blaðið - 13.04.2006, Blaðsíða 31

blaðið FIMMTUDAGUR 13. APRÍL 2006
I 31
Páskamaturinn tengist trúnni
Hefðir umlykja páskahátíðina
sem og aðrar hátíðir. Flestir fá
sér gómsætt páskaegg á páska-
dagsmorgun, snæða páskalambið
að kveldi og gæða sér á fiski á
föstudaginn langa. Hefðir eiga
sér jafnan mislanga sögu og ekki
eru allar hefðir raktar til forfeðra
okkar. Ágúst Ólafur Georgsson,
sérfræðingur hjá Þjóðminjasafni
fslands, segir að sú hefð íslend-
inga að borða páskalamb megi
sennilega rekja til kristinnar
trúar frekar en forfeðra okkar.
„Fyrir árið 1900 borðuðu fslend-
ingar helst þennan hefðbundna
mat, þann mat sem þeir höfðu til
staðar, og það var lambakjöt. fslend-
ingar borðuðu því helst lambið og
síðan var gerður dagamunur með
því sem var til, eins og hangikjöt. f
Biblíunni er talað um að menn hafi
borðað lambakjöt á páskunum og að
sama skapi er það orðinn siður hjá
fslendingum að borða lamb á pásk-
unum,“ segir Ágúst og bætir við að
hann telji að þessi siður okkar teng-
ist frekar Biblíunni heldur en því að
menn borðuðu helst lamb hér áður
Gómsœta
páskaeggið
Sú hefð að borða súkkulaðiegg á
Íiáskunum er ekki ýkja gömul á
slandi en sennilegast má rekja
hana aftur til 1920. Samt sem
áður er páskaeggið orðið órjúf-
anlegur hluti páskahátíðarinnar,
sérstaklega hjá börnunum.
Gleðin og spenningurinn sem
tengist páskaegginu er margvís-
legur, vitanlega er súkkulaðið alltaf
gott, málshátturinn forvitnilegur
og nammið gómsætt. Á mörgum
barnaheimilum er aukið v i ð
spenninginn með
því að kaupa eggið
án vitundar barn-
anna og fela það svo á
páskadagsmorgun.
Hver verður
fyrstur?
Á barnmörgum
heimilum er
tilvalið að fela
öll eggin og þá
reyna börnin eftir
fremsta megni
að finna egg sem
fyrst. Enda er alltaf
skemmtilegt að
sitja með fullan
munninn af súkku-
laði á meðan systkinin
eru enn að leita að sínu eggi. Hins
vegar er þessi leikur einungis mögu-
legur ef allir fá egg sömu stærðar,
nema að eggin séu hreinlega merkt.
Einnig getur verið gott að merkja
eggin ef börnin eru á misjöfnum
aldri, þannig að egg yngri barnanna
séu falin á léttari stöðum.
Vísbendingar og feluleikur
Annar skemmtilegur leikur er vís-
bendingaleikurinn. Foreldrarnir
dunda sér við að skrifa vísbend-
ingar á marga litla miða sem eru
svo faldir víðs vegar um heimilið.
Hver miði gefur vísbendingu um
hvar næsta miða er að finna. Eftir
nokkrar vísbendingar vísar síðasti
miðinn á hvar páskaeggið er falið.
Þessi leikur er mjög skemmtilegur
og reynir auk þess á athyglisgáfu
barnanna. Þar sem foreldrarnir
gera vísbendingarnar sjálfir er auð-
velt að miða erfiðleikastig við aldur
barnanna. Sem dæmi um vísbend-
ingu fyrir barn í yngra kantinum
er: Kýrin gefur okkur þetta góðgæti
að drekka og miðinn væri þá festur
á mjólkurfernu í ísskápnum. Eldri
börnin þola erfiðari vísbendingar
og skemmtilegast er að hafa þær
ekki of auðveldar.
fyrr. „Áður fyrr var minna úrval af
alls kyns kjötmeti en nú til dags er
hægt að velja á milli kjúklings, svína-
kjöts, nautakjöts, lambakjöts og svo
framvegis en samt sem áður velja
menn sér lamb á páskunum.“
Fiskur og fastan
Páskalambið er ekki eina hefðin
sem fslendingar halda í heiðri á
páskunum því mörgum finnst best
að borða fisk á föstudaginn langa.
,Sú hefð að borða fisk á föstudaginn
langa eru leifar frá þeim tíma þegar
fastað var. Á föstunni mátti ekki
borða kjöt og því borðuðu menn fisk
í staðinn. Ég þori ekki að fullyrða
hve algengt það er að fólk borði fisk
á föstudaginn langa en mér finnst
samt sem það hafi aukist. Þetta teng-
ist vitanlega allt saman trúnni og
föstunni.“
Ekki gömul hefð
Ágúst segir að hann telji að það sé
meiri áhugi í þjóðfélaginu fyrir að
taka upp ýmsa siði á síðustu árum.
„Nærtækast er að nefna skötuna
sem var upphaflega svæðisbundinn
siður en núna er hún borðuð meira
Margir kjósa helst að fá sér fisk á föstu-
daginn ianga en þá hefð má rekja til
föstunnar.
og minna um allt land. Verslanir
hafa eflaust líka áhrif á þetta með
auglýsingum sínurn, þetta hefur allt
sitt að segja. Mín tilfinning er sú að
þessi hefð að borða lamb á páskum
sé ekki ýkja gömul. Ég tel að þessi
áhersla á páskalambið sé 20. aldar
siður og þar sé um áhrif frá trúar
brögðunum að ræða. Það er ekki þar
með sagt að allir séu voðalega trú-
aðir heldur er þetta meira hefð sem
margir halda í heiðri,“ segir Ágúst
að lokum.
svanhvit@bladid. net
Ástríða í matargerð
Eldum saman!
www.isam.is
www.

1S