blaðið - 11.03.2006, Blaðsíða 34

34 I ÝMISLEGT
LAUGARDAGUR 11. MARS 2006 biaöið
Einn aioss eða ekki
Gagnkvæm aðlögun innflytjenda og íslendinga er mörgum hugleikin um þessar
mundir enda hefur innflytjendum fjölgað mjög hér á landi á undanförnum árum.
ReykjavíkurAkademían hefur staðið að umrœðufundum um málefni innflytjenda í vetur
og í dag er röðin komin að Hallfríði Þórarinsdóttur mannfrœðingi að rýna í stöðuna.
Blo6i6/Frikki
Hallfríður Þórarinsdóttir mannfræðingur segir að Islendingar geri sér mjög fastmótaðar
hugmyndir um íslenska tungu og veltir fyrir sér hvort rými sé í þjóðarsálinni fyrir fólk
sem tali málið með hreim.
Er rými í þjóðarsálinni fyrir fólk
sem talar íslensku með hreim?
f hverju felst íslenskt þjóðerni?
Geta innflytjendur orðið alvöru
íslendingar? Þessar spurningar
eru meðal þeirra sem Hallfríður
Þórarinsdóttir mannfræðingur
mun velta upp í fyrirlestri sínum
Ástkæra ylhýra, þjóðin og menn-
ingin í ReykjavíkurAkademiunni í
dag. Fyrirlesturinn er hluti af viða-
mikilli fyrirlestrarröð um innflytj-
endur á íslandi sem hrundið var
af stokkunum síðastliðið haust en
Hallfríður hefur haft veg og vanda
af skipulagningu hennar.
(slenskan í föstum skorðum
Jslenskan er það sem flestir íslend-
ingar nefna þegar þeir eru spurðir
um hvað það sé sem geri þá að
íslendingum," segir Hallfríður
en bætir við að það sé ekki hvaða
íslenska sem er heldur höfum við
mjög ákveðnar og fastmótaðar hug-
myndir um tungumálið. Það hafi
meðal annars komið berlega í ljós
í umræðum um yfirvofandi dauða
íslenskunnar síðastliðið haust. „Ég
ætla að skoða svolítið þær hug-
myndir um hvaða íslenska það sé
sem blífur, hvaða málafbrigði af
íslensku er það sem við erum að
tala um sem er normalíserað og sett
undir sama hatt. öðrum þræði segja
þeir sem vilja vernda íslenskuna að
það sé rými fyrir margs konar mál-
afbrigði í íslensku en þegar til kast-
anna kemur er afskaplega lítið rými
fyrir það,“ segir Hallfríður.
„Þess vegna velti ég meðal annars
vöngum yfir því hvernig innflytj-
endum vegni sem tala íslensku
með hreim. Stendur það í vegi fyrir
framgangi þeirra í samfélaginu? Ég
ætla einnig að velta fyrir mér spurn-
ingum varðandi íslenskt þjóðerni.
Hvenær er innflytjandi orðinn ís-
lenskur? Hvenær teljum við þá með?
Verða þeir utanveltu? Þrátt fyrir að
)eir fái íslenskt ríkisfang verða þeir
)á einir af okkur í raun og veru,“
segir hún.
Einsleitnin upphafin
Hallfríður gengur út frá ákveðnum
forsendum í erindi sínu, meðal ann-
ars þeim að þjóðerni sé í fyrsta lagi
ekki náttúrusprottið heldur fyrir-
fram mótað og lifandi. „Umræðan
um menningu og þjóðerni er alltaf í
gangi og íslenskuumræðan er hluti
af henni. Það takast á mismunandi
skoðanir á því hvernig við eigum að
skilgreina okkur,“ segir hún.
„Við íslendingar erum aldir upp í
því að við séum fámenn og einsleit,
ekki nóg með það heldur hefur þessi
einsleitni verið upphafin," segir Hall-
fríður en bendir á að í ljósi breyttra
aðstæðna þurfum við að hugsa út
frá nýjum pólum. „Við höfum lagt
áherslu á þessa einsleitni í málfars-
legu og menningarlegu tilliti og svo
allt í einu er landslagið orðið breytt
og það tekur svolítið á.“
(slenskukennsla í ólestri
íslenskt samfélag er að mörgu leyti
ekki í stakk búið til að taka á móti
þeim mikla fjölda innflytjenda sem
hingað kemur. Þó að flestir séu
sammála um að einn af lyklunum
að íslensku samfélagi sé að kunna
íslensku þá er staðreyndin sú að inn-
fly tjendur hafa haft mismikla mögu-
leika á að sækja íslenskukennslu
og það er ekki fyrr en á síðustu
árum sem boðið hefur verið upp á
sérsniðin námskeið að þörfum mis-
munandi hópa. Hallfríður segir að
það ætti að vera nægjanlegt fram-
boð af íslenskukennslu en sú sé ekki
raunin auk þess sem það sé mjög
málum blandið hvernig henni sé
háttað. „Flestir innflytjendur vinna
ofsalega mikið eru jafnvel í tveimur
til þremur störfum. Það er hægara
sagt en gert eftir 12-14 tíma vinnu-
dag að fara á íslenskunámskeið á
kvöldin," segir hún.
Viðhorf almennings gagnvart
þeim sem talar íslensku með hreim
eða brogaða íslensku eru Hallfríði
einnig hugleikin. „Það er mjög al-
gengt að íslendingar bregði fyrir sig
ensku þegar þeir tala við fólk sem
talar íslensku með hreim alveg óháð
því hvort fólkið talar ensku eða
ekki,“ segir Hallfríður og bætir við
að með því að gefa innflytjendum
ekki færi á að æfa sig í íslenskunni
iá séu menn ósjáfrátt að útiloka
)á. Henni er því hugleikið hvernig
)etta tvennt fari saman og hvernig
)að sé að tala brogaða íslensku eða
íslensku með hreim þegar tungu-
málinu séu settar jafnstífar skorður
í vitund heimamanna og raun ber
vitni.
Bakgrunnur og menn-
ing skiptir máli
Einnig ber að hafa í huga að margt
hafi áhrif á hvernig innflytjendum
gengur að læra tungumálið. Inn-
flytjendur eru afar margsleitur
hópur sem eiga sér mismunandi
bakgrunn og menningu. Árangur
þeirra fer meðal annars eftir því
hvort þeir komi úr mál- og menn-
ingarlegu umhverfi sem sé líkt
okkar umhverfi eða ekki. Hallfríður
bendir á fleiri atriði sem hafi mikið
að segja svo sem menntun og stéttar-
legan bakgrunn fólks.
„Við verðum að velta fyrir okkur
hvernig menntun þeirra er metin í
nýja landinu. Það þarf að gera gang-
skör í þvi að fólk fái sína menntun
betur metna og að hún nýtist ís-
lensku samfélagi," segir Hallfríður
en bætir við að verið sé að vinna í
þessum málaflokki. Hún bendir
jafnframt á að þar sem sambýli ís-
lendinga og innflytjenda eigi sér
ekki langa sögu sé ekki komið í ljós
hvernig annarri kynslóð innflytj-
enda muni vegna í samfélaginu og
hvort að þeir muni eiga sömu mögu-
leika og heimamenn. „Tilgangur
okkar með þessu þingi að vekja
athygli á málaflokknum, velta við
ýmsum steinum og skoða. Það er
mikilvægt atriði að innflytjendur
hafi sömu menntunarmöguleika en
)að þýðir að það verður að hlúa að
)eim sérstaklega í skólanum,“ segir
Hallfríður.
Fyrirlesturinn fer fram i dag í
húsakynnum ReykjavíkurAkadem-
íunnar við Hringbraut 121 og hefst
kl. 12:00. Aðgangur er ókeypis og
öllum heimill.
Bla6i6/lngó
,Við Islendingar erum aldir upp I því að við séum fámenn og einsleit, ekki nóg með það heldur hefur þessi einsleitni verið upphafin,"
segir Hallfríður Þórarinsdóttir mannfræðingur.
Eru innflytjendur vannýtt
auðlind eða varavinnuafl?
Á mánaðarlegum umrœðufundum ReykjavíkurAkademíunnar er
fjallað um innflytjendamál á íslandi í vtðu samhengi.
Fundarröð ReykjavíkurAkadem-
íunnar um innflytjendamál var
hleypt af stokkunum síðastliðið
haust og hefur áhugi á henni vaxið
jafnt og þétt enda um málaflokk
að ræða sem margir láta sig varða.
Brýnt þykir að fjalla um málefni
innfíytjenda ekki síst í ljósi þess að
)eim hefur fjölgað gífurlega hér á
andi á undanförnum árum. Enn-
'remur þurfi Islendingar að draga
ærdóm af þeim vandamálum sem
upp hafa komið erlendis þar sem
gagnkvæm aðlögun hefur oft ekki
engið sem skyldi og jafnvel fólk af
riðju kynslóð innflytjenda verði
utanveltu í samfélaginu.
Á fundunum er kastljósinu beint
að ýmsum þáttum sem tengjast
innílytjendum á Islandi og hvernig
þeim tekst að festa rætur hér á landi
og hver viðbrögð innfæddra eru.
Meðal þess sem fjallað hefur verið
um er þátttaka þeirra í atvinnulífi
og félagsmálum og þá möguleika
sem þeir hafa til að afla sér mennt-
unar og hvernig sú menntun sem
þeir hafa fyrir nýtist þeim. Síðar
stendur til að ræða stefnu íslenskra
stjórnvalda og stjórnmálaflokka í
málefnum innflytjenda og hvaða
lærdóm megi draga af reynslu ann-
arra þjóða.
Fundirnir eru haldnir mánaðar-
lega í húsakynnum Reykjavíkur-
Akademíunnar við Hringbraut 121.