Freyr - 01.06.2003, Blaðsíða 8

Mælingar á dreifieiginleikum áburðardreifara á Hvanneyri. (Ljósm. Grétar
Einarsson).
fékkst einnig reynsla bænda af
þeim. Það kom þó fyrir að inn-
flytjendur lentu í þrengingum með
tæki sem hentuðu illa og urðu þá
að innkalla þau.
Ef tækið fór hins vegar gegnum
prófun hjá okkur með viðunandi
árangri þá töldu menn óhætt að
bjóða það fram af fullum þunga á
markaði.
Hvað áfangar standa upp úr í
vél- og tæknivæðingu landbúnað-
arins hér landi síðustu áratugi?
Það var margt að gerast samtím-
is í þeim efnum á tímabili, einkum
upp úr 1950. 1 sambandi við hey-
hirðingu kornu gnýblásarar til
sögunnar. Aður var það mikil og
erfið vinna að jafna heyi í hlöðu.
Þá var heyinu mokað upp á vagn
og gjaman dregið inn i hlöðu á
brú eða þvíumlíku og síðan mok-
að úr hlassinu í hlöðunni.
Þar með var sífelld hætta á að
ekki væri losað um þétta kjama í
hlassinu og að þar gæti hitnað í
heyinu og jafnvel kviknað í því.
Gnýblásaramir bættu úr þessu.
SÚGÞURRKUN
Um þetta leyti var súgþurrkunin
einnig að koma til sögunnar og
hún var einn af þessum stóru
áföngum í bútæknisögunni. Hún
náði í upphafi mestri útbreiðslu á
Suðurlandi. Haraldur Arnason,
ráðunautur hjá Búnaðarfélagi Is-
lands, var þá í fullu starfí við að
hanna súgþurrkunarkerfi í hlöð-
um. Ég man eftir því í mínu ung-
dæmi að það var algjör bylting
þegar súgþurrkunin kom. Algengt
var að nota díselmótora til að
knýja blásarana en þeir vora af
ýmsum gerðum og með ýmsar
gerðir af viftuspöðum. Ylurinn
frá aflvélinni notaðist einnig til að
hita upp loftið. Kerfín vora svo af
ýmsum gerðum, bæði rimla- og
stokkakerfi.
Með gnýblásaranum og súg-
þurrkuninni stórbötnuðu gæði
heysins og minna var um hey-
bruna.
Sláttutækni
Um það leyti sem ég kom til
starfa, um 1970, á sér stað bylting
í sláttutækni. Árið 1968 er fyrsta
sláttuþyrlan reynd hér á landi og
vakti mikla athygli. Menn sáu þar
fyrir sér aukin afköst, meiri sláttu-
gæði og auðveldari slátt á allan
hátt umfram sláttugreiðuna.
Á sjöunda áratugnum verða
þær svo stærri og afkastameiri en
jafnframt kemur þá ný gerð af
snúningsvélum til sögunnar. Áð-
ur notuðu menn hjólmúgavélar
sem komu fyrst á markað upp úr
1950, léttar vélar sem margir
kannast við undir nafninu Heuma
eða Vicon sem gat bæði snúið og
múgað heyinu. Á þessum tíma,
upp úr 1970, koma heyþyrlumar
til sögunnar. Þær voru fyrst oft
kallaðar Qölfætlur en Olafur
Guðmundsson, sem var mjög
umhugað að fínna íslensk heiti á
hinar ýrnsu tækninýjungar, vildi
nefna þær heyþyrlur og það heiti
náði fótfestu. Heyþyrlumar stæk-
ka síðan en grunnhugmyndin á
bak við þær hefúr alltaf verið hin
sama, það eru aðeins afköstin
sem hafa aukist og vinnugæðin
batnað.
Einnig komu heyhleðsluvagnar
þá fram á sjónarsviðið. Áður
mokuðu menn á vagn úti á velli
með handafli eða heykvíslum
framan á dráttarvélum en þama
kom ný vél sem hirti heyið beint
úr múga. Upp úr þessu helltist yf-
ir flóðbylgja á prófúnum á hey-
hleðsluvögnum. Það voru margar
gerðir þá á ferð, bæði varðandi
mötunarbúnað og losunarbúnað.
Þessir vagnar eru að þróast hér á
markaði alveg ffam til 1985. Þeir
eru þá orðnir gríðarlega stór tæki
með sjálflosandi búnaði og hliðar-
færiböndum.
Til að koma heyinu fyrir í hlöðu
komu jafnframt til sögunnar hey-
dreifikerfí sem losuðu menn við
að handstýra heyinu úr gnýblás-
aranum inni í hlöðunni. Þessi
kerfí voru af ýmsum gerðum og
ég held ég fari rétt með að fyrsta
| 8 - Freyr 5/2003