Bændablaðið - 14.05.2008, Blaðsíða 24

24 Bændablaðið | Þriðjudagur 14. maí 2008
Evrópusambandshópur lífrænna
landbúnaðarhreyfinga (IFOAM
EU Regional Group) fundaði
á Hótel Zdravetz skammt frá
Plovdiv í Búlgaríu dagana 2.-6.
apríl. Forseti hópsins, Francis
Blake (Bretlandi), stýrði fundinum
en fundarritari var Marco Schlüter
sem veitir forstöðu skrifstofu hóp-
sins í Brussel. Þetta var fjórði fund-
ur minn á öðru kjörtímabili en á
því fyrsta, 2003-2005, sat ég átta
af þeim 10 fundum, sem þá voru
haldnir, sem fulltrúi Íslandsdeildar
Evrópusambandshóps IFOAM.
Fulltrúar 21 Evrópulands sátu
fundinn.
Svetla Nikolova, fulltrúi Búlg-
aríu í hópnum, skipulagði fund-
inn og var aðstaða öll og aðbún-
aður eins og best verður á kosið.
Fundarstaðurinn, fjallahótel í
1250 metra hæð yfir sjávarmáli,
hentaði vel til fundarhaldanna,
og þaðan voru farnar kynnisferð-
ir, fyrst í Landbúnaðarháskólann
í Plovdiv og síðan á tvö býli með
lífrænt vottaða framleiðslu, eink-
um til útflutnings, það fyrra við
þorpið Zvanivchevo og hið síð-
ara við þorpið Mirkovo en allir
þessir staðir eru í suðvestanverðri
Búlgaríu. Þar eru næst landamæri
við Makedóníu og Kósóvó, en
Búlgaría sem er litlu stærri en
Ísland, um 110.000 km2 með um 8
milljónir íbúa, á einnig landamæri
að Serbíu og Svartfjallalandi,
Rúmeníu, Tyrklandi og Grikklandi.
Plovdiv er næststærsta borgin á
eftir höfuðborginni Sofíu þar sem
við höfðum stutta viðdvöl á skrif-
stofu umhverfisverndarsamtak-
anna Agrolink sem Svetla stýrir.
Agrolink samtökin eru mjög virk í
lífrænu hreyfingunni í Búlgaríu og
gefa út eina tímaritið þar í landi um
lífrænan landbúnað, „Zhiva Zemia“
(Lifandi jörð). Búlgaría gekk í
Evrópusambandið árið 2004 og
hafa verið miklar breytingar í þjóð-
lífi og efnahag landsins síðan yfir-
ráðum Kommúnistaflokksins lauk
fyrir nær tveim áratugum.
Ný ESB reglugerð um líf-
ræna landbúnaðarframleiðslu, sem
Íslendingar þurfa að fara eftir sem
aðilar að Evrópska efnahagssvæð-
inu, tók gildi í ársbyrjun 2007 og
hefur síðan verið unnið að nán-
ari útfærslu hennar (Implementing
Rules). Það er mikil vinna sem
Evrópusambandshópur IFOAM tekur
virkan þátt í og var það efni viðamik-
ið í dagskrá fundarins. Reiknað er
með að reglugerð 834/2007 komi
að fullu til framkvæmda í ársbyrjun
2009 og sömuleiðis, og þá helst sam-
tímis, verði tekið í notkun nýtt ESB
merki (Logo) fyrir lífrænt vottaðar
vörur í Evrópu. Á því gæti þó orðið
töf vegna þess að upp kom kærumál
þar sem þýskt fyrirtæki í lífræna geir-
anum telur nýja ESB merkið of líkt
eigin merki. Í sumum löndum álfunn-
ar er lítill stuðningur við slíkt sam-
eiginlegt vottunarmerki en svo virð-
ist sem lönd, þar sem lífrænn land-
búnaður er enn lítt þróaður, hafi helst
áhuga á merkinu. Gert er ráð fyrir að
jafnframt ESB merki megi vottunar-
stofur nota eigin merki. Aðalatriðið
er að neytendur geti treyst því að vara
sé lífrænt vottuð af viðurkenndri vott-
unarstofu, líkt og t.d. Vottunarstofan
TÚN er hér á landi.
Á meðal nýmæla í lífrænum
stöðlum eru reglur um lífrænt
fiskeldi sem hefur verið stundað í
nokkrum löndum um árabil. ESB-
hópur IFOAM stofnaði vinnuhóp
um þetta efni fyrir fáeinum árum og
fórum við yfir drög sem sérfræð-
ingar þess vinnuhóps hafa tekið
saman. Þar gætu orðið möguleikar
fyrir íslenska framleiðslu.
Um árabil hefur verið unnið að
mótun nýrra staðla um vínfram-
leiðslu á vegum ESB-hóps IFOAM
og er töluvert á boðstólum af slíkum
vörum frá sumum Evrópulöndum,
nokkrar þekktar hér á landi. Leitast
er við að samræma þær reglur sem
nú eru í gildi í einstökum löndum
og þróa þær betur en meðal annars
þarf að taka tillit til svæðabreyti-
leika. Slíkt þarf reyndar að gera á
fleiri sviðum, þ.e. taka tillit til sér-
stakra aðstæðna m.a. vegna lofts-
lags, þó án þess að sniðganga und-
irstöðureglur á borð við bann gegn
notkun tilbúins áburðar, eiturefna
ýmiss konar og erfðabeyttra lífvera
(GMOs). Sömuleiðis má svæða-
breytileiki ekki stuðla að mismunun
í markaðsaðstöðu og samkeppni.
Eins og ég benti á í grein í
Bændablaðinu 11. mars s.l. er lífræn
ræktun, og sá búskapur sem bygg-
ist á henni, að verða liður í almennri
þróun landbúnaðar víða um lönd.
Þetta sjónarmið kemur mjög
skýrt fram í ESB-hópi IFOAM.
Vísindarannsóknir til að efla og þróa
aðlögun að lífrænum búskap fara
vaxandi og taka t.d. margir háskól-
ar þau mál markvissum og föstum
tökum. Fyrir fáeinum árum efndi
hópurinn til samstarfs við ISOFAR
– International Society of Organic
Farming Research – alþjóðasamtök
sem vinna að eflingu rannsókna í
þágu lífræns búsakpar. Á fundinum
hjá okkur voru kynnt drög að mjög
athyglisverðri skýrslu sem fjallar
um framtíðarsýn í slíkum rannsókn-
um. Þetta starf fellur undir starfsemi
30 vinnuhópa í ESB sem er að
móta rannsóknaáætlanir til næstu
25 ára, svokallaðar TP-Technology
Platform- áætlanir um vísindi og
tækni. Gagnstætt því sem oftast
gerist í rannsóknaráætlunum í þágu
hefðbundins búskapar er viðfangs-
efnið tekið fyrir með heildrænum
hætti, þ.e. framleiðslu hollra mat-
væla í stórum stíl með virðingu
fyrir umhverfi, velferð búfjár, starfs-
umhverfi bænda og viðhaldi sveit-
arbyggðar. Jákvæð áhrif lífræns
búskapar á aðgerðir til að draga úr
áhrifum gróðurhúsaáhrifa og lofts-
lagsbreytinga, svo og til orkusparn-
arðar, munu koma mjög við sögu,
m.a. í ljósi mikilla hækkana á verði
tilbúins áburðar. Með öðrum orðum
er aðlögun að lífrænum búskap
orðin raunhæfari valkostur en áður
og þar við bætist að neytendur vilja
kaupa lífrænt vottaðar vörur af ýmsu
tagi í vaxandi mæli, m.a. hér á landi.
Auknar rannsóknir geta því skipt
sköpun til að leysa ýmis vandamál
sem upp koma þegar horfið er í vax-
andi mæli frá efnavæddum búskap-
arháttum sem byggjast mjög á til-
búnum áburði og eiturefnum (varn-
arefnum) ásamt ýmiss konar lyfjum.
„Nú eru að verða þáttaskil vegna
nýrra viðhorfa,“ sagði Anamarja
Slabe frá Slóvaníu sem kynnti
framangreind skýrsludrög að rann-
sóknaráætlun.
Nokkuð var vikið að aðgerð-
aráætlunum (Action Plans) fyrir
lífrænan landbúnað sem flestar
Evrópuþjóðir hafa verið að gera
síðan um aldamót en þar er m.a.
kveðið á um aðlögunarstuðn-
ing til a.m.k. fimm ára og aukna
starfsemi við rannsóknir, kennslu
og leiðbeiningar til eflingar líf-
ræns búskapar. Þá var bent á að auk
IFOAM-Alþjóðasamtaka lífrænna
framleiðenda, og ESB, væri FAO
– Matvæla- og landbúnaðarstofnun
Sameinuðu þjóðanna farin að leggja
töluvert mikla áherslu á lífrænan
landbúnað sem lið í úrbótum til að
auka matvælaframleiðslu í heim-
inum og koma í veg fyrir skort.
Þess má geta að næsti fundur
í Evrópusambandshópi IFOAM
verður haldinn í Ungverjalandi í
september 2008.
Líf og starf
Nú líður á sauðburð og endan-
legar niðurstöður fara að liggja
fyrir um árangur sauðfjársæð-
inganna.
Ákveðinn hópur bænda og
sæðingamanna hefur alltaf sent
inn sæðingablöðin með lamba-
fjölda, en þeir eru alltof fáir. Okkur
sem vinnum á sæðingastöðvunum
er mikið í mun að fá sem mestar
upplýsingar til þess að geta feng-
ið glögga og örugga mynd af því
hver raunverulegur árangur er og
hvort einhverjir hrútar hafa brugð-
ist. Við fáum alltaf að heyra að
eitthvað hafi farið úrskeiðis með
einstaka hrúta, á vissum svæðum
eða einhverja tiltekna daga. Það er
þess vegna mjög mikilvægt að við
fáum sendar niðurstöðurnar strax
að loknum sauðburði, þannig að
þegar kemur að undirbúningi sæð-
inganna getum við miðlað þeim
upplýsingum sem fyrir liggja. Við
þurfum líka að geta lagfært ef eitt-
hvað hefur farið úrskeiðis þannig
að það endurtaki sig ekki.
Bændur eru þess vegna beðnir
um að senda inn niðurstöðurnar,
annað hvort með pósti til Þorsteins
Ólafssonar, Búnaðarsambandi
Suðurlands, Austurvegi 1, 800
Selfoss eða til Lárusar G. Birgis-
sonar, Búnaðarsamtökum Vestur-
lands, Hvanneyrargötu 3, Hvann-
eyri, 311 Borgarnes.
Það má einnig skrá sæðingarn-
ar á netinu í excel skjal sem má
nálgast á slóðum búnaðarsam-
bandanna, http://buvest.is/ fara á
Eyðublöð og síðan á Dagbók fyrir
sauðfjársæðingar 2007 eða http://
www.bssl.is/ fara í Eyðublöð
(neðarlega til vinstri á skjánum),
því næst Sauðfjárrækt: Eyðublöð
og neðarlega á þeirri síðu er hægt
að velja Dagbók f. sæðingamann
2007-2008. Skráin er síðan vist-
uð t.d. með bæjarnafninu og send
sem viðhengi á lgb@bondi.is eða
steini@bssl.is
Lárus Birgisson
Þorsteinn Ólafsson
Sauðfjárbændur: Skilið sæðingablöðunum
Hugleiðingar um hitt og þetta halda
stundum fyrir mönnum vöku þegar
lagst er til svefns á kvöldin, sér í lagi
ef kvíði og jafnvel gremja fylgja
með og oft hef ég rambað á góðar
hugmyndir eða sniðugar lausnir
mála í þessu ástandi, en skramb-
inn sjálfur, ef ég set þær ekki á blað
eru þær flestar týndar og gleymdar
morguninn eftir og þá verður maður
heldur súr sjálfum sér fyrir sauðs-
háttinn.
En ég var að hugsa um það í gær-
kvöldi, hvort kjörnir fulltrúar á
æruverðugu Alþingi væru ekki á
villigötum með að losa svo mikið
um innflutningshöft landbúnaðar-
vara sem ráðgert er.
Mikið held ég að Jón Baldvin og
hans kumpánar, kratarnir, séu glað-
ir með þessar áætlanir og hefðu
þeir ráðið væri allar afurðir frá
a-ö fluttar inn, því það á alltaf að
taka bændur steinbítstaki þegar
þeir félagar tala, voru þessir menn
aldrei í sveit?
Nei, líklega vildi enginn hafa þá.
Engar áhyggjur af sjúkdómavörn-
um, steranotkun og lyfjaaustri,
eða aðstæðum og hreinlæti við
slátrun, bara láta sig hafa það að
úða í sig ódýru kjöti frá Rúmeníu,
sem hafði að vísu lendingarleyfi í
Danmörku svo upprunavottorðið
hljómaði betur og allir tryðu á heil-
brigðisskoðunina og vottorðið sem
henni tilheyrði, og síðan slokra í
sig „jógúrti“ sem þarf ekki að kæla,
má standa í 25 stiga hita í 3 mán-
uði, hlýtur að vera gott jógúrt og
afar heilsubætandi.
Svo verðum við grafin upp 100
árum eftir dauðann og finnumst
algjörlega óskemmd, fínt fyrir vís-
indamenn 22. aldarinnar, borgar sig
að drepast vel greiddur.
Þó er ljóst að niðurgreiðslur og
styrkir til landbúnaðar eru ekki
minni í Evrópu og Skandinavíu,
þeir eru bara sniðugri að fela þá.
Svo þegar búið yrði að drepa land-
búnaðinn og upp kæmi einhver
plága í heiminum, nú eða styrj-
öld, þá værum við einangruð hér
svo gott sem matarlaus og enginn
nennti að standa í að gefa okkur
bita af kjöti, nú eða mjólk, reddum
því þá með kóki í staðinn, nóg er af
vatninu, ennþá a.m.k., en ætli það
sé hægt að lifa á hundasúrum?
Nú segir einhver, hann málar nú
skrattann á vegginn, ha? Hafið þið
séð mynd af skrattanum? Skyldi nú
ekki vera að enginn þekkti hann í
sjón og vissi því ekki hvort myndin
væri skrattinn sjálfur eða einhver
sér nærri.
Lífrænn landbúnaður
Frá Evrópusambandshópi IFOAM
Ólafur R. Dýrmundsson
landsráðunautur Bændasamtaka
Íslands í lífrænun búskap
ord@bondi.is
Lífrænn búskapur
Viðmiðunarverð á kindakjöti
Á aðalfundi Landssamtaka sauðfjárbænda í síðasta mánuði var sam-
þykkt tillaga um útgáfu viðmiðunarverðs á kindakjöti. Fundurinn
fól stjórn LS „að gefa sem fyrst út viðmiðunarverð, sem hækki verð á
öllu dilkakjöti til sauðfjárbænda að lágmarki um 98 kr. frá reiknuðu
meðalverði sláturleyfishafa haustið 2007. Verð fyrir kjöt af fullorðnu
hækki að lágmarki hlutfallslega jafn mikið.“
Stjórn LS kom saman þann 29. apríl sl. og samþykkti meðfylgjandi
viðmiðunarverð. Vegið meðalverð á dilkakjöti til bænda var kr. 363 pr. kg
haustið 2007, skv. verðskrám sláturleyfishafa og niðurstöðum kjötmats.
Í töflunni sem stjórn LS samþykkti hækkar verðið miðað við sömu for-
sendur í kr. 461, eða um 98 kr., eins og aðalfundur samþykkti. Kjöt til
útflutnings hækkar sömuleiðis um 98 kr. eða upp í kr. 335. Kjöt af full-
orðnu hækkar hlutfallslega. Mesta hækkun er 81 kr. (VR 3) en sú minnsta
9 kr. (VHR 4).
Stjórn LS leggur áherslu á að hér er um lágmarksverð að ræða.
Flokkar 1 2 3 3+ 4 5
Dilkakjöt kr./kg
E 508 508 489 444 338 315
U 507 507 489 444 335 308
R 471 485 458 384 308 299
O 414 460 404 371 224 224
P 370 370 224 224 224 224
Útfl. 335 - allir flokkar
Kjöt af fullorðnum gripum kr./kg
VR – – 372 – 320 –
VP 164 – – – – –
VHR – – 70 – 42 –
VHP 50 – – – – –
FR – – 125 – 61 –
FP 54 – – – – –

Verðtaflan er gefin út af Landssamtökum sauðfjárbænda skv. heimild í 8.gr laga nr.
99/1993. Samtökin áskilja sér rétt til breytinga síðar á árinu ef aðstæður gefa tilefni til.
Kristján Gunnarsson
mjólkureftirlitsmaður
HEYRT Í SVEITINNI
Svetla Nikolova frá Búlgaríu sem skipulagði fundinn gaf margvíslegar
upplýsingar. Thomas Fertl frá Austurríki fylgist hugfanginn með. Ljósm.
John Portelli.