Freyr - 01.11.2003, Qupperneq 13

rannsóknir þar sem verið var að
reyna þær aðferðir, sem menn
þekkja bestar í kynbótamati í
dag, til að byggja upp kynbóta-
mat fyrir júgurbólgu á mismun-
andi stigum mjólkurskeiðsins. I
þeim niðurstöðum kom mjög
skýrt fram að eftir því hvort val-
ið var gegn júgurbólgu snemma
eða seint á mjólkurskeiðinu, þá
völdust að talsvert stórum hluta
mismunandi naut á grundvelli
slíks kynbótamats. Höfundar
töldu líklegt að í framtíðinni yrði
úrval byggt á einkunnum þar sem
júgurbólga á mismunandi stigum
mjólkurskeiðsins yrði vegin sam-
an í hlutfalli við það hversu al-
varleg slík tilfelli væru á einstök-
um stigum mjólkurskeiðsins.
Júgurbólga í byrjun mjólkur-
skeiðsins er óumdeilanlega miklu
alvarlegri en sú sem fram kemur
undir lok þess.
Varla er nokkurt vafamál að
með því að skoða júgurbólgu
sem feril á mjólkurskeiðinu má
fá réttari lýsingu á henni. Kyn-
bótamat, sem byggir á slíkri
þekkingu með endurbættum töl-
fræðilegum aðferðum, mun því
vafalítið í framtíðinni geta skil-
Moli
Sameiginlegar reglur
í ESB UM BARÁTTU
GEGN SALMÓNELLU
Settar hafa verið sameigin-
legar reglur í ESB um baráttu
gegn salmónellu og öðrum sjúk-
dómum sem berast frá búfé til
manna.
[ Evrópu greinast árlega um
160 þúsund tilfelli af salmón-
ellusýkingum í fólki og dauðsföll
af völdum veikinnar eru þar um
200 árlega. Kostnaður i ESB
við baráttu gegn salmónellu er
um 2,8 milljarðar evra á ári.
að betra kynbótamati fyrir slíka
eiginleika en hægt er í dag að
vinna á grundvelli frumutölu-
mælinga fyrir einstök mjólkur-
skeið.
LEIT AÐ “MERKIGENI”
TIL AÐ VELJA GRIPI
Önnur áhugaverð nálgun í
rannsóknarstarfínu, sem áhuga-
vert er að fylgjast með, eru til-
raunir til að fínna merkigen
(QTL, örtungl) sem geti komið að
notum í vali á gripum í framtíð-
inni. Víða um heim eru umfangs-
mikil rannsóknarefni i gangi í
þessa veru. Finnar hafa verið
mjög framarlega í slíkum rann-
sóknum. I rannsóknum þeirra
koma greinilega fram nokkur
svæði á litningunum sem tengjast
bæði júgurbólgu og frumutölu.
Þeir hafa einnig fundið ákveðin
svæði á litningunum þar sem
saman fara tengsl bæði við júgur-
bólgu og frumutölu (skýring á
tengslum þessara eiginleika). Þá
höfðu þeir einnig verið að skoða
hvort þeir fínni slík merkisvæði
fyrir afkastagetu og júgurhreysti á
sömu stöðum í erfðamenginu.
Þeir fínna nokkur dæmi um slík
svæði á sama litningi en hins veg-
ar virtust þau í engum tilvikum
vera á sömu stöðum á sama litn-
ingi.
Það, sem vafalítið er enn þrösk-
uldur í slíkum rannsóknum, er að
hafa nægjanlega góð gögn og
góðar skilgreiningar á eiginleik-
um sem tengjast júgurhreysti.
Með aukinni þekkingu er mjög
líklegt að innan fárra ára verði
einhvers staðar farið að nota upp-
lýsingar um merkigen til að bæta
val fyrir júgurhreysti. Það sem
hins vegar er ástæða til að vekja
athygli á er að slík áhrif, sem ver-
ið er að fínna fyrir marga eigin-
leika hjá búfé vítt um heim, sýna
að í þessum efnum er talsverður
munur á milli búfjárkynja. Þetta
beinir athygli að þeirri staðreynd
að hér á landi er hverfandi rann-
sóknarstarfsemi enn stunduð með
íslenskt búfé. Hins vegar þekkjum
við öll að hér á landi er eitt allra
öflugasta rannsóknarfyrirtæki á
þessu sviði í mannerfðafræði (Is-
lensk erfðagreining) í heiminum.
Feikilega aukin þekking á þeim
sviðum mun vafalítið í framtíð-
inni einnig geta notast í búQár-
ræktarstarfi vítt um heim.
ESB hefur sett tvenn lög í
þessu sambandi. Önnur fjalla
um aukna fræðslu um smitleiðir
sjúkdómanna frá búfé til
manna. Hin fjalla um fækkun
sjúkdómstilfella umræddra sjúk-
dóma, einkum salmónellu. Lönd
ESB eru m.a. skylduð til að að
koma á fót eftirlitskerfi í þessu
skyni, hvert hjá sér. Fram-
kvæmdastjórn sambandsins
hefur fallist á að fjármagna úr
sameiginlegum sjóðum ESB
þær varnaraðgerðir sem skyld-
aðar verða.
Hinar nýju reglur breyta engu
í aðildarlöndum ESB á Norður-
löndum; Danmörku, Svíþjóð og
Finnlandi, þar sem þetta eftirlit
er þegar í góðu lagi. Hins vegar
geta hinar nýju reglur dregið úr
hættu á því að smituð matvæli
berist til þeirra frá öðrum lönd-
um.
Fyrri tilraunir til að koma á
þessu eftirliti hafa strandað á
því að ekki var samkomulag um
fjármögnun verkefnisins.
(Landsbygdens Folk nr. 40/2003)
Freyr 9/2003 - 13 |