blaðið - 11.03.2006, Blaðsíða 14

blaði
Útgáfufélag: Ár og dagur ehf.
Stjórnarformaður: Slgurður G. Guðjónsson.
Ritstjóri: Ásgeir Sverrisson.
Fréttastjórar: Aðalbjörn Sigurðsson og Erna Kaaber.
FRÁLEITT FRAMBOÐ
Geir H. Haarde, utanríkisráðherra og formaður Sjálfstæðisflokks-
ins, lét í vikunni falla ummæli um ísland og Öryggisráð Samein-
uðu þjóðanna, sem vart verða skilin á annan veg en sem hótun
í garð skattgreiðenda. Geir H. Haarde lýsti þá yfir því að rétt væri að
hefja „einhvers konar átak“ til að upplýsa almenning hér á landi um það
sem fram fer á vettvangi Sameinuðu þjóðanna. Tilgangur þessa þjóðlega
„átaks“ yrði einnig sá að auka áhuga alþýðu manna hér á landi á fram-
boði íslands til setu í Öryggisráðinu árið 2008.
Ekki þarf djúpa pólitíska greiningarhæfni til að átta sig á því hverjir
það verða, sem bera kostnaðinn af þessu „átaki“ ráðherrans. Og hafa ber
í huga að málið er umdeilt; hvers vegna skyldu skattgreiðendur kosta ein-
hliða áróður af hálfu ríkisvaldsins?
Geir H. Haarde og fleiri ágætir stjórnmálamenn eru á algjörum villi-
götum í máli þessu. Engu skiptir hver átti fyrst hugmyndina um framboð
til Öryggisráðsins, hún er eftir sem áður jafn afleit.
Mál þetta má nálgast á ýmsa vegu. En tvær athugasemdir virðast blasa
við. Þær lúta annars vegar að forgangsröðun og á hinn bóginn að hinum
siðrænu hliðum ábyrgðarinnar.
Óheyrilegum upphæðum verður varið til „kynningar“ á framboði Is-
lendinga og til að knýja fram stuðning við það. Einar Oddur Kristjánsson,
einn af örfáum talsmönnum skattgreiðenda á löggjafarsamkundu íslend-
inga, hefur metið það svo að framboðið muni kosta skattgreiðendur 600
til 1.200 milljónir króna. Geir H. Haarde hefur lýst yfir því að þeim fjár-
munum verði ekki varið í þessu skyni og hefur heitið því „að leita leiða“
til að tryggja að kostnaðurinn verði ekki svo mikill. Reynslan kennir að
slíkur kostnaður fer undantekningarlítið úr öllum böndum.
Þessum fjármunum ber að verja með öðrum hætti. Best færi á því að
þeim yrði skilað aftur til skattgreiðenda fyrst ekki finnast fyrir þá þarfari
verkefni. Ætla má á hinn bóginn að almenningur á íslandi væri ágætlega
sáttur við að þessum peningum yrði varið t.a.m. til að bæta kjör þess hóps
aldraðra, sem samfélagið hefur fram til þessa hundsað.
I hvaða stöðu verður herlaust smáríki sem ísland þegar/ef til þess kemur
að samþykkja þarf hernaðaraðgerðir í nafni Sameinuðu þjóðanna? Hver
er hin siðræna staða þeirra, sem ekki þurfa að sjá á eftir ungu fólki og eiga
ekki á hættu að það verði flutt heim í líkkistum? Hvernig geta þeir, sem
aðeins leggja fram táknrænan stuðning þótt hann sé skipulega upphafinn,
komið að slíkri ákvörðun, sem aðrir þurfa að framkvæma?
Með ólíkindum er að samstaða skuli ríkja á alþingi um að framkvæma
þessa afleitu hugmynd.
Auglýsingastjóri: Steinn Kári Ragnarsson. Ritstjórn & auglýsingar: Bæjarlind 14-16,201 Kópavogur.
AÖalsími: 510 3700. Símbréf áfréttadeild: 510.3701. Símbréf á auglýsingadeild: 510.3711.
Netföng: vbl@vbl.is, frettir@vbl.is, auglysingar@vbl.is.
Prentun: Prentsmiðja Morgunblaðsins. Dreifing: íslandspóstur.
Sumarið er að koma!
Veiði kortið
Kortíð gildir aem veiðileyfi
í 23 veiðivötn vítt og breitt
um landið. Veiðikortiö er
fjolskylduvænt og stuðlar
að notalegri utiveru.
Ný vötn eru:
- Þingvallavatn fyrir landi
Þjóðgarðs
- Ljósavatn
- Hraunsfjörður
Nánari upplýsingar um önnur
vötn eru á vef Veiöikortisins
www.veidikortid.is
2006
Sölustaðir: ESSO stöðvarnar - veiöibúðir og viðar
Auglýsingar 510 3744
blaöiö
14 I ÁLIT
LAUGARDAGUR 11. MARS 2006 blaðiö
íSíflM» f^GftisRÁÐÍt>! NÓMA'.
Tmj-P YKKUR Q+ÓKU STX4K-AR. -éCr blFLx?
W WÆLftST av L/trt oKXvn. iSLWiyGa
m Bj™ HFWSBYúWjT”'
tká íRSnu/\/r
SröVÞVM vi-0 YEíhA
hílÆSr-' stafííFínu.

Réttur þeirra saklausu
Ein mikilvægasta reglan í hverju
lýðræðisríki er sú að hver maður sé
saklaus þar til sekt hans sé sönnuð.
Mér er satt að segja til efs að hægt sé
að byggja þjóðfélag á reglu sem lýsir
meiri réttsýni eða er jafn jákvæð í
garð þegnanna.
Ég ætla ekki að þykjast kunna
skil á lögfræði eða reglugerðum en
ég held að seint verði lögð of mikil
áhersla á mikilvægi þessarar reglu
og það hversu brýnt er að fylgja
henni. Margt bendir hins vegar til
að verið sé að veita afslátt af henni
i ákveðnum málaflokkum. Það er
gert í krafti þess að verið sé að skapa
betra þjóðfélag og tryggja öryggi
þegnanna. Þegnunum er þá góðfús-
lega bent á að þarna úti sé gnægð af
vondum mönnum sem vilji valda
sem mestum skaða. Þá þurfi að taka
úr umferð og það sé svo brýnt að allt
sé leyfilegt til að ná því takmarki
- og því þurfi að víkja frá ýmsum ann-
ars ágætum grundvallarreglum, eins
og til dæmis þeirri að menn séu sak-
lausir þar til sekt þeirra er sönnuð.
Þannig hafa heyrst raddir sem vilja
að sönnunarbyrði sé snúið við í kyn-
ferðisafbrotamálum. Þá er maður
sem sakaður er um glæp sekur þar
til hann getur sannað sakleysi sitt.
Að búa til glæpamenn
Þessi frávik frá sakleysisreglunni, ef
ég má kalla hana er sennilega hvað
mest áberandi þegar kynferðisaf-
brotamál gegn börnum, eiga í hlut.
Börn eru varnarlausustu þegnar
þessa lands og fátt er því jafn við-
bjóðslegt og manneskja sem níðist
á barni. Hún er að stunda svívirðu-
legustu tegund glæpar sem refsa ber
fyrir. Um þetta deilir vitanlega eng-
inn. Það er hins vegar ekki svo að til-
gangurinn helgi meðalið í leitinni að
meintum afbrotamönnum.
Kolbrún Bergþórsdóttir
Tilfinningaofsinn ber oft skynsem-
ina ofurliði í umræðu um kynferðis-
afbrotamál. Þá er talað eins og allt
sé leyfilegt til að elta glæpamennina
uppi. Tálbeitur eru nefndar i því
sambandi og sumir tala þar jafnvel
eins og hin ágætasta lausn sé að leiða
fólk í gildru með aðstoð fjölmiðla.
Við hljótum að velta því fyrir okkur
hvort það séu eðlileg vinnubrögð að
egna fólk sem er veikt fyrir til að
fremja glæp. Glæp sem það hefði
hugsanlega ekki framið ef tækifærið
hefði ekki verið fært upp í hendur
þess. Er það virkilega hlutverk ríkis-
valdsins að búa til glæpamenn? Og
eins og svo oft áður verður að spyrja:
Hvar liggja mörkin? Á þá einnig að
nota tálbeitur til að lokka fólk til að
svíkja undan skatti eða láta tálbeitur
bjóða fólki vinnu á svörtum mark-
aði? Síðan er þetta fólk sektað eða
fangelsað vegna þess að það beit á
agnið á veikleikastund.
Sakleysi þeirra saklausu
Menn verða að gæta sín á norna-
veiðum. Sagan sýnir að þegar þær
hefjast falla saklausir i valinn.
Heiftin og bræðin sem fylgir elt-
ingaleiknum við þá seku blindar
mönnum sýn. Þeim fer að standa á
sama um sakleysi þess saklausa. Það
sakleysi verður þá einungis nauðsyn-
legur fórnarkostnaður.
Reglan um sakleysi þar til sekt
er sönnuð er ekki bara setning sem
hljómar vel. Hún hefur merkingu
sem má ekki gleymast. Það er ekki
hægt að veita afslátt af henni. Við
erum hins vegar að horfa upp á
ákveðna hneigð í þessa átt. Hún á
upphaf sitt í umræðu um kynferðis-
afbrot. Þar þora fæstir að hreyfa and-
mælum af ótta við að vera stimplaðir
sem bandamenn barnaníðinga. Það
er sorglegt dæmi um það plan sem
umræðan er á.
Eins og svo oft áður virðist valt að
leggja traust sitt á stjórnmálamenn
þegar þessi þróun er annars vegar.
Þeir eiga að beita sér gegn henni, ekki
stuðla að henni. Fæst okkar vilja búa
í þjóðfélagi þar sem sönnunarbyrði
er snúið við og menn taldir sekir þar
til þeim tekst að sanna sakleysi sitt.
Höfundur er blaðamaður
Klippt & skorið
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra
fjallar um tónlistarhúsið ógnarglæsi-
lega sem nú stendur til að reisa þar
sem (eina tíð stóð eitt fallegasta mannvirki
Reykvíkinga, gamli kolakraninn. Björn rekur
hvern hlut hann átti
að máli varðandi bygg-
ingu tónlistarhúss-
ins þegar hann var
menntamálaráðherra.
Björn segir: „Fyrir
tilviljun heyrði ég í
dag viðtal Þorfinns
ómarssonar á NFS
við Stefán Jón Hafstein, formann menningar-
málaráðs Reykjavíkurborgar, þar sem hann virt-
ist vera að hreykja sér af því, að tónlistarhúsið
væri að risa og við sjálfstæðismenn værum að
reyna að eigna okkur eitthvað í því! Mér þótti
þetta dæmigert montviðtal í R-lista dúr - ég
veit ekki, hvað Stefán Jón Hafstein telur sér til
tekna vegna tónlistarhússins, annað en að vera
formaður menningarmálaráðs, þegar enn eitt
skrefið er stigið á braut, sem aðrir mótuðu fyrir
áratug." Athygli vekur að tilviljun virðist oft
valda þvi að dagskrá Nýju fréttastöðvarinnar
(hvenær hættir hún annars að vera „ný"?) fer
ekki framhjá Birni. En „dæmigert montviðtal í
R-lista dúr" er frasi sem hlýtur að eiga langa líf-
daga fyrir höndum. Og montið hlýtur að vera
í dúr þótt flestir vinstri menn séu nú svona
heldurí moll.
■■
Ossur Skarphéðinsson heldur upp-
teknum hætti á vefsíðu sinni og
skilar reglulega af sér pistlum i
háum gæðaflokki. I þeim nýjasta fjallar hann
m.a. um þá ákvörðun stjórnvalda að koma á
kl ipptogskorid@vbl. is
sérstöku neyðarkerfi vegna mögulegra áfalla
i fjármálalífinu. Ekki hugnast þingmanninum
það fyrirkomulag
og fráleitt telur
hann að ríkisvaldið
geti rutt burt banka-
stjórum og yfirtekið
þær mikilvægu fjár-
málastofnanir. En
Össur segir málið
eiga sér skondna
hlið: „Fræðilega
getur þetta leitt til þess að erkifjendum Dav-
(ðs Oddssonar úr bankaheimlnum yrði ýtt til
hliðar og embættismenn ríkisstjórnarinnar
tækju við völdunum. Hann leggur þá kannski
aftur Inn 400 þúsundkallinn sem hann tók á
slnum tlma út úr KB bankanum!"