blaðið - 29.07.2006, Blaðsíða 12

12 I FRÉTTIR
LAUGARDAGUR 29. JÚLÍ 2006 blaAÍA
Miðausturlönd:
Vopnahlé án friðar?
■ Stuöningur við Hizballah fer vaxandi meðal araba ■ Vandséð hverjir geta sinnt friðargæslu í Líbanon
Mótmæli Palestínskur drengur heldur á mynd af Sayyed Hassan Nasrallah,
leiðtoga Hizballah, á Gaza-svæðinu. Stjórnmálaskýrendur telja að því lengur
sem átökin á milli Israela og Hizballah í Libanon standa yfir því meiri samúð
muni samtökin fá meðal annarra Araba.
Hafi hugmyndafræðingar George
Bush, forseta Bandaríkjanna, í ut-
anríkismálum ætlað sér að koma
hreyfingu á hið brothætta ástand í
Miðausturlönd hefur þeim tekist ætl-
unarverk sitt. En öllum er ljóst að
kvikustreymið sem mótar ástandið á
svæðinu er ekki að skapi stjórnvalda
í Washington D.C og sú einarða utan-
ríkisstefna sem hefur verið rekið frá
aldamótum hefur dregið verulega
úr getu þeirra til þess að hafa áhrif
á ástandið. Sökum umdeildrar fram-
kvæmdar á innrásinni í Irak og skort
á herafla í landinu hefur bandaríska
innrásarliðinu ekki tekist að koma
böndum á ástandið í landinu, „það
sigraði stríðið en tapaði friðnum í
Irak“ svo vísað sé í tungutak varn-
armálayfirvalda í Bandaríkjunum,
og tilraunir stjórnvalda til þess ein-
angra stjórnvöld í Sýrlandi og í Iran,
ásamt stuðningi sínum við ísrael,
hefur gert það að verkum að Banda-
ríkjamenn eiga erfitt með beita sér
með árangursríkum hætti í þeim
átökum sem nú geysa í Líbanon
og Israel. Þetta hefur grafið undan
stöðu Bandaríkjanna í Miðaustur-
löndum sem er áhyggjuefni þar sem
að ekkert mun þokast í átt betra
ástands án aðkomu stjórnmálaafls
þeirra.
Ljóst er að ríkisstjórn George
Bush stendur frammi fyrir miklum
vanda og hvernig hún kýs að ráða
úr honum mun hafa mótandi áhrif
fyrir svæðið á komandi árum.
Átökin sem hófust i kjölfar þess að
vígamenn Hizballah rændu tveim
ísraelskum hermönnum við landa-
mæri ísraels og Líbanon hafa staðið
á þriðju viku. í fyrstu voru markmið
Israelsmanna með árásunum skýr.
Þeir ætluðu að uppræta og afvopna
Hizballah í suðurhluta landsins og
skapa þannig svigrúm fyrir lýðræð-
islega kjörna ríkisstjórn Líbanons til
þess að fara með fullveldi landsins
og framfylgja ályktun öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna nr. 1559. Stjórn-
málaskýrendur segja að ísraelska rík-
isstjórnin hafi leitað eftir stuðningi
og blessun Bandaríkjamanna áður
en þeir hófu aðgerðirnar og full-
vissað stjórnvöld í Washington að
markmiðunum yrði náð á stuttum
tíma með árangursríkum hætti til
framtíðar. ísraelar nutu í fyrstu ekki
eingöngu skilnings meðal stjórn-
valda í Bandaríkjunum. Ránið á
hermönnunum tveim var skýlaust
brot á fullveldi Israels og ekki erfitt
að hafa samúð með fólki sem býr
við það ófremdarástand að vopn-
aðir vígamenn, sem eru eins og ríki
í ríkinu, standa gráir fyrir járnum
á landamærum tilbúnir til þess að
gera eldflaugaárásir án viðvarana.
En þrátt fyrir að hafa herjað á
stöðvar Hizballah í Líbanon í tæpar
þrjár vikur hefur eldflaugaárásum
vígamanna þeirra ekki linnt. Þessi
staðreynd hefur gert það að verkum
að ísraelski herinn hefur aukið hörk-
una í hernaðaraðgerðum sínum og
sent herlið í auknu mæli yfir landa-
mærin til þess að reyna ná bæki-
stöðvum Hizballah í líbönskum
landamærabyggðum á sitt vald. Þær
aðgerðir hafa meðal annars gert það
að verkum að mannfall meðal ísra-
elska hermanna fer vaxandi. Ekki
síst eftir að harðir bardagar hóf-
ust, á miðvikudag, á götum og í ná-
grenni Bint Jbail, sem er stærsti bær
líbanskra sjíta-múslima á landamær-
unum og staður sem hefur mikið
táknrænt gildi fyrir Hizballah.
Áherslubreyting og sterk-
ari staða Hizballah
I yfirlýsingum ísraelska stjórn-
valda að undanförnu hefur komið
fram áherslubreyting í markmiðum
hernaðarins. I stað þess að segjast
ætla að uppræta Hizballah í suður-
hluta Líbanon er rætt um að koma
á svokölluðu öryggisbelti (e. buffer
zone) sem á að koma í veg fyrir
eldflaugaárásir á Israel. Það liggur
ljóst fyrir að ísraelar er reiðubúnir
til þess að beita töluverðri hörku til
þess að ná þessu markmiði sínu.
I þessu kann sjálfhelda deilunnar
að felast. Sú staðreynd að skæruliðar
Hizballah hafa ekki misst vígstöðu
sína, þrátt fyrir aðgerðir Israela,
hefur meðal annars gert það að
verkum að almenningsálitið hefur
snúist á sveif með þeim. Þrátt fyrir
að í fyrstu hafi margir Líbanar kennt
vígamönnum Hizballah um að hafa
kallað hernaðaraðgerðir fsraela yfir
landið virðist stuðningur við þá
aukast i réttu hlutfalli við lengd átak-
anna. Að sögn Amal Saad-Ghorayeb,
sem er líbanskur sérfræðingur í
málefnum Hizballah, eru samtökin
með baráttu sinni að ógna þeirri
ímynd Araba að ísraelski herinn sé
ósigrandi.
Sagan hefur kennt mörgum hern-
aðarveldum hversu erfitt það er
að berjast við skæruliða í hernaði
sem fer fram á landsvæði sem þeir
þekkja betur til en andstæðingarnir.
Hugsanlegt er að hernaðaraðgerðir
Israela muni hafa þær afleiðingar að
andstaða alþjóðasamfélagsins við
þær aukist enn frekar og stuðningur
við Hizballah meðal Araba vaxi sem
því nemur.
Samstaða í stað sundrungar
Ýmis teikn eru á lofti um að þetta
sé nú þegar að gerast. I fyrstu mið-
uðust fyrstu viðbrögð bandamanna
Vesturlanda meðal Arabaríkjanna
við vaxandi ótta vegna uppgangs
sjíta-múslima í heimshlutanum.
Klerkastjórninni í Teheran hefur tek-
ist að ögra alþjóðasamfélaginu með
kjarnorkuáætlun sinni og hefur tölu-
verð ítök í nýrri ríkisstjórn í Irak
og sterk staða hennar hefur án efa
haft mikið um það að segja að víga-
menn Hizballah rændu hermönn-
unum tveim við landamæri fsraels
og Líbanon. Ljóst er að vígamenn
Hizballah hefðu vart rænt hermönn-
unum án heimildar frá klerkastjórn-
inni í Teheran enda er hún helsti bak-
hjarl samtakanna og þaðan koma
vopnin sem þau nota gegn ísraelum.
Stjórnmálaskýrendur telja að íranar
hafi gefið Hizballah grænt ljós til
aðgerðanna til þess að draga athygli
umheimsins frá deilunni um kjarn-
orkuáætlun þeirra en það hefur haft
þær afleiðingar að átökin í Llbanon
verða vart tekin úr samhengi við það
mál. Stjórnvöld í Bandaríkjunum
ganga út frá þessu í afstöðu sinni í
deilunni.
Þetta útskýrir fyrstu viðbrögð
þeirra arabaríkja sem hafa verið hlið-
holl Vesturlöndum, og óttast rísandi
veldi Irana á svæðinu, en þar sem að
bardagarnir hafa dregist á langinn
og stuðningur við Hizballah meðal
Araba hefur aukist hafa þau þurft að
breyta um afstöðu og eru í auknum
mæli að fjarlægast Bandaríkjamenn
í deilunni. Margir óttast að úthald
Hizballah sé að verða til þess að eðl-
isbreyting sé að verða á inntaki bar-
áttu ýmissa hryðjuverkasamtaka
múslima á svæðinu. Myndbands-
upptaka með skilaboðum Ayman al-
Zawahiri, nánasta samverkamanni
Osama bin Laden leiðtoga Al-Qa-
eda hryðjuverkasamtakanna, sem
skaut upp kollinum í vikunni vekur
athygli í þessu samhengi. Al-Zawa-
hri kallaði á alla múslima til þess
að berjast gegn ísraelum í Líbanon
og fylkja liði gegn „gerræði Vestur-
landa, undir forystu Bandaríkjanna."
Fram til þess hefur AI-Qaeda haft
megnustu andúð á sjíta-múslimum.
Það er ekki deilt um meðal helstu
ríkja heims um hversu bráður vand-
inn í Líbanon er. Hins vegar rikir
ekki sátt um hvernig eigi að leysa
deiluna. Flest aðildarríki Evrópu-
sambandsins og arabaríkin vilja um-
svifalaust vopnahlé en Bandaríkja-
menn eru fremstir í flokki þeirra
sem benda á að vopnahlé án „var-
anlegs friðs" sé marklaust og fyrst
þurfi að leysa þann vanda sem til-
vist vígamanna Hizballah, sem lúta
ekki lögum og reglum stjórnvalda í
Beirút, í suðurhluta Líbanon skapar.
Einnig deila Bandaríkjamenn og
Evrópumenn um hvort og hver að-
koma Sýrlendinga og írana, sem eru
helstu stuðningsmenn Hizballah,
eigi að vera. Margir stjórnmálaskýr-
endur segja að á meðan að viðræður
milli þessara tveggja ríkja og stjórn-
valda í Washington fari ekki fram sé
framtíðarlausn deilunnar útilokuð.
Vandi trúverðugrar friðargæslu
Þrátt fyrir að helstu ríki heims
séu ekki samstíga er unnið hörðum
höndum að lausn deilunnar. Þrátt
fyrir að óvissa ríki um hvernig
fyrirsjáanlegt vopnahlé verði fram-
kvæmt er ljóst að hluti lausnarinnar
muni felast í veru alþjóðlegs friðar-
gæsluliðs, sem hefur sterkt umboð
frá öryggisráði Sameinuðu þjóð-
anna, á landamærunum til lengri
eða skemmri tíma. Hins vegar
liggur ekki fyrir hvaða ríki myndu
senda hermenn til slíkrar gæslu.
Nauðsynlegt þykir að slíkt lið komi
frá ríkjum sem hafa trúverðugleika í
hernaði en vandi er að mynda slíkan