Bændablaðið - 20.11.2007, Blaðsíða 21

Bændablaðið | Þriðjudagur 20. nóvember 20071
Það var ekki síður fróðlegt að
fylgjast með Ásthildi Skjaldar­
dóttur á Bakka á Kjalarnesi en
Berglindi þegar hún fræddi 7. M í
Engjaskóla um búið sitt og störf­
in sem því líferni fylgja að búa í
sveit. Þar var hundurinn Týri í
aðalhlutverki, á myndbandi þó,
en kýrtönn sem Ásthildur kom
með í boxi og hafði til sýnis vakti
mikinn áhuga krakkanna.
Líkt og Berglind byrjaði Ást-
hildur á að sýna krökkunum mynd-
band frá sínum heimaslóðum og
var á víð og dreif flissað yfir því
sem fyrir augu bar.
Eftir myndbrot af kú sem var
úti á túni að bíta gras með sogvörn
fyrir vitunum heyrðist úr stofunni:
„Æi, greyið, finnur hún ekki til?“
„Nei, nei, hún finnur ekkert til.
Við urðum að setja þessa sogvörn
á kúna því hún tók upp á þeim ósið
að sjúga mjólk úr hinum kúnum
og það er ekki nógu gott,“ útskýrir
Ásthildur fyrir þeim.
Einnig kom fyrir atriði þar
sem sýnt var þegar spenar á kú
voru þvegnir og veitti sko ekki af
því tuskan varð móleit og þá kom
spurning frá einum nemandanum:
„Þarf að þvo þeim oft?“
„Já, það þarf að þvo þeim tvis-
var á dag fyrir mjaltir allan ársins
hring. Það er ekki nóg að þekkja
allar kýrnar í fjósinu, heldur verð-
ur maður að þekkja alla spenana,“
svaraði Ásthildur.
Keisaraskurður á kú og
spangólandi hundur
Kálfurinn Framtíð og kýrin Monsa
gegndu einnig lykilhlutverki í
myndbandi Ásthildar, svo að ekki
sé minnst á hundinn Týra sem er
mikið matargat og vinur allra á
bænum, jafnt dýra sem manna.
„Hér sjáið þið hana Framtíð
sem hefur ferðast meira um dag-
ana en flestir af hennar jafnöldrum.
Þegar hún var tveggja daga gömul
var hún viðstödd blaðamannafund
í Þjóðmenningarhúsinu þar sem
Guðna Ágústssyni, fyrrum landbún-
aðarráðherra, var gefin hún af konum
í landbúnaði. Hann ætlaði síðan að
gefa hana áfram til Bændaskólans
á Hvanneyri en það fékkst ekki
leyfi til þess vegna sóttvarna svo að
Framtíð er ennþá búsett hjá okkur á
Bakka,“ útlistar Ásthildur og rekur
merka sögu Framtíðar.
Því næst stelur kýrin Monsa
senunni þar sem hún sleikir höfuð
Ásthildar hátt og lágt á mjaltatíma.
„Þetta er gott á meðan hún sleikir
ekki á mér andlitið því tungan á
henni er jafn gróf og sandpappír.
En vissuð þið, krakkar, að með-
alkýr drekkur á bilinu 30-90 lítra af
vatni á dag?“
„Nei, vá,“ hljómar þá um stof-
una en síðan verður þögn þegar
Ásthildur varar þau við næsta atriði
þar sem gerður er keisaraskurðar
á kú. Atriðið er áhrifamikið en þó
ekki sýnt að fullu og krakkarnir eru
hugsi á eftir.
„Birgir maðurinn minn er í
karlakór og þarna sjáið þið hann
æfa sig í fjósinu og Týra finnst það
óskaplega gaman og byrjar að span-
góla með,“ segir Ásthildur undir
atriðinu og krakkarnir skellihlæja
að tilburðum fjórfætlingsins.
Fjársjóður í ferðatösku
Ásthildur útskýrir fyrir krökkunum
hversu örar tæknibreytingar hafa
orðið síðustu árin í landbúnaði og að
allt leiði það af sér að störfin verða
léttari fyrir bændurna. Hún kynnir
Bændablaðið, Frey og Nautaskrána
og skýrir frá því hvernig netsíður
og tölvuforrit geta einnig hjálpað
til við störf bóndans.
Að því loknu dregur Ásthildur
fram á sjónarsviðið stærðar ferða-
tösku þar sem kennir ýmissa grasa.
Þar má sjá sogvörnina frægu, gömul
kol, kálfamerki, tönn úr kú, kálfa-
pela, sýnishorn úr legubásadýnu,
beisli, nýtt og gamalt mjaltatæki
og kúahálsband með tölvukubbi á.
Þetta lét hún ganga milli krakkana
og þóttu þeim hlutirnir missniðug-
ir en mjaltatækin og sýnishorn af
legubásadýnu vöktu mesta athygli,
enda magnað að kýr skuli liggja á
samanpressuðu kurli úr endurunn-
um íþróttaskóm!
Að endingu fór Ásthildur yfir
ættfræði með krökkunum og þótti
þeim spennandi að sjá ættartré
kúnna hennar og fannst einum rosa-
lega skrýtið að hún myndi öll nöfn-
in á þeim. Það var þó ekki laust við
að þau yrðu svolítið rugluð á öllum
nöfnunum og tengingunum, sam-
anber dæmið hér að neðan:
„Einu sinni átti ég Sælu sem
átti hana Vælu, Væla átti svo Nælu
sem átti síðan Gælu. Nú, Væla
eignaðist Möndlu sem eignaðist
Hnetu og Döðlu en einnig átti Væla
hana Kleinu sem eignaðist Kringlu,
Snúð og Bita.
Ásthildur hefur sinnt skólaheim-
sóknum í átta ár. Hún segir starfið
alltaf jafn gefandi og ánægjulegt
sé hve vel krakkarnir taki eftir og
hversu áhugasöm þau séu. Þessi
fræðslustund tókst í það minnsta
stórvel og verður krökkunum án
efa minnisstæð um langa hríð.
Krakkarnir höfðu fyllt út ættartréð sitt heima áður en skólaheimsókn bónd­
ans átti sér stað og voru þau mjög áhugasöm um uppruna sinn.
Af ættfræði kúa og ferðasaga Framtíðar
Ásthildur fór þá leið í ættfræðinni að teikna upp ættartré nokkurra kúa
sinna á töfluna og þóttu nöfn eins og Rósmundur, Dúbba og Hr. Ótrúlegur
frekar spaugileg.
nægingu og þá hvá strákarnir við
og segja hana sko vera klikkaða í
meira lagi.
Berglind: Það er engin spurn-
ing vitlaus og allar spurningar eru
góðar. Nautstyppi er rosalega skrýt-
ið (krakkarnir hlæja), hér áður var
það þurrkað og notað sem pískur og
kannski ætti kennarinn nú bara að
vera með eitt svoleiðis! (hlátrasköll
krakkanna magnast). En í alvöru
talað krakkar af hverju er svona erf-
itt og mikið mál að tala um upphaf
og kynþroska en það er alltaf verið
að tala um dráp og dauða? Það er
eitthvað að hjá okkur mannfólk-
inu hvað þetta varðar því við erum
svo hallærislega feimin við að ræða
þetta. Ég er trúuð kona og fer með
bænirnar mínar og þið megið ræða
þetta varlega heima en það kom í
raun hér áður frá kirkjunni að það
ætti að vera eitthvað svona uss uss
að tala um fólk sem kynverur.
Óhætt er að segja að grafarþögn
hafi verið í bekknum við þessa
fræðslu og nokkur umhugsun var
meðal nemenda í hópnum áður en
talið barst að naglaklippum fyrir
kýr og mjólkurkvóta.
Fimleg fótsnyrting kúa
Þegar klaufsnyrtirinn Sigurlaug
Leifsdóttir birtist á myndbandinu
mátti heyra krakkana hvá og segja
ýmis undrunarorð og í kjölfarið
spurði Martin af hverju þyrfti að
klippa neglurnar á kúnum?
Berglind: Við tölum ekki um
neglur á kúm heldur klaufir. Þegar
kýrnar eru búnar að standa á bás
allan veturinn slitna ekki klaufirn-
ar og þær fara að ganga á hælunum
á sér. Því er nauðsynlegt að snyrta
þær og leyfa kúnum að fara í örlitla
fótsnyrtingu.
Hanna: Eru þetta þá eins og risa
naglaklippur?
Páll: Er þetta vont?
Berglind: Nei, kúnum finnst
þetta ekki vont og þær finna í raun
lítið fyrir því þegar þær eru snyrtar.
Að lokinni umræðunni um fót-
snyrtingu kúa útskýrði Berglind
fyrir krökkunum stærð túna sinna,
að þau væru í raun eins og 100
fótboltavellir, „vá, eins og 100
Liverpool-vellir“, heyrðist þá í
einum gallhörðum Liverpool-aðdá-
anda. Í kjölfarið kom áhugaverð
spurning úr bekknum; Eru bóndar
eins og þú ríkir?
„Nei, ekki mjög, allavega ekki
í peningum talið. En bændur eru
mjög ríkir að eiga dýrin sín og vera
í svona miklum tengslum við nátt-
úruna,“ segir Berglind og útskýr-
ir jafnframt fyrir börnunum að
bændur líkt og sjómenn vinni eftir
kvótakerfi.
Benedikt: Er þá kvóti til svo að
bóndinn snúi sér líka að öðru eins
og til dæmis að rækta korn?
Berglind: Ekki beint, en þetta er
góður punktur hjá þér.
Eftir umræðurnar lagði Berglind
verkefni fyrir krakkana þar sem
hún hafði sett mismunandi efni úr
sveitinni í sex krukkur og þeim var
falið að leysa úr um hvað væri í
hverri krukku. Það gekk prýðilega
hjá krökkunum að fínna út úr því
hvað væri grasfræ, tilbúinn áburð-
ur eða fóðurbætir svo eitthvað sé
nefnt. Í lok tímans gafst Berglindi
örlítið færi á að fara yfir ættartré
með börnunum sem þau höfðu fyllt
út heima hjá sér og voru þau mjög
áhugasöm um uppruna sinn. Það
var ýmislegt skeggrætt þessar fjórar
kennslustundir sem skólaheimsókn
bóndans stóð yfir og var samdóma
álit jafnt kennarans sem nemend-
anna að nú væru þau mun fróðari
um hvað gerist í sveitinni.
Snæfríður María Björnsdóttir er hér alveg að kikna undan þunga nýja og gamla mjaltatækisins.
Jóel Einar Halldórsson virðir fyrir sér sýnishorn úr legubásadýnu sem
endurunnin er úr gömlum íþróttaskóm.
Hanna og Rán hjálpuðust að við að greina tilbúna áburðinn.
Myndir og texti:
Erla Hjördís Gunnarsdóttir