Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1920, Page 101

ÞJÖÐRÆKNJiSSAMTÖK
99
eign allra íslendinga í Vesturheimi”11).
í nefndina voru skipaðir Magnús Páls-
son, Sigurður J. Jóhannesson o. fl.. En
þegar til framkvæmdanna kom urðu
menn eigi á eitt sáttir- Þótti mörgum
þessi uppástunga Frímanns B. Ander-
sonar eigi sem hagsýnust, og að í helzt
til stórt mundi ráðist af eigi fleira
fc'lki- Var bent á að stofnfé þetta,
þó það hefðist saman, hrykki skamt til
að koma mentastofnun þeirri á fót, er
íslendingum gæti orðið til halds í
framtíðinni. Þá létu og þær raddir
til sín heyra, að það gæti verið vafa-
mál, hvort nökkuð væri grætt við það
að 'halda við íslenzkri tungu vestan
hafs, eftir að komið væri inn í ame-
rískt þjóðlíf. Urðu menn nú með og
mót, framkvæmdir engar, en hugsun
þessi 'hélzt þó við um nokkur ár.
Nýjan byr fær tillaga þessi á kirkju-
þingi er haldið var í húsi íslendinga-
ifélagsins (Framfarafélagsins) dagana
21.—25. júní 1887. Laugardaginn
25. júní er uppástunga borin upp, er
gerð var af þeim Eiríki H. Bergmann
og Friðjóni Friðrikssyni, að Kir'kju-
félagið greiði séra Jóni Bjarnasyni
$100 laun í viðurkenningarskyni fyrir
verk hans við tímarit Kirkjufélagsins.
Er uppástunga þessi samþykt í einu
hljóði. Tekur séra Jón við gjöfinni
og þakkar, “en lýsir því yfir jafnframt,
að hann þegar í stað gefi þessa pen-
inga til þess að vera grundvöllur til
sjóðs, er myndaður verði til undir-
stöðu æðri íslenzkrar mentastofnunar
(College) hér í landi í sambandi við
Kirkjufélagið og undir umsjón
þess”12). Voru þetta fyrstu pening-
11) Séra Fr. J. B.: Saga ísl. Nýl. í Wpg.
Alm. 1905, bls. 86.
12) “Sam.” júlí—ágúst, nr. 5—6, bls. 87.
arnir er sáfnast höfðu til styrktar þessu
fyrirtæki er eftir þetta féll undir um-
sjón Kirkjufélagsins, og hefir verið al-
gerlega í höndum þess síðan. Skóla-
málið var til meðferðar lengi vel, á
hverju kir'kjuþingi, gekk fjársöfnun
seint og tók það ýmsum breytingum.
Annað veifið var ráðgert að stofna
skóla er bætt gæti úr prestafæðinni, —
guðfræðisskóla, en þess á milli að
haldið væri við hina upprunalegu
ákvörðun, að koma á fót mentaskóla
(College) eða “Academy”. Um
aldamótin tók mál þetta þeim breyt-
ingum, eftir ítrekaðar tilraunir að hafa
saman nægilegt fé til þess að koma upp
skólahúsi, er alllar mistókust, að sam-
ið var við forstöðumenn tveggja skóla-
stofnana, að Kirkjufélagið skipaði
kennara í íslenzkum fræðum við skóla
þessa, launaði kennarana og hefði alla
umsjón með kenslunm. Skólar þessir
voru “Wesley College” í Winnipeg,
eign Meþódistakir'kjunnar í Canada,
og “Gustavus Adolphus College”, í
bænum St. Peter í Minnesota, eign
Augustana-sýnódunnar sænsku í
Bandaríkjunum. Kom tilboð þessa
efnis fyrst frá Dr. Wahlström, for-
stöðumanni Gustavus Adolphus skól-
ans, og var lagt fyrir kirkjuþing er
haldið var í Selkirk sumarið 1900- Var
tilboði þessu tekið, og var séra Frið-
rik J. Bergmann, er þá var prestur á
Garðar, skipaður kennari10). En ein-
hverra orsaka vegna fórst það fyrir
að hafin yrði kensla það haust. Ári
síðar tókust samningar við Wesley
College, með svipuðu móti, að því
undanskildu að skóhnn sjálfur borgaði
að nokkru laun kennarans. Var nú
13) “Sam.” 15. árg. nr_ 6, ág. 1900, bls. 90.