blaðið - 04.08.2006, Blaðsíða 8

8IFRÉTTIR
FÖSTUDAGUR 4. ÁGÚST 2006 blaðið
Utanríkisstefna Bandaríkjanna:
Þverrandi geta Bandaríkjanna til að beita sér á aiþjóðavettvangi Fæling án viðræðna
„Öll þau ríki, sem fylgja herskárri
stefnu og styðja hryðjuverk munu
fá að gjalda fyrir það. Við munum
aldrei sætta okkur við að öryggi
Bandaríkjanna og friður á jörðu
sé háður vilja nokkurra geðsjúkra
hryðjuverkamanna og harðstjóra.“
Þessi orð lét George Bush, forseti
Bandaríkjanna, falla í ræðu í West
Point herskólanum í júni árið 2002.
Ræðan vakti töluverða athygli og
hún, ásamt frægri skilgreiningu for-
setans á „öxulveldum hins illa“ sem
var sett fram í stefnuræðu forsetans
á Bandaríkjaþingi í janúarmánuði
sama ár, var inntakið í nýrri hern-
aðarstefnu sem síðar fékk nafnið
Bush-kenningin. Kenningin fólst
i því að Bandaríkjamenn áskildu
sér rétt til að bregðast við að fyrra
bragði og í varnarskyni að ráðast
gegn hryðjuverkamönnum og óvin-
veittum ríkjum, sem ráðayfirkjarn-
orku-, efna- eða sýklavopnum.
Þrátt fyrir að fátt væri bylting-
arkennt við hugtakið „árás í for-
varnarskyni“í sögulegu samhengi
taldist þessi stefna til tíðinda, enda
var hún sett í samhengi við þá
staðreynd að oddaríki heimsins
var ógnað og stjórnvöld þess reiðu-
búin að bregðast við með einhliða
aðgerðum ef svo bæri undir. Hún
þótti boða ákveðna heimssýn og
í dag er deilt meðal sérfræðinga í
alþjóðamálum hversu vel sú sýn
hafi gagnast Bandaríkjamönnum.
Sérstaklega í ljósi þeirra vanda-
mála sem steðja að Bandaríkjunum
vegna kjarnorkuáætlunar Irana og
Norður-Kóreumanna auk ástand-
ins við botn Miðjarðarhafs.
Tveim stjórnum steypt af stóli
Frá þeim tíma að Bush lét þessi
orð falla hafa Bandaríkin haft
forystu um það að steypa stjórn
talibana af stalli í Afganistan sem
og harðstjórn Saddams Husseins
í írak. Þessar hernaðaraðgerðir
sóttu meðal annars innblástur sinn
Öm Arnarson
skriíarum
utanríkisstefnu
Bandaríkjastjórnar
Fréttaskýring ornköbladid.net
Stuðningur við Khameini Bandaríkjaher hefur í nægu að snúast í Irak og
Afganistan. Því minnka líkurnar á að Bandaríkin geti beitt valdi gegn Irönum
og þar með dregur úr fælingarmætti Bandaríkjanna.
í Bush-kenninguna. Stjórnvöld í
Bandaríkjunum höfðu ekki miklar
áhyggjur af skorti á samstöðu um
þær á alþjóðavettvangi. Stuðning-
urinn var reyndar meiri við aðgerð-
irnar í Afganistan en Irak og hefur
það reyndar skipt töluverðu máli
fyrir framvindu mála. Bandaríkja-
mönnum gekk býsna vel að ná fram
hernaðarlegum markmiðum Bush-
kenningarinnar í þessum tveim
löndum en takmarkandi áhrif
hennar hafa afhjúpast í kjölfar
þess að stjórnum þessara ríkja var
steypt af stóli. Þau áhrif eru einnig
farin að hafa áhrif á aðrar deilur í
aþjóðakerfinu.
Galli kenningarinnar
Það kemur engum á óvart að
bandarískur herafli er mikilhæfur
þegar kemur að þvi að. steypa ein-
ræðisherrum af stóli og grafa undan
valdaherrum sem virða ekki lög og
reglur alþjóðasamfélagsins. En gall-
inn við Bush-kenninguna kemur í
ljós þegar líkurnar á valdbeitingu
gagnvart öðrum ríkjum fara þverr-
andi. Kenningin leggur likla áher-
slu á að ná fram markmiðum með
hefðbundnum þrýstingi á vettvangi
stjórnmála og verður því gagnslaus
þegar litlar líkur eru á því að gripið
verði til hernaðaraðgerða.
Það er einkennandi fyrir helstu
deilumál samtímans, kjarnorku-
áætlun klerkastjórnarinnar í íran og
stjórnvalda í Norður-Kóreu og átökin
í Líbanon, hversu takmarkuð geta
Bandaríkjanna er til þess að beita
sér fýrir lausn þessara mála. Sú und-
irliggjandi heimssýn sem felst í Bush-
kenningunni gerir það að verkum að
Bandaríkjamenn neita einfaldlega
að ræða við Norður-Kóreumenn og
írana og það sama gildir um Sýrlend-
inga, en eins og oft áður er gegnir
þrýstingur á stjórnvöld í Damaskus
lykilhlutverki eigi að koma á böndum
á vígamenn Hizballah i suðurhluta
Líbanon og þar af leiðandi draga úr
aðgerðum Israela. A meðan að stjórn-
völd í Washington neita að ræða við
þessar stjórnir styrkja þær stöðu sína
«mjTE HO»
Bush við ræðupúltið Ný utanríkisstefna Banda-
ríkjanna var kynnt i tveimur ávörpum árið 2002.
Bandaríkjaforseti sagði að það myndi aldrei liðast aö
hryðjuverkamenn eóa harðstjórar ógnuðu Bandarík/-
unum. Stefnan hefur fengið heitið Bush-kenningin
Allir njóta sín í fallegu umhverfi

UÖiíJKillfl Mimillt)
Ljós
Veggborðar
Veggskraut
Borð og stólar
Dótakassar
Mottur
Fossaleynir 6 - 112 Reykjavík - Sími: 586 1000 - Fax: 586 1034 | www.husgogn.is