Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1920, Síða 91

KÝiJAR STEENTTR
89
og fara stöðugt þverrandi- Nýgræð-
ingurinn vakti litla aðdáun. En nú er
hann orðinn að því gróðrarmagni í ís-
lenzkri ljóðagerð, að enginn villist á
lit þess og lífs-einkennum.
IV.
“Söngvar förumannsins”, eftir
Stefán frá Hvítadal og “Svartar fjaðr-
ir” eftir Davíð Stefánsson, eru merk-
ustu ljóðábækur síðustu ára. Þær sýna
breytinguna, sem á er orðin síðan um
aldamót. Höfundar þeirra eru á faldi
þeirrar öldu, sem hófst með þeim, sem
fyr eru nefndir, og enn á eftir að rísa
hærra. í ljóðum þeirra heyrast hjarta-
slög hreinna kendarljóða. Þeir eiga
margt, sem boðar glæsilega framtíð í
íslenzkri lyrik.
Það er fróðlegt að blaða í bó'kum
þeirra og bera þær saman við eldri
Ijóðasöfn. Maður verður óðara var
við blæbrigðin, litaskiftin og mismun
yrkisefnanna.
Eitt a'f því, sem maður tekur eftir.
er það, að ættjarðarljóðin eru horfin.
Hvorugt þessara ungu skálda yrkir lof-
eða aðdáunarkvæði um ættjörðina.
Fortíð hennar og framtíð er þeim —
að því er virðist —- óviðkomandi. Þeir
eiga ekkert föðurland — í Ijóðum sín-
um. Annar þeirra yr'kir eitt kvæði til
landsmanna, sem hann nefnir “Hvöt”
(Davíð Stefánsson: Svartar fjaðrir).
Hinn ekkert. Og þessi “hvöt” er ó-
tvíræður vottur þess, að höfundinum
láta önnur yrkisefni betur. Kvæðið er
ort mörgum sinnum áður áf íslenzkum
skáldum-
En í sambandi við þetta vakna
margar hugsanir.
Er þetta sprottið af því, að nú sé
þörfin horfin að hýlla föðurlandið?
Er ættjarðarást íslendinga að kólna?
Eru þessi ungu skáld ekki jáfn góðir
synir “móður sinnar” og þeir, sem áð-
ur fögnuðu sigrum og grétu ósigra
hennar? Eða stáfar þetta eingöngv
af því, að landinu er veitt sjálfsfor-
ræði, og því óþarfi að brýna ættjarð-
arást landsmanna?
Svörin verða ékki og geta ekki orð-
ið nema á eina lund.
Skáldakynslóðina ungu skortir ekki
ást til lands og þjóðar. Lesa má víða
milli I'ínanna í Ijóðum yngstu höfund-
anna, að þeir bera í brjósti sér þræð-
ina, sem tengja “son við móður” jafn
“römmurn taugum” og þá, sem heitust
ættjarðarljóð hafa ort. En sú tilfinn-
ing er þeim ekki aðal-atriði. Nú eru
ekki þeir tímar, sem hlejr>a föður-
landsást ungra Islendinga í ljósan loga.
En þó er hitt höfuð-atriðið, að ættjarð-
arkvæði eru ékki í samræmi við skáld-
eðli þeirra og einkenni. Lyrisk ljóð-
gáfa þeirra stendur köld og skilnings-
laus gagnvart þeim efnum- Þeir
unna landinu. En þeir geta ekki ort
um það. Strengirnir liggja innar og
dýpra.
Enginn, sem ann aukinni fegurð og
þroska íslenzkra ljóða, mun harma
þetta. Skáld vor hafa syndgað nóg á
því að berja saman þessi svokölluðu
ættjarðar'ljóð, fátæk og jafnvel ger-
sneitt að aflri list og lifandi tilfinningu,
mörg þeirra, þó innan um allan þann
sæg glampi auðvitað á einstaka perlu.
En það er önnur ást, sem hin yngri
skáld setja í hásæti listar sinnar. Það
er ástin á draumunum, óbundnu flugi
hins víðförla mannshuga út um allar
veráldir himins og jarðar. Henni
syngja þeir löf og hana tilbiðja þeir.
Og það er þessi drauma-ást, sem sýnir,