Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1966, Síða 45

ARFLEIFÐ OG EGGJAN
27
Marmaranshöll er sem moldarhrúga.
Musteri guðs eru hjörtun, sem trúa,
þó hafi þau ei yfir höfði þak.
Davíð Stefánsson, þjóðskáldið frá
Fagraskógi, sem íslendingar beggja
megin hafsins fylgdu til grafar fyrir
stuttu síðan, í tákrænum skilningi
talað, lagði einnig mikinn og varan-
legan skerf til andlegra ljóða vorra
og sálma. Það er engin tilviljun, að
hinu innblásna ávarpi úr Alþingis-
hátíðarljóðum hans, „Þú mikli, ei-
lífi andi, sem í öllu og alls staðar
býrð“, er skipað til rúms næst eftir
sjálfan þjóðsálminn „Ó, Guð vors
lands“ í sálmabókinni nýju. Að sjálf-
sögðu er þar að finna hinn undur-
fagra föstusálm Davíðs: „Ég kveiki
á kertum mínum við krossins helga
tré“. Auðmýkt andans, andríki og
trúartraust, renna í einn farveg í
þessum yndislega sálmi, er nær há-
marki sínu í síðasta versi hans:
Ég fell að fótum þínum
og faðma lífsins tré.
Með innri augum mínum
ég undur mikil sé.
Þú stýrir vorsins veldi
og verndar hverja rós.
Frá þínum ástareldi
fá allir heimar ljós.
En Davíð minnist þess jafnframt,
að frá Föstudeginum langa liggur
leiðin til páskanna. í kvæðabók hans
í dógun er stórbrotið kvæði, sem
nofnist „Um páskaleytið“. Þar kem-
Ur fram á mjög eftirtektarverðan
hátt djúpur skilningur skáldsins á
krossferð mannsins til hinnar æðstu
þróunar, eins og hann orðar það
eftirminnilega í upphafserindinu:
Frá vöggunni liggur
leiðin er þar að kemur
um leiti og hæðir,
fram hjá krossunum þremur.
Menn verða að fara,
þó víða sé urð og klungur,
og vaða árnar,
þó straumurinn sé þungur.
En svo eru þeir, sem ekki eiga
hug til þess að hefja krossgönguna,
þótt hinir séu fleiri, er þola þá raun
og verða fyrir það meiri menn og
betri. Hvorum tveggja lýsir skáldið
í næsta erindi kvæðisins:
Til er að heiglar
hendi sér í fossinn,
hyggi það minni raun
en nálgast krossinn.
En þó eru hinir
þúsund sinnum fleiri,
sem þjáningin gerir
vitrari og meiri.
Davíð veit og skilur, að lífi voru
mannanna barna er nú einu sinni
þannig farið, ef vér horfumst í augu
við veruleikann, að í beinum sem
táknrænum skilningi er það lauk-
rétt, er hann segir í fyrrnefndu
kvæði sínu:
Að baki páska
er föstudagurinn langi.
Vissulega er hann mikill og dýr-
mætur, já, með öllu ómetanlegur,
arfurinn, sem vér íslendingar höf-
um hlotið að eign í sálmum vorum
og andlegum ljóðum, og er það þó
eigi nema einn þáttur, mikilvægur
að vísu, í hinum menningarlega arfi
vorum. En það fylgir því ábyrgð að
vera til slíks arfs borinn. „Ættgöfgi
skuldbindur,“ segir gamalt spak-