blaðið - 15.12.2006, Blaðsíða 30

H0L8RIGÐIOG HEILDARSYN
rtUGSRÁOGJÖF IHEILBRIGOISÞJÓNUSTU
ftfMjiitaf 09 Hattdfr Sjj. Gwðmunttsíon
151
a_cr n
Kf
<5‘
CQ O QX
Starf félaqsráðgjafa er oft þvert á
viðurkennaa fag- eða sérgreinaskiptingu
innan heilbrigðisþjónustunnar og brúar
oft þaS bil sem starfsmenn hennar gera
sín á milli. Bókin endurspeglar þetta vel
enda er hlutverk félagsráSgjafa í
þjónustunni víðtækt og fjölbreytt.
■■■■■■■■■
Jón Oddsson Hjaltalín (1749-1835) var
lengst af prestur í Saurbæ á Hvalfiarðar-
strönd. Útgáfan sem hér birtist, á rjórum
sögum frá hendi sr. Jóns, er úrval sagna-
ritunar hans og varpar Ijósi á skáldsagna-
gerÖ þessa tímabils í íslenskri bókmennta-
sögu; engin þeirra hefur áSur verið prentuð.
Ýmsar kenningar hafa verið uppi um eðli
og orsök lestrarerfiSleika. Höfundar vilja
með þessu riti draga saman niSurstöður
helstu rannsókna um dyslexíu og varpa
Ijósi á hugmyndir fræðimanna um les-
Kömlun eins og þær birtast nú skömmu
eftir aldamótin 2000.
í bókinni er fjallað um erlendar hugmynda-
stefnur á tímabilinu 1830-1918 og áhrif
þeirra á Islendinga. Viðfangsefnin eru
skoðuS í erlendu samhengi og í tengslum
viS félagslegt baksviS. Gerð er grein fyrir
mikilvæai einstakra stefna og kannaö
hvernig þær fléttast saman
1**
8 3
Q HtJD
ST2.CT
38^
MI
M
Sá nýi yfirsetukvennaskóli kom fyrst út í
Danmörku árið 1725. Bókin er pýdd á
íslensku 1749 og er fvrsta ritið um Ijós-
móðurfræði hér á landi. Fjallað er um helstu
atriði fæðingarhjálpar og helstu dyggðir
sem prýða ættu yfirsetukonur.
Ðragi Þorgrímur Olafsson sagnfræðingur
bjó til prentunar og ritaði inngang.
Bækur
sem
lifa!
HASKOLAUTGAFAN
www.haskolautgafan.hi.is
ruu Ol UUUUI I MUVjl IIVUIUU I I 111 \ I U IIIU
koma í verk ef maöur er alltaf aö.
Thomas Jefferson
30 FÖSTUDAGUR 15. DESEMBER 2006
bla6iö
kolbrun@bladid.net
verio exiotirutgeinax
Ljúfar frásagnir
0_Tiirmct
ókaforlagið Útkall hef-
ur endurútgefið tvær
bækur eftir hinn geysi-
vinsæla barnabóka-
höfund Enid Blyton,
Ævintýraeyjuna og Fimm í nýjum
ævintýrum. Ævintýraeyjan kom
út á sínum tíma í þýðingu Sigríðar
Thorlacius og Kristmundur Bjarna-
son þýddi Fimm í nýjum ævintýr-
um.
Helga Jónsdóttir íslenskufræð-
ingur fór yfir þessar tvær þýðingar
fyrir endurúgáfu þeirra. „Þýðing-
arnar voru orðnar nokkuð stirðar
sums staðar miðað við nútímaað-
stæður. Ég hafði enga njörvaða
stefnu við yfirferðina en reyndi að
gæta þess að samtölin væru ekki
yfirmáta hátíðleg. Samt reyndi ég
ekki endilega að gera textann mjög
auðveldan fyrir krakka, fannst mik-
ilvægast að láta frásögnina renna
vel,“ segir Helga.
Helga Jónsdóttir „Þetta
eru glettilega góðar bækur,
sérstaklega miðað við það
hvernig sumirhafa tatað
um þær. “
Breytingar og virðingarleysi
Enid Blyton er einn vinsælasti
barnabókahöfundur allra tíma en
hefur verið harðlega gagnrýnd og
sökuð um kynþáttafordóma og aft-
urhaldssöm viðhorf til hlutverka
kynjanna. í Bretlandi hefur ýms-
um atriðum í bókum hennar verið
breytt í endurútgáfum til að koma
til móts við nútímatíðar-
anda. Ekki eru all-
ir á eitt sáttir um
þær breytingar.
„Ég hafði við
höndina nýlega
enska útgáfu af
Ævintýraeyjunni
og þar kemur við
sögu blökkumaður-
inn Jói. I Ævintýra-
eyjunni er nokkuð
mikið gert úr útliti
Jóa, til dæmis að það
glampi á hvítar tenn-
urnar í svörtu andlit-
inu. Þetta er þurrkað
út í nýju ensku útgáf-
unni. Ég var ekkert að eiga við
þetta, leyfði íslenska textanum að
halda sér,“ segir Helga. „Mér finnst
mjög hæpið að fikta við svona
hluti. Ef menn bera litla virðingu
fyrir verki höfundar réttlæta þeir
breytingar á verkum hans með
því að þær séu nauðsynlegar vegna
breytts tíðaranda. Én þegar er ver-
ið að göslast svona hugsunarlaust
í verkum geta slíkar breytingar

orðið mjög klaufa-
legar og svo vaknar
spurningin hvar eigi að hætta. Það
felst ákveðið virðingarleysi í því
að breyta texta rithöfundar og um
leið er verið að flokka höfunda.
Menn leyfa sér að breyta texta Enid
Blyton en enginn færi að göslast í
texta hjá fínni konu eins og til dæm-
is Selmu Lagerlöf."
Glettilega góðar bækur
Þegar Helga er beðin álits á
bókum Enid Blyton segir hún:
„Þetta eru glettilega góðar bækur,
sérstaklega miðað við það hvernig
sumir hafa talað um þær. Þetta
eru ósköp ljúfar frásagnir sem
renna vel og það er þægilegt fyrir
krakka að lesa bækurnar, þær
henta til dæmis vel fyrir óþolin-
móða krakka sem vilja vera fljótir
að öllu. Spennan í bókunum hefst
reyndar aldrei fyrr en einhvern
tímann í miðri bók en samt er les-
andanum haldið við efnið allt frá
byrjun og það er vel af sér vikið.
Svo er Blyton ansi flink að draga
upp umhverfi. 1 Ævintýraeyjunni
er til dæmis þessi afskekkti staður,
Sæhamrar, með særoki og fugla-
gargi og eldgamalt húsið er með
hálfhrundum turni. Samskiptum
barna við dýr er líka lýst afar fal-
lega. Börnin virðast reyndar hafa
afskaplega lítið af foreldrunum að
segja, gjarnan send í heimavistar-
skóla sem löng hefð er fyrir í Bret-
landi. Svo verður eitthvað til þess
að þau geta ekki farið heim til sín
í leyfi. Þannig skapast auðvitað
gott svigrúm fyrir ævintýrið. Þá
má líka hafa í huga að bækurnar
eru skrifaðar í og eftir seinna stríð,
þegar algengt var að krakkar væru
sendir úr rústum borganna í örygg-
ið úti á landi.
Þetta eru skemmtilegar bækur.
Eldri dóttir mín las þær á sínum
tíma af áfergju, og sagði einu sinni
af mikilli tilfinningu: „Mér finnst
Enid Blyton mjög góður rithöfund-
ur“.“
Á hverfanda
hveli frumsýnd
menningarmolinn
fJl
Á þessum degi árið 1939 var stór-
myndin Gone With the Wind (Á
hverfanda hveli) frumsýnd í Atl-
anta. Myndin, sem skartaði Clark
Gable og Vivien Leigh í aðalhlut-
verkum, sló öll aðsóknarmet. Hún
var tilnefnd til fjölda Óskarsverð-
launa og vann níu þar á meðal fyrir
bestu mynd, besta handrit og bestu
leikkonu í aðalhlutverki. Hattie
McDaniel varð fyrsta blökkukonan
til að hreppa Óskarinn sem besta
kvenleikkona í aukahlutverki.
Myndin var gerð eftir skáldsögu
Margaret Mitchell sem kom út árið
1936 og hlaut Pulitzer-verðlaunin
árið eftir. Á hverfanda hveli er ein
vinsælasta bók allra tíma og selst
enn í um 200.000 eintökum á ári.
Mitchell, sem starfaði lengi sem
blaðamaður, lést í bílslysi árið 1949,
48 ára gömul.