Bændablaðið - 14.05.2008, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | Þriðjudagur 14. maí 2008
Mikill uppgangur hefur verið
hjá loðdýrabændum undanfar-
ið. Var hvert sölumetið af öðru
slegið frá því í fyrra og hefur
verðið aldrei verið betra en í ár.
Þar á ofan hefur gengið hækk-
að mjög að undanförnu. Það er
enda hugur í loðdýrabændum,
því nú hefur sóttkvíabúið að
Teigi í Vopnafirði verið stækkað
um þriðjung, eða úr 290 dýrum
í 430. Björn Halldórsson, for-
maður Sambands íslenskra loð-
dýrabænda, segir þetta sjötta
árið í röð sem minkahögnar séu
fluttir inn frá Danmörku. Hann
segir nú stefnt að því að flytja
inn högna árlega.
Í sóttkví í 6 mánuði
Að þessum innflutningi standa
samtök minkabænda og heit-
ir fyrirtækið Gránumóar. Dýrin
þurfa að vera í 6 mánuði í sóttkví,
þess vegna eru högnarnir fluttir til
landsins í apríl eða maí og eru þá
tilbúnir skömmu fyrir áramótin.
Bændur panta dýrin fyrir ákveð-
inn tíma, greiða inn á pöntunina
og síðan sjá Gránumóar um inn-
flutninginn og sóttkvína. Síðan
rekur fyrirtækið ræktunarbú í
Skagafirði. Minkalæður hafa ekki
verið fluttar inn í mörg ár en nú
hefur komið til tals að flytja inn
eitthvað af þeim.
Björn segir að gengisbreyt-
ingin í vetur fari langt með að
standa undir fóðurkostnaði og,
eins og Björn segir, það munar
um minna. Hann segir að loð-
dýrabændur hafi verið að stækka
bú sín; að þau hafi tvöfaldast á
síðustu 10 árum og að menn séu
enn að hugsa um stækkun, en
staða bankanna sé nú á þann veg
að erfitt eða ómögulegt sé að fá
lánsfé. Fyrir nokkrum árum var
lítið upp úr minkarækt að hafa,
en það hefur breyst síðastliðin 5
til 6 ár frá því að vera sæmilegt
upp í það að vera mjög gott, eins
og nú er.
Harður heimur
Það hefur ekki verið mikil fjölg-
un í stéttinni og segir Björn að
aðeins einn nýr loðdýrabóndi sé
að koma inn um þessar mundir.
Hann segir það ekki vandalaust
að reka minkabú, það þurfi mikla
kunnáttu til þess ef vel eigi að
vera.
„Loðdýrabúskapur er harður
heimur og við verðum að standa
jafnvel eða betur en þeir bestu ef
við ætlum að lifa af. Það er ekkert
gefið í þessu,“ segir Björn.
Næsta skinnauppboð verður í
Danmörku í júní og segir Björn
horfurnar vera mjög góðar. S.dór
Ljósleiðari verður lagður heim
að hverjum bæ í Arnarneshreppi
og er vinna við það verkefni
þegar hafin. Alls er um að ræða
55 heimili í hreppnum, á svæði
sem nær frá Fagraskógi í norðri
til Stóra-Dunhaga syðst, en
einnig verður farið með ljósleið-
arann í þéttbýlið á Hjalteyri og
að Þelamerkurskóla. Það er fyr-
irtækið Tengir á Akureyri sem
sér um lagningu ljósleiðarans og
er áætlað að verkinu ljúki næsta
haust. Kostnaður við fram-
kvæmdina nemur um 35 millj-
ónum króna, en Arnarneshreppur
greiðir 75% kostnaðar, alls 26,5
milljónir króna.
Samningur um lagningu ljós-
leiðarans var undirritaður í gamla
leikhúsinu á Möðruvöllum fyrir
skemmstu. Axel Grettisson, odd-
viti Arnarneshrepps, sagði við
það tækifæri að menn hefðu lengi
velt fyrir sér hvernig best væri að
haga málum, en sveitarfélagið er
ekki á svonefndu skyggðu svæði
Fjarskiptasjóðs og ekki að vænta
styrks úr þeirri áttinni. Hann nefndi
að Tengir hefði unnið að lagningu
ljósleiðara frá borholu á Hjalteyri
og í Árskógshrepp á liðnu ári og
hefðu menn þá sé hversu burðugur
ljósleiðarinn er. „Við höfðum lengi
velt þessum málum fyrir okkur án
þess að taka ákvörðun um hvaða
leið væri skynsamlegast að fara. Við
þvældum málum fram og til baka í
eitt ár áður en niðurstaðan fékkst,
þ.e. að semja við Tengi,“ segir Axel.
Samningar tókust, skrifað hefur
verið undir og framkvæmdir við
lagningu ljósleiðarans eru þegar
hafnar að sögn Gunnars Björns
Þórhallssonar, framkvæmdastjóra
Tengis. Hann segir stefnt að því að
ljúka verkinu næsta haust, þá muni
öll heimili í hreppnum hafa ljós-
leiðara inn að húsvegg og þeirra
verði að semja við netveitur um
þjónustu. Aðstaða þeirra mun verða
sambærileg og íbúa í þéttbýli, þ.e.
öflug og skilvirk nettenging fyrir
tölvur, síma og sjónvarp, svo eitt-
hvað sé nefnt. Axel bætir við að
með þessari aðgerð sé verið að
svara kröfum nútímans, fólki vilji
öflugar tengingar inn á heimili sín
og gildi það sama um flesta, óháð
því hvort menn kjósi sér búsetu í
þéttbýli eða dreifbýli. „Við erum
mjög sátt við þessa niðurstöðu,“
segir Axel, en Arnarneshreppur er
fyrsta sveitarfélagið í dreifbýli sem
býður íbúum sínum upp á þjónustu
af þessu tagi. MÞÞ
Ljósleiðari lagður heim að
hverjum bæ í Arnarneshreppi
Þeir eru stórhuga í Arnarneshreppi.
Ljósleiðari verður lagður heim að
hverjum bæ í sveitarfélaginu og
munu íbúarnir búa við sambæri-
legar aðstæður og þéttbýlisbúar
í haust, þegar verkefninu lýkur.
Gunnar Björn Þórhallsson hjá
Tengi og Axel Grettisson oddviti
undirrituðu samning þessa efnis í
leikhúsinu á Möðruvöllum á dög-
unum.
Mikill uppgangur í minkaræktinni:
Sóttkvíabúið að Teigi í Vopna-
firði stækkað um þriðjung
Skagafjörðurinn er þriðja
stærsta kornframleiðslusvæði
Íslands, á eftir Rangárvallasýslu
og Árnessýslu. Þar er nú vísir
að kornsamfélagi, en frá 1997
hafa bændur þar rekið fyr-
irtækið Þreski sem á og rekur
þrjár þreskivélar. Í upphafi
voru bændurnir 22 en eru nú
orðnir 34 sem standa að þessum
rekstri. Sigurður Baldursson á
Páfastöðum er stjórnarmaður í
fyrirtækinu og segir að á síðasta
ári hafi þeir þreskjað 420 hekt-
ara í Skagafirði og í Langadal í
A-Húnavatnssýslu. „Með því að
reka þreskivélarnar í einu hluta-
félagi og vera bara með 3 stykki
höfum við náð töluverðri hag-
kvæmni í kornvinnslunni. Hver
vél þreskir um 130-150 hektara
sem er bara harla gott.“
Sigurður segir að til þessa hafi
þeir sýrt kornið með própíonsýru en
það sé engin framtíð í því. Notast
hafi verið við hana vegna þess að
hún kemur í veg fyrir að það mynd-
ist hiti í korninu og þannig geym-
ist það þrátt fyrir að það sé rakt. Þá
henti sýrt korn ekki fyrir sjálfvirk
fóðurkerfi í fjósum. „Með því að
þurrka kornið erum við komnir með
allt annað fóður sem hentar betur í
sjálfvirk fóðurkerfi í fjósum,“ segir
hann. Þreskir ehf. vinnur einmitt
nú að því að koma sér upp þurrk-
verksmiðju fyrir kornvinnslu sína
og segir Sigurður að ef Þreskir ehf.
ætli að stækka við sig verði þeir að
fara að þurrka kornið.
„Gamla heykögglaverksmiðj-
an í Vallhólma stendur auð eftir
að Fóðurblandan hætti starfsemi
þar. Við höfum litið mjög til þess
að geta nýtt það til þurrkunarinnar
en það e gríðarstórt og í því mik-
ill búnaður s.s. sniglar, færibönd,
stór geymslusíló, rafmagnstöfl-
ur og blásarar frá gömlu fóð-
urverksmiðjunni sem hægt væri
að nýta áfram í nýja þurrkstöð.
Verksmiðjuhúsið er í eigu KS en
fóðurblandan er með það á leigu
og notar lítið horn í húsinu fyrir
stórsekki undir kjarnfóður. Við
erum búnir að fara margar ferðir
til Kaupfélagsstjóra en hann hefur
ekki getað eða viljað svara okkur
um það hvort við gætum feng-
ið eitthvað af húsinu leigt undir
þurrkverksmiðju. Það er reyndar
alveg grátlegt að þetta stóra verk-
smiðjuhús skuli standa autt og að
það sé ekki vilji hjá eigendum til
að koma því í notkun. Það er gríð-
armikið af heitu vatni í Varmahlíð,
96 gráður upp úr holu. Það yrði
þannig mjög hagkvæmt að þurrka
korn í Vallhólmanum, sem stend-
ur rétt austan við Varmahlíð. Við
þyrftum þá ekki að nota olíu við
þurrkunina,“ segir Sigurður. Hann
bætir því við að það endi líklega
með því að þeir reisi sína eigin
skemmu undir þurrkunina stutt frá
Vallhólmanum.
Kornsamfélög bænda
Ingvar Björnsson, jarðræktarráðu-
nautur hjá Búgarði á Akureyri, er
einn þeirra sem hafa grandskoðað
íslenska kornrækt – bæði sögu-
lega þróun greinarinnar og einn-
ig framtíðarmöguleika. Í síðasta
tölublaði Bændablaðsins er rætt
við Ingvar og kemur þar fram að
nú séu augljós sóknarfæri í spil-
unum fyrir Íslendinga til að nýta
sér hina miklu möguleika sem
felist í kornrækt á Íslandi. Telur
hann styrkleika Íslendinga felast
í miklu landrými, góðu rannsókn-
arstarfi og stoðkerfi og væntir
þess að kornrækt muni aukast
mikið í nánustu framtíð – að þess
muni gæta strax í sumar. Álítur
hann að á komandi árum muni
hagkvæmni íslenskrar kornræktar
aukast í samanburði við innflutt
korn. Segir hann að raunhæft sé
að áætla að á næstu 10-15 árum
verði hægt að anna eftirspurn um
80-90% af innlendum fóðurmark-
aði og 10-20% af korni til mann-
eldis. Ingvar segir jafnframt að
kornsamfélög séu forsenda þess
að almenn verslun með innlent
korn geti og afkastageta í þurrkun
verði stóraukin.
Spurning um fæðuöryggi
Kornrækt er vaxandi grein land-
búnaðar á Íslandi. Með hækkandi
heimsmarkaðsverði á korni, hækk-
andi verði á eldsneyti og öðrum
aðföngum til bænda, verður æ
brýnna fyrir þjóðir heims að huga
að eigin fæðuöryggi. Aðstæður
eru að breytast, tími offramleiðslu
á korni virðist vera liðinn og upp
er runninn tími eftirspurnar. Jack
Wilkinson, forseti Alþjóðasamtaka
búvöruframleiðenda, benti á það
síðasta tölublaði Bændablaðsins
að matvælabirgðir heimsins hefðu
ekki verið minni frá árinu 1974.
Sagði hann að ríkisstjórnir þyrftu
að vakna til lífsins og hefja það
starf að brauðfæða þjóðir sínar.
-smh
Skagfirskir bændur áhuga-
samir um aukningu í kornrækt
– Leita fyrir sér með húsnæði til þurrkunar
Vantrú manna á áhrif rafmeng-
unar er þess valdandi að illa geng-
ur að fá fjármagn til rannsókna.
Nokkrir bændur, ráðunautar og
sérfræðingar hittust á fundi á
Akureyri nýverið þar sem fjallað
var um um áhrif rafmengunar á
fósturdauða í sauðfé. Fósturlátið
veldur bændum miklu fjárhags-
legu tjóni en það skiptir að lík-
indum hundruðum milljóna.
Gunnar Björnsson, bóndi og
fósturtalningamaður á Sandfelli,
greindi frá því að hann hefði fljót-
lega tekið eftir óeðlilegum fóst-
urdauða við störf sín, hann var þó
misjafn milli bæja og innan húsa
á bæjunum. Segir Gunnar umfang
fósturdauða mikið, en reynt var að
rannsaka hann með blóðsýnatöku
í fyrra án þess að einhlít skýr-
ing fengist úr þeim rannsóknum.
Þórarinn Ingi Pétursson, bóndi í
Laufási, sagði að hann hefði stækk-
að fjárhús sín árið 2005 og verið
með um 100 gemlinga. Tvö fyrstu
árin voru 30 geldir en 54 núna í
vor. Brynjólfur Snorrason í Mið-
Samtúni mældi THD-gildi (harm-
oniska mengun) hæsta í húsunum
þar sem gemlingarnir voru. Telur
Þórarinn Ingi nauðsynlegt að gera
rannsókn á þessu fyrirbæri strax.
Víða lélegur frágangur á
raflögnum í úti- og íbúðarhúsum
Ólafur G. Vagnsson, ráðunautur
hjá Búnaðarsambandi Eyjafjarðar,
segir að víða sé lélegur frágangur á
raflögnum í úti- jafnt og íbúðarhús-
um, jarðskautamál séu líka víða í
ólagi og ekki samkvæmt reglugerð.
Á fundinum kom líka fram að svo
virðist sem mælar, sem notaðir eru
til mælinga á jarðskautaviðnámi,
séu ekki löglegir til jarðskautavið-
námsmælinga og mæli alls ekki það
sem skipti máli. Þar sem mælingar
hafa farið fram kom fram mikil
harmonisk mengun og hátt rafseg-
ulsvið. Vandamálin segir Ólafur
mismikil milli ára og líklega skýrir
jarðklaki það að einhverju leyti.
Vantrú manna og andstaða
við rannsóknir á fyrirbærum af
þessu tagi veldur því að erfitt er
að útvega fé til rannsókna á áhrif-
um jarðmengunar. Fundarmenn
ræddu að nauðsynlegt væri að gera
markvissa tilraunaáætlun varðandi
rafmengun og fósturdauða sem
skila myndi óyggjandi niðurstöðu.
Þannig mætti gera tilraun strax á
fimm bæjum með mikið fósturlát,
þar yrðu gerðar mælingar eða not-
aðar þær mælingar sem fyrir hendi
eru. Rafmagnsmálum yrði að því
búnu komið í lag á þessum bæjum
fyrir næsta vetur og niðurstöðurn-
ar bornar saman. Eins mætti hugsa
sér að taka aðra tíu bæi, fimm með
mikinn fósturdauða og fimm þar
sem ástandið er eðlilegt, mæld yrði
rafmengun og fósturdauði og nið-
urstöður svo bornar saman á milli
bæja. Telja menn nauðsynlegt að
þessar rannsóknir standi yfir í
nokkur ár.
Á fundinum var samþykkt
ályktun þar sem skorað er á stjórn
Bændasamtaka Íslands að beita sér
fyrir því að rannsóknir verði gerðar
á áhrifum rafmengunar á sjúkdóma
í búfé. Telur fundurinn nauðsynlegt
að BÍ beiti sér einnig fyrir úttekt á
frágangi rafmagnslagna í útihúsum
og þá sérstaklega frágangi jarð-
skauta. MÞÞ
Fundað norðan heiða um áhrif rafmengunar á
fósturdauða í sauðfé
Gerð verði úttekt á rafmagnslögnum
–Vantrú á áhrif rafmengunar veldur því að illa
gengur að fá fé til rannsókna
Frá þreskingu á Vindheimum á síðasta
ári. Þreskir ehf. stefnir á sáningu í um
500 hektara á þessu vori.