Litli Bergþór - 22.07.1987, Síða 31

/jzttc/ssc y3/j/b- /<?J6. y^sAJ^
1 vor er leió reiö yfir sunnanvert
landió jaröskjálfti, sem skaut fólki skelk
í bringu. Var ekki laust viö aó Suöur-
landsskjálftinn frægi kæmi upp í hugann
hjá mörgum.
Fyrir nokkrum misserum skaut Haraldur á
Dalbrún aö okkur bók, sem hann átti í
fórum sinum, sem heitir; Jarðskjálftar á
Suðurlandi eftir Þorvald Thoroddsen gefin
út áriö 1899.
í henni má finna grein eftir Magnús
Helgason prest á Torfastööum, sem hann
skráöi 10. júni 1897, um áhrif skjálftans
hér i Tungunum.
Til frekari fróöleiks fylgir skrá yfir
tjón, sem varö á bæjum i Torfastaöasókn
i þeim miklu hamförum. S.Q.
Heima: Þaö var mióvikudaginn 26.
ágúst, hérumbil stundu fyrir miðnætti.
Veóur var lygnt og lausaþykkni á lofti.
Tvo undanfarna daga haföi verió þerrir
góöur, en þar áóur höfðu gengiö óþurrkar
óvenju langvinnir og stórfelldir, var
allsstaðar mikió hey laust, og þennan
dag voru allir aö bera heim, viöa fram
a nótt. Ég var meó öðrum manni uppi i
heygarói og vorum viö aó biöa eftir
seinustu heylestinni af engjunum.
Konur voru allar komnar inn i bæ. Vió
urðum eigi fyrr varir viö, en heyiö,
sem viö vorum uppi i, tók aó hristast
og i sama vetfangi heyrðum vió glamur
mikió til kirkjunnar og bæjarins i
járnþökunum, þvi miður leit ég ekki á
klukkuna, til þess aö sjá hversu lengi
skjálftinn varaöi, en ég hugsa aó það
hafi veriö nálægt l'. Við sátum kyrrir
á meðan, en hægt hefói þó verió aö
ganga fyrir titringnum, eigi var hann
meiri en svo. Mér fannst hann koma úr
norðaustri, en maðurinn, sem meö mér
var, hugöi þvert á móti. Af kvenfólk-
inu i bænum er þaó aó segja, aö þvi
brá mjög vió og leitaói til dyranna.
Konan min kallaöi: "Ekki fram i göngin
þau hrynja helst". Allar stukku þær þó
út. Piltarnir, sem komu heim meö lest-
ina, kváöu hestana hvorki hafa fælst né
dottió, þeir stóöu grafkyrrir meóan
titringurinn stóö yfir. Þegar búió var
aó spretta af hestunum, gengum vió öll
inn og bar ekki á neinni hræóslu.
Morguninn eftir var seint fariö á
fætur. Gjörói þá skúr talsveróa, en
veóur var hió blióasta. Þegar ég var
klæddur gekk ég nióur aö myllu, eins og
ég var vanur, og dvaldist nokkuó inni
i mylluhúsinu. Þegar ég gekk heim-
leióis, kom maóur úr Kotinu i veginn
fyrir mig og sagói aó þá heföi komió
snarpur jaröskjálfti og hefói brotnaó
sperra i búrinu og hellur dottiö nióur
og brotið ilát. Ég gekk heim sióan og
sá þá vegsummerki, var fallið ofan
hesthús i túnjaöri og eldiviðarhús viö
bæinn. Bar öllum saman um aö þessi
kippurinn heföi verið snarpari, en sá
um kvöldió áöur, en talsvert styttri.
Mig furóar á þvi, aó ég skyldi eigi
veröa var viö hann. Skröltió i myll-
unnt og titringuiinn af vatnshjólinu
hefir átt sinn þátt i þvi, en þó er ég
viss um, aö minna hefur oróiö af honum
þar en heima. Mylluhúsið stendur vest-
anvert viö gil á beru blágrýtisholti.
Eftir þetta tóku aó berast voóa-
fregnir af landskjálftunum austan
yfir ár og_var nú varla um annað
talaö. Sló óhug miklum á flesta
menn, bæöi karla og konur. Smám
saman gjöróist mönnum þó rórra i
skapi, þegar frá leió og vonuöu aó
ósköpunum væri nú linnt. Þegar ég
haföi fengió greinilegar fregnir
austan yfir Hvitá, sendi ég hraðboð
um alla sveit, og fór sjálfur aö
safna mannhjálp handa Gnúpverjum, er
sárast voru þá leiknir i þessari
sýslu, var þeirri liösbón vel tekið
og skyldu mennirnir allir, 22 aö tölu
koma saman við Hrepphólakirkju
sunnudag 6.sept. Kvöldið fyrir þann
dag lögöust menn til svefns aö vanda
og var þá flestum horfinn allur ótti.
Þegar ég hafói sofiö litla hrió,
vaknaði ég við það, aö öll baóstofan
nötraöi, svo aó brakaói i hverju tré
og kona, sem hvildi i næsta herbergi
hljóóaöi svo hátt, aó ég hugsaði aö
hún væri limlest, en þaö var hún þó
ekki, hún henti sér út um gluggann.
Var nú allt á tundri i baóstofunni,
ljós var kveikt og klæddust allir,
þegar kippurinn var afstaðinn, var
tjaldaó úti og lá þar sumt fólkiö, en
sumt uppi i heygarði, en flestir voru
á ferli fram eftir nóttunni. Stundu
eftir miönætti kom annar kippurinn,
vægari nokkru en hinn og litlu sióar
hinn þrióji og var sá vægastur, en
milli þeirra var svo aö segja sifellt
rugg og eins á eftir, fann ég þaö
glöggt þar sem ég lá i rúminu, þó aó
þeir fyndu þaó litt, sem á ferli voru
var titringurinn mjög likur þvi, sem
er á gufuskipi, þegar legió er út vió
súóina. Enginn hvildi i baöstofunni
þaó sem eftir var nætur, nema vió
hjónin og systir min, sváfum vió
nokkra stund eftir aó kyrró komst á.
Þessa nótt brotnuðu viðir i baöstof-
unni og göngunum og fjósinu, en engin
hús féllu ofan. Um morguninn reió ég
upp aö Haukadal til aó messa, sáust
þá tjöld úti viðast hvar, var ótti
mikill i mönnum, og þótti nú ekki
sýnt hvar staðar mundi nema. Eftir
þetta sváfu flestir i tjöldum úti og
vióa var matreitt úti og foróast aö
koma i bæina. Héldu sumir þeim hætti
fram á haust, enda var veórátta hin
blióasta allan þennan tima.