Bændablaðið - 14.05.2008, Blaðsíða 2

2 Bændablaðið | Þriðjudagur 14. maí 2008
Föstudaginn 16. maí verður efnt
til málþings um lífrænan land-
búnað í Norræna húsinu. Á fund-
inum verður fjallað um hvort
lífrænn landbúnaður sé valkost-
ur á Íslandi. Fundurinn hefst kl.
12:45 og stendur til kl. 17:00.
Dr. Áslaug Helgadóttir, aðstoð-
arrektor rannsóknarmála við
Landbúnaðarháskóla Íslands,
setur fundinn og Einar K. Guð-
finnsson sjávarútvegs- og land-
bún aðarráðherra ávarpar fund-
armenn. Fundarstjóri verður Dr.
Sjöfn Sigurgísladóttir, forstjóri
Matís.
Á fundinum verður reynt að
varpa ljósi á ýmsar hliðar lífræns
landbúnaðar. Eru lífrænar afurðir
hollari en aðrar? Valda framleiðslu-
aðferðirnar minni skaða á umhverf-
inu en ef um hefðbundinn landbún-
að væri að ræða? Nær lífrænn land-
búnaður betur að uppfylla óskir
neytenda hvað varðar dýravelferð?
Á málþinginu verður reynt að leita
svara við þessum spurningum og
ótal öðrum.
Kristján Oddsson, bóndi á
Neðra-Hálsi í Kjós, flytur erindi
sem hann nefnir Lífræn fram-
leiðsla: Fyrir hvern og hvers
vegna? Kristján fjallar fyrst og
fremst um lífræna mjólkurfram-
leiðslu sem viðskiptahugmynd
– kosti þess og galla að stunda líf-
ræna mjólkurframleiðslu. Þá mun
dr. Guðni Þorvaldsson, dósent við
Landbúnaðarháskóla Íslands, gera
grein fyrir upphafi og tilurð líf-
ræns landbúnaðar ásamt þeirri hug-
myndafræði sem þar liggur að baki.
Hann ætlar að skoða hvort lífræn
ræktun, eins og hún er kynnt nú
um stundir, byggi á öðrum grunni
en hugmyndafræði frumkvöðl-
anna. Runólfur Sigursveinsson,
ráðunautur hjá Búnaðarsambandi
Suðurlands, fjallar um reglugerð
um lífræna framleiðslu landbún-
aðarafurða og merkingar og dr.
Ólafur Dýrmundsson, ráðunautur
hjá Bændasamtökum Íslands, flyt-
ur erindi sem hann nefnir Skilyrði
fyrir lífrænan landbúnað á Íslandi,
en í því verður einkum fjallað
um líffræðileg skilyrði til slíks
búskapar hér á landi með hliðsjón
af frjósemi jarðvegs, loftslagi, vel-
ferð búfjár og búgreinum, svo
dæmi séu nefnd. Jafnframt mun
Ólafur víkja stuttlega að stuðn-
ingi sem bændur eiga kost á til
aðlögunar að lífrænum búskap.
Dr. Holger Kirchmann, prófess-
or við Landbúnaðarháskólann í
Uppsölum, flytur erindi þar sem
hann ber saman uppskeru, kol-
efnisbindingu, útskolun næring-
arefna og orkunotkun í lífrænum
og hefðbundnum landbúnaði.
Grétar Hrafn Harðarson, lektor
við Landbúnaðarháskóla Íslands,
flytur erindi sem hann nefnir
Samanburður á heilsufari og vel-
ferð búfjár og öryggi afurða í líf-
rænum og hefðbundnum landbún-
aði. Í erindinu ætlar Grétar Hrafn
að fjalla um hugsanlegar breytingar
á tíðni framleiðslusjúkdóma þegar
breytt er yfir í lífrænan landbúnað
og hvernig bregðast megi við með
fyrirbyggjandi aðgerðum. Þá ræðir
Grétar Hrafn um hugsanlegan mun
á hollustu afurða búfjár við lífrænar
aðstæður. Að lokum mun dr. Daði
Már Kristófersson, hagfræðing-
ur hjá Hagfræðistofnun HÍ, flytja
erindi sem hann nefnir Hagfræði
lífræns landbúnaðar.
Þegar flutningi erinda er lokið
verða fyrirspurnir og pallborðs-
umræður.
Fréttir
Í skýrslu sem Umhverfisstofnun
hefur tekið saman um losun
gróðurhúsalofttegunda hér á
landi segir m.a. að losun frá
íslenskum landbúnaði sé 17% af
heildarlosun á landinu. Í skýrsl-
unni kemur fram að heildarlos-
un gróðurhúsalofttegunda hér á
landi hafi vaxið úr 3,7 milljónum
tonna árið 2005 í 4,2 milljónir
tonna árið 2006.
En varðandi losun gróðurhúsa-
lofttegunda frá íslenskum landbún-
aði segir Jón Guðmundsson, líffræð-
ingur við Landbúnaðarháskólann
á Hvanneyri, að ýmislegt sé hægt
að gera til að minnka hana. Það sé
búskapurinn sjálfur, áburðarnotk-
unin og framræsla lands, sem mestu
valdi um þessa losun.
Nota gasið til upphitunar
Ef það gas sem losnar úr mykju
og öðrum húsdýraúrgangi væri
brennt myndu menn breyta met-
anlosun yfir í koltvísýring. Þá
kæmi tonn á móti tonni, en af því
yrðu miklu minni gróðurhúsaáhrif
eða svo munaði tuttugufalt. Menn
yrðu þá að gera haughúsin loftþétt
og brenna síðan gasið. Af því yrði
strax góður ávinningur.
Gerjun í vömbum, bæði naut-
gripa og sauðfjár, veldur loftmeng-
un. Jón bendir á að ekki sé mikið
hægt að gera í því, en þó gæfi
betri fóðrun betri afurðanýtingu og
minni metanmyndun.
Tilbúinn áburður
Notkun á tilbúnum áburði hefur
heilmikið að segja og Jón bendir
á að á því sviði geti menn íhug-
að sín mál. Framræsla votlendis
er stór þáttur í menguninni. Þegar
menn ræsa fram eru þeir með líf-
rænan jarðveg, sem er bara órotn-
að torf. Þegar súrefni er hleypt
að því og vatnsstaðan lækkar
fer þetta að grotna niður og við
það myndast mjög mikið af kol-
tvísýringi. Það myndast líka hlát-
urgas við þurrkun lands, sem er
mjög öflug gróðurhúsalofttegund.
Landnýtingarþátturinn er mjög
stór þáttur í heildarmenguninni og
kemur þá fleira til en landnýting
bænda. Jón bendir einnig á að stór
hluti þess lands sem hefur verið
þurrkað upp sé ekkert notað.
Það er eitt og annað hægt að
gera í íslenskum landbúnaði til að
draga úr gróðurhúsalofttegundum
sem hann framkallar, sem eins og
áður segir eru 17% af heildarlosun
gróðurhúsalofttegunda.
S.dór
Losun gróðurhúsalofttegunda frá íslenskum landbúnaði
Ýmislegt hægt að gera
til að draga úr losun
Samningur milli Moltu ehf. og
Þverár fasteignar ehf. um bygg-
ingu jarðgerðarstöðvar á Þverá
í Eyjafjarðarsveit var undirrit-
aður í liðinni viku. Stöðin mun
taka til starfa í upphafi næsta
árs, en framkvæmdir við 1200
fermetra hús stöðvarinnar hefj-
ast strax og nauðsynlegri und-
irbúningsvinnu vegna skipulags
verður lokið.
Í jarðgerðarstöðinni verður jarð-
gerður lífrænn úrgangur af Eyja-
fjarðarsvæðinu, í fyrstu frá matvæla-
framleiðendum og öðrum atvinnu-
fyrirtækjum, en stefnt er að því að
í kjölfarið fylgi flokkunarkerfi í
sveitarfélögunum, þannig að lífrænn
úrgangur frá heimilum geti í fram-
tíðinni farið til vinnslu í stöðinni.
Undirbúningur að byggingu
jarðgerðarstöðvarinnar hefur stað-
ið um tveggja ára skeið. Félagið
Molta ehf. var stofnað snemma árs
2007 um undirbúningsvinnuna og
næsta skref stigið síðastliðið haust
með hlutafjáraukningu og ákvörð-
un um tækjakaup. Með samningn-
um við Þverá fasteign ehf. er síðan
stigið eitt mikilvægasta skrefið í
ferlinu, þ.e. ákvörðun tekin um
staðsetningu og byggingu stöðv-
arinnar. Samkvæmt samningnum
leggur Þverá fasteign fram lóð
og byggir 1200 fermetra hús fyrir
starfsemina. Molta ehf. kaupir
tækjabúnað og mun annast rekstur
stöðvarinnar.
Stöðin mun í byrjun vinna úr
um 10.000 tonnum af lífrænum
úrgangi á ári, sem skila um 6000
tonnum af fullunninni moltu. Um
er að ræða meira en helming af
öllum þeim lífræna úrgangi sem
nú fer í urðun í Glerárdal.
Hermann Jón Tómasson, for-
maður stjórnar Moltu ehf., segist
sannfærður um að með tilkomu
jarðgerðarstöðvarinnar verði stigið
mjög stórt framfaraskref í umhverf-
ismálum á Eyjafjarðarsvæðinu.
„Við höfum beðið þess lengi að
hægt verði að finna aðrar lausnir
varðandi lífræna úrganginn, sem
er sá hluti úrgangsins sem erfiðast
hefur verið við að eiga til þessa.
Moltan sem til fellur verður nýt-
anleg í alls kyns uppgræðsluverk-
efni, en það er einnig mikill vilji til
þess hjá Moltu ehf. að þróa frekari
úrvinnslu á moltunni í framhald-
inu og gera afurðina þannig verð-
mætari fyrir fyrirtækið. En fyrsti
áfanginn eru framkvæmdirnar, að
hefja vinnsluna í stöðinni og koma
þannig stærstum hluta lífræna
úrgangsins héðan af svæðinu í
góðan farveg. Fyrir alla Eyfirðinga
verður langþráðum áfanga náð
með því að stöð Moltu ehf. komist
í gagnið,“ segir Hermann Jón.
Reist verður um 1200 fermetra
vinnsluhús á Þverá fyrir starfsemi
Moltu, svo sem fyrr segir, en öll
vinnslan mun fara fram innan
dyra. Tækjabúnaður kemur frá
Finnlandi og eru sjálfar jarðgerð-
artromlurnar sex nú þegar komnar
til Akureyrar. Þeim verður komið
fyrir á húsgrunninum áður en
vinnsluhúsið rís. Áætlanir miða
við að verkefnið í heild kosti um
430 milljónir króna. Á aðalfundi
Moltu ehf. í liðinni viku var sam-
þykkt heimild til aukningar hluta-
fjár um 120 milljónir króna, en
verkefnið verður fjármagnað með
hlutafé og lánafyrirgreiðslu frá
Byggðastofnun, sem fengist hefur
vilyrði fyrir.
Helstu hluthafar í Moltu ehf. eru
Flokkun, Norðlenska, Kjarnafæði,
Tækifæri, Gámaþjónustan ehf.,
Sagaplast ehf., Preseoco OY og
Þverá fasteign ehf. MÞÞ
Langþráðum áfanga allra Eyfirðinga náð
Feðgarnir Ari Hilmarsson og Jón
Bergur Arason, eigendur Þverár
Fasteignar ehf., Hermann Jón
Tómasson, formaður stjórnar
Moltu og Eiður Guðmundsson,
framkvæmdastjóri Flokkunar ehf.
undirrituðu samninginn.
Er lífrænn landbúnaður valkostur á Íslandi?
Málþing um lífrænan landbúnað í Norræna húsinu á föstudaginn
Fjármálaráðgjöf til
bænda sem eiga í
greiðsluerfiðleikum
Breyttar aðstæður á fjármála-
mörkuðum hafa komið illa
niður á skuldsettum fyrirtækj-
um á undanförnum misserum.
Líklegt er að fyrirtæki í land-
búnaði séu þar engin undantekn-
ing. Þess vegna framkvæmdu
Bændasamtök Íslands vefkönn-
un meðal bænda á www.bonda.is.
Í kjölfarið á niðurstöðum hennar
hefur ráðgjafasvið Bændasamtaka
Íslands ákveðið að bjóða í til-
raunaskyni sérstaka fjármálaráð-
gjöf fyrir bændur sem kunna að
standa frammi fyrir verulegum
greiðsluerfiðleikum. Ráðgjöfin
verður unnin í samvinnu við bún-
aðarsamböndin, Skrifstofuþjónustu
Vesturlands ehf og Ráðgjafarstofu
um fjármál heimilanna.
Gerðar verða ríkar kröfur til
þeirra sem kjósa að nýta sér ráð-
gjöfina um að leggja fram öll nauð-
synleg gögn og aðgengis að upp-
lýsingum um fjármál og búrekstur.
Gætt verður fyllsta trúnaðar ráð-
gjafa við þá aðila sem koma að
verkefninu.
Hér er ekki um hefðbundna
rekstrarráðgjöf að ræða, sem verð-
ur hér eftir sem hingað til á vegum
búnaðarsambandanna, heldur er
um sérstakt átaksverkefni sem
ætlað er að bregðast við sérstökum
aðstæðum.
Opnað verður fyrir skráningu á
þátttakendum á vef www.bondi.is
innan tíðar fyrir þá sem vilja nýta
sér þessa þjónustu.
Reglur fyrir
ræktunarverkefni
Eins og fram kemur í síðasta
Bændablaði verður ákveðnum
fjármunum varið til gras- og
grænfóðurræktar vegna þessa
ræktunarárs. Fjármagnið kemur
úr samningi um starfsskilyrði
sauðfjárræktar og samningi
um starfsskilyrði mjólkurfram-
leiðslu sem m.a. er ætlað til efl-
ingar í jarðrækt. Til ráðstöfunar
fyrir þetta ræktunarár koma
rúmar 55 milljónir kr. Umsóknir
og afgreiðsla þeirra verður með
sama hætti og gert er í þróun-
ar- og jarðabótaverkefnum sam-
kvæmt Búnaðarlagasamningi.
Reglur ársins 2008
Framlag fæst til sáningar þar sem
tún- og grænfóðurrækt er ætluð til
fóðurframleiðslu eða beitar sam-
tals á a.m.k. tveimur ha. Uppskera
er kvöð. Úttektaraðili sannreynir
hvort um sé að ræða góða hefð-
bundna tún- eða grænfóðurrækt.
Framlag á ha fyrir hvert bú ræðst
af umfangi ræktunar, en gert er
ráð fyrir að það verði kr. 14.000 á
hvern ha að 30 ha ræktun, en skerð-
ist á hvern ha ef fjármunir hrökkva
ekki til. Ef afgangur verður deilist
hann á alla ræktaða hektara.
Aðeins er greitt út á heila ha og
venjulegar reglur um upphækk-
anir gilda. Til að standast úttekt
þarf umsækja að leggja fram við-
urkennt túnkort af ræktarlandinu.
Umsókn til búnaðarsambanda um
úttekt að hausti jafngildir umsókn
um styrk.
Össur Skarphéðinsson iðnaðarráðherra sker fyrsta byggið, Björn L. Örvar
framkvæmdastjóri Orf Líftækni fylgist með, sem og fjallið Þorbjörn.
Orf Líftækni opnar Grænu smiðjuna í Grindavík
Fyrsta erfðabreytta byggið skorið
Orf Líftækni tók í liðinni viku
í notkun nýtt hátæknigróð-
urhús rétt utan við byggðina í
Grindavík. Húsið hefur hlotið
nafnið Græna smiðjan en það
er 2.000 fermetrar að gólffleti
og verða framleidd þar sérvirk
og verðmæt prótein með hjálp
erfðatækni.
Það er ekki einasta framleiðslu-
aðferðin sem er nýstárleg heldur
er húsið sjálft mikið tækniundur.
Byggið sem próteinin eru fram-
leidd í er ræktað á færiböndum og
skorið upp fjórum sinnum á ári.
Framleiðslan er að mestu sjálf-
virk og hitastigi, birtu og rakastigi
stjórnað nákvæmlega. Þar vinna
nú um 20 manns. Framleiðslan
krefst mikillar orku en stutt er í
hana þar sem orkuverið í Svarts-
engi er bak við næsta leiti.
Að sögn Björns L. Örvars
framkvæmdastjóra Orf Líftækni
lofa tilraunir með framleiðsluna
góðu og verðið á afurðunum er
svimandi hátt miðað við magnið
sem framleitt er. Fyrsta sending-
in taldi ekki nema örlítið brot úr
grammi en skilaði þremur millj-
ónum króna í tekjur. Á Björn
von á því að tekjurnar verði 8-10
milljónir króna á hvern fermetra
miðað við fjórar uppskerur á ári.
Framleiðslan nýtist einkum í
læknisfræðirannsóknir og lyfja-
gerð og hefur fyrirtækið sótt um
vottun frá Evrópska lyfjaeftirlit-
inu til framleiðslu á hráefnum í
lyfjagerð. –ÞH