Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1920, Page 17

LANDAFUNDIR OG SJÓFERÐIR.
15
velt að sjá, að samkvæmt þessum mæl-
ingum er hæpið að komast að nokkurri
réttri niðurstöðu um það, hve langt
Svalbarð liggi frá fslandi að mílnatölu.
Sé lína dregin í norður beint frá
Langanesi snertir hún Grænland á aust-
urströndinni langt fyrir norðan Sccr-
esby-sund, en þar mundi að öllum
jafnaði ómögulegt að lenda vegna ísa.
Ef lína er hins vegar dregin frá Langa-
nesi í norðaustur, yrði fyrst fyrir eyj-
an Jan Mayen í 288 sjómílna fjarlægð
og því næst Spitzbergen 840 mílur í
burtu frá fslandi; dægursigling yrði
þar 72 mílur til Jan Mayen og 210 til
Spitzbergen, eftir því hvort þessara
tveggja væri Svalbarð; en ef dægur
þýddi viss vegálengd, eins og áður er
vikið að, væri tvö og hálft dægur til
Jan Mayen en sjö til Spitzbergen, og
hvorugt kæmi vel heim við orð Land-
námu1).
Svalbarðs-nafnið kemur annars ekki
fyrir í öðrum sögulega áreiðanlegum
ritum fslendinga, en í skröksögum er
þess getið, eins og t. d. í Samsonar
sögu fagra, þar sem sagt er, að Svál-
barð heiti land það er tengi saman Jöt-
unheima og Grænlands-óbygðir. í
hinu latneska riti Historia Norvegiæ,
sem skráð var í Noregi, er kafli, sem
gæti átt við Svalbarðsfundinn. Þar
segir, að fyrir austan norðurhluta Nor-
egs búi ýmsar heiðnar þjóðir, Kirjálar
og Kvænir, Hornfinnar og Bjarma-
þjóðir tvær. Hvaða þjóðir búi hand-
an við þessar kveðst höfundurinn ekki
vita fyrir víst; þó sé það í rnæli, að
nokkrir sjómenn hafi ætlað að fara
frá fslandi til Noregs, en verið hraktir
af stormi til þessara norðlægu landa,
1) Sbr. Fridtiof Nansen, In Northern
Mists, II. bls. 170.
og hafi að lokum komið að landi, er
liggur milli Grænlendinga og Bjarma;
þar hafi þeir hitt risavaxið fólk og
Meyjaland, þar sem konur verði
barnshafandi, ef þær bragða vatn.
Grænland sé aðskilið frá því landi af
ísþöktum skerjum. Aðrar kynjasögur
eru þar og frá þeim slóðum. En þrátt
fyrir alt það rugl, er þó sögnin um
hrakninginn trúleg og gæti vel átt við
fund Svalbarðs, sem getið er í ann-
álunum, ef ekki væri sá hængur á, að
það er erfitt að segja, hvenær þetta
rit hefir verið samið. Sumir halda,
að það hafi verið skrifað litlu fyrir
1190, aðrir um 1220, og enn aðrir
eftir 1264. Eg gæti bezt trúað, að
það væri skrifað á öðrum tugi 13. ald-
ar og þá gæti hrakningurinn átt við
Svalbarðsfundinn.
Þá er að vita, hvort nafnið Hafs-
botnar gæti gefið nokkra leiðbeiningu.
Það bendir auðvitað til þess, að forn-
menn 'háfi þá (um 1200) hugsað sér,
að hafið 'fyrir norðan ísland væri eig-
inlega feikna stór flói takmarkaður að
vestan af Grærilandi og að austan af
Skandínavíu. Þessa hugmynd hafa
þeir líklega dregið af landafundum
austur af Noregi. Snemma voru farri-
ar ferðir norður um Noreg og þar
austur með ströndinni alt til Hvíta-
háfsins (Gandvíkur), og ef þeir hafa
ekki farið lengra, þá hafa þeir samt
séð, að landið hélt jrar áfram til norð-
austurs. Sumir telja líklegt, að Norð-
menn hafi jafnvel fundið Novaja
Semlja. Og þegar þeir nú þektu
Grænlands-óbygðir að vestan, hafa
þeir ályktað, að þau lönd næðu sam-
an einhversstaðar norðurfrá, og ef til
vill hefir Svalbarðsfundurinn styrkt þá
enn betur í þeirri trú. Þetta komst