim kúm, sem naut eru tekin
undan á Nautastöðina, er auk þess
gerð krafa um lágmark í kynbóta-
mati fyrir próteinhlutfall mjólkur og
allmargar af þeim kúm sem nauts-
mæðradóm fá uppfylla ekki það
lágmark og verða af þeirri ástæðu
einni ekki notaðar sem nautsmæður.
Þegar bomir em saman dómar
kúnna á svæðinu nú og fyrir fjórum
árum þá fá sýndar kýr að meðaltali
81,8 stig í útlitsmati, sem er 0,2
stigum meira en þá. Breytingar em
þær að dómur fyrir júgur lækkar
örlítið en hækkar talsvert fyrri spena,
en breytist nánast ekkert fyrir aðra
þætti. Yfirleitt er ekki mikill munur
á útlitsmati kúnna eftir svæðum,
nema kýr í Nf. Suður-Borgarfjarðar
stigast talsvert hærra en kýr í öðrum
nautgriparæktarfélögum og hafa
82,7 stig í mati að meðaltali. Hæst
útlitsmat allra kúima fékk Gullhumla
3 á Stóra-Kroppi í Reykholtsdals-
hreppi, 89 stig, og 88 stig fengu
eftirtaldar fjórar kýr: Iðja 57 í
Ásgarði í Reykholtsdal, Blossa 110
á Hundastapa í Borgarbyggð, Ösku-
buska 179 í Hrauntúni í Kolbeins-
staðahreppi og Dimma, 83 í Effi-
Engidal í Skutulsfirði. Samtals 17
kýr fengu síðan 87 í mati. Athygli
vekur að þrjár af framantöldum
kúm, Gullhumla, Iðja og Dimma,
em allar dætur Hólms 81018.
Hjá sýndum kúm er brjóstummál
mælt til að leggja mat á stærð
þeirra. Að meðaltali mældust kým-
ar með 182 cm brjóstummál sem er
einum cm meira en var á sýning-
unum árið 1994. Mest bijóstummál
sýndra kúa hafði Ögn 137 í Eystri-
Leirárgörðum í Leirársveit, sem
var með 206 cm bijóstummál, en
sjö aðrar kýr mældust með tvo
metra í brjósummál eða meira.
Síðustu árin eru spenar mældir
hjá sýndum kúm, bæði lengd þeirra
og þvermál. Niðurstöður þessara
mælinga sýna spenalengd 6,26 cm
að meðaltali og þykkt spena 22,2
mm að jafnaði. Þetta eru því styttri
og grenndri spenar hjá skoðuðum
kúm en var á sýningunum fyrir
fjórum árum. Það hlýtur að teljast
jákvæð þróun fyrir þessa eiginleika
og i samræmi við það að dómur
sýndra kúa nú er nokkru hærri fyrir
spenagerð en var á sýningunum
árið 1994.
Þegar gluggað er í niðurstöður um
ytri einkenni kúnna, sem skoðaðar
eru, þá kemur í ljós að breytingar
sem fram komu fyrir fjórum árum
ganga nú i öndverða átt þannig að nú
fjölgar rauðu kúnum hlutfallslega en
þeim bröndóttu fækkar. Þá fækkar
áffam svörtum kúm, en hins vegar er
um að ræða fjölgun á gráum kúm.
Þessar breytingar á milli sýninga á
síðustu árum endurspegla tilviljunar-
kennda þróun í litaflóru kúnna en
enga þróun i ákveðna átt um
breytingar i stofninum. Hymdum
kúm fækkar enn og voru aðeins 16
eða 2,1% af skoðuðum kúm. Affur á
móti er smávægileg hlutfallsleg
ijölgun á hnýflóttum kúm.
Hér á eftir er örstutt fjallað um
skoðun kúnna og nautgriparæktina i
hveiju héraði. Á þessu landsvæði
hefrú fækkun mjólkurffamleiðenda
verið nokkuð hröð á siðustu árum
eins og um allt land. Góðu heilli hafa
allmargirmjólkurffamleiðendur, sem
áður stóðu utan skýrsluhalds, komið
þar til starfa, þannig að ekki hefur
enn orðið tilsvarandi þróun í fjölda
skýrsluhaldara. Þessi misserin er
samdráttur á þessu svæði samt
líklega hlutfallslega meiri en á öðrum
stöðum á landinu. Bú í mjólkur-
22- FREYR 14/98