Bændablaðið - 26.02.2009, Blaðsíða 19

BLAÐAUKI BÆNDABLAÐSINS  26. FEBRÚAR 200919 Nautgriparækt
Markmið búfjárkynbóta er að
viðhalda erfðaframförum til
langs tíma en jafnframt að við-
halda erfðabreytileikanum, sem
er forsenda þess að úrval skili
árangri. Samfara úrvali er líklegt
og næsta óhjákvæmilegt að inn-
byrðis skyldleiki í erfðahópnum
aukist vegna þess að kynbótagildi
er metið á grundvelli allra til-
tækra upplýsinga um gripinn
sjálfan og alla þekkta áa hans.
Það er mikilvægt í þessu sam-
hengi að gera sér grein fyrir því
að allir gripir sem notaðir eru til
undaneldis í hinu sameiginlega
kynbótastarfi eiga þar með var-
anlega hlutdeild í erfðavísasafni
framtíðarinnar. Þetta köllum við
erfðaframlag (ri) viðkomandi grips,
þ.e. hlutdeild erfðavísa viðkomandi
grips í erfðahópnum á hverjum
tíma. Því færri gripi sem við notum
sem foreldra hverrar kynslóðar,
því meiri verður erfðahlutdeild
þeirra og innbyrðis skyldleiki, og
því aukin hætta á skyldleikarækt-
araukningu í stofninum.
Árangur kynbótanna á hverjum
tíma ræðst fyrst og fremst af erfða-
fræðilegum yfirburðum kynbóta-
gripanna sem notaðir eru á hverjum
tíma. Erfðafræðilegir yfirburðir (ai)
hvers einstaklings ráðast af þeirri
erfðadreifni sem verður til við hinn
tilviljanakennda aðskilnað og stöð-
uga uppstokkun litninganna við
kynfrumumyndunina og er nefnd
Mendelsk slembihrif.
Þær erfðaframfarir sem verða á
hverjum tíma, oft táknaðar með ΔG,
ráðast því af erfðafræðilegum yfir-
burðum kynbótagripanna og hlut-
deild erfðavísa þeirra í stofninum,
m.ö.o. ættu erfðaframfarirnar að
verða því meiri sem erfðahlutdeild
öflugustu kynbótagripanna verður
meiri. Á þessu er þó sá hængur að
skyldleikaræktaraukningin, sem
alla jafna dregur úr erfðafram-
förunum, er fall af erfðahlutdeild
einstakra gripa í stofninum, eins
og fram kemur hér að framan. Við
skipulag kynbótastarfsins er því
mikilvægt að gera sér grein fyrir
hvernig unnt er að tvinna saman
langtíma erfðaframfarir en jafn-
framt halda skyldleikaaukningunni
eins mikið niðri og mögulegt er.
Kynbótagildi hvers grips ræðst
af kynbótagildi foreldranna og
eigin erfðayfirburðum viðkomandi
grips (ai)
Ki =½(Km + Kf )+ai
þar sem:
Ki = kynbótagildi einstaklings
Km ; Kf = kynbótagildi foreldra
ai = eigin erfðayfirburðir
ai = Ki -½(Km + Kf)
Þegar mat á kynbótagildi liggur
fyrir er unnt að beita mismunandi
aðferðum við að velja kynbóta-
gripina til framhaldsnotkunar. Hin
hefðbundna aðferð hefur verið að
velja til framhaldsnotkunar alla þá
gripi sem uppfylla lágmarks kröfur,
án tillits til þess hvað matið endur-
speglar, og hámarka notkun þeirra
til samræmis við gildandi kyn-
bótaskipulag. Á undaförnum árum
hefur í vaxandi mæli verið vikið
frá þessari aðferð og í stað þess eru
kynbótagripirnir valdir til fram-
haldsnotkunar bæði með hliðsjón af
lágmarks kröfum og hversu skyldir
þeir eru stofninum. Með þessu móti
verður ekki um hámarksnotkun ein-
stakra kynbótagripa að ræða held-
ur ákjósanlegustu notkun miðað
við gildandi kynbótaskipulag.
Eftirfarandi atriði lýsa í stuttu máli
mismuni þessara aðferða:
„Stýft“ úrval
– Allir einstaklingar með fyrirfram
ákveðna lágmarks kynbótaein-
kunn valdir.
– Allir kynbótagripir notaðir eins
og hægt er.
– Kynbótaskipulagið staðlað og
ákjósanlegasta niðurstaða í raun
valin fyrirfram.
– Kynbótalegir yfirburðir háðir
(ai) einstaklingsins og EBV
foreldra. Gripir með ai< o geta
verið valdir til kynbóta vegna
kynbótalegra yfirburða foreldra.
„Ákjósanlegasta“ úrval
– Úrvalið er í eðli sínu tvíhliða
og tekur samtímis tillit til erfða-
framfara og lágmörkunar skyld-
leikaræktar.
– Notkun kynbótagripa í hlutfalli
við kynbótagildi og skyldleika
við erfðahópinn.
– Ákjósanlegustu einstaklingarnir
notaðir eins og hægt er.
– Kynbótaskipulagið breytilegt,
niðurstaðan er ekki ákveðin fyr-
irfram.
– Kynbótalegir yfirburðir einvörð-
ungu háðir (ai). Tryggt að aðeins
þeir kynbótagripir sem hafa ai>
o verði valdir til undaneldis.
Til langframa skila úrvals-
aðferðir, sem byggja á forsendum
um „ákjósanlegasta“ úrval, bestum
árangri, bæði með tilliti til erfða-
framfara og viðhalds erfðabreyti-
leikans.
MBJ, GEH
Kynbætur nautgripa –
mismunandi úrvalsaðferðir
Reynd naut í notkun
á Nautastöð BÍ
Ný Nautaskrá mun ekki koma út fyrr en að loknum útreikningum
á kynbótamati fyrir alla gripi í núverandi ætternisskrá BÍ. Vegna
breytinga og endurbóta á skráningarkerfi nautgriparæktarinnar
getur það dregist nokkuð.
Þessvegna er hér birt yfirlit yfir þau kynbótanaut sem ákveð-
ið var að nota sem reynd naut þar til að endanlegri vinnslu er lokið.
Ákvörðunin er byggð á eldra mati og bráðabirgðamati sem unnið var
um síðustu áramót eftir þeim gögnum sem þá lágu fyrir. Ætla má að
lokaniðurstöður kynbótamatsins liggi fyrir um næstu mánaðamót og
þá verða gerðir nýir nautsmæðralistar og gefin út ný Nautaskrá.
Af þeim nautum sem kynnt voru í Nautaskrá BÍ síðastliðið sumar
verða eftirtalin notuð áfram: Gangandi 99-035, Náttfari 00-035, Húsi
01-001, Taumur 01-024, Spotti 01-028, Kappi 01-031, Giljagaur
01-032, Stokkur 01-035 og Villingur 01-036. Varðandi upplýsingar
um þessi naut er vísað til Nautaskrárinnar.
Úr nautaárgangi 2002 var ákveðið að taka eftirtalin naut til fram-
haldsnotkunar: Glæðir 02-001, Lykill 02-003, Alfons 02-008 og
Skurð ur 02-012. Sendill 02-013, Ófeigur 02-016, Pontíus 02-028,
Flói 02029, Skjanni 02-030, Fleygur 02-031, Síríus 02-032 og Aðall
02-039. Varðandi frekari upplýsingar um þessi naut er vísað til Nauta-
skrár innar og til greinar sem birtist hér í Bændablaðinu. Þessi ákvörð-
un getur breyst þegar fyllri upplýsingar liggja fyrir.
Þá var einnig ákveðið að nú tímabundið yrðu eftirtalin naut notuð
sem nautsfeður:
Kappi 01031 frá Steinsholti. F: Völsungur 94006 M: Bogga 377, Mf.
Búi 89017.
Lykill 02003 frá Hæli. F. Kaðall 94017, M. Skrá 267 Mf. Listi 86002.
Skurður 02012 frá Stóru-Mörk. F. Kaðall 94017 M. Lífgjöf 140 Mf.
Holti 88017.
Pontíus 02028 frá Tröð. F. Punktur 94032 Mf. Ólína Mf. Óli 88002.
Flói 02029 frá Brúnastöðum. F. Kaðall 94017 M. Orka 196 Mf. Búi
89017.
Aðall 02039 frá Miðhvammi. F. Völsungur 94006 M. Drottning 48 Mf.
Holti 89017. MBJ/GEH/SE
Sáðvara
í miklu úrvali
Grasfræ
Vallarfoxgras Vega
Vallarfoxgras Grindstad
Vallarfoxgras Engmo
Vallarsveifgras Sobra
Vallarsveifgras Balin
Túnvingull Gondolin
Stólpablanda I Fyrir kýr
Stólpablanda II Fyrir fé og beit
Rauðsmári Bjursele
Bygg til þroska
Bygg 6 raða Olsok
Bygg 6 raða Tiril
Bygg 6 raða Jyvä
Bygg 2 raða Filippa
Bygg 2 raða Minttu
Bygg 2 raða Rekyl
Grænfóðurfræ
Fjölært rýgresi Tetramax (Ferlitna)
Fjölært rýgresi Bargala (Ferlitna)
Sumarrýgresi Barspectra
Sumarrýgresi Andy
Vetrarrýgresi Dasas
Vetrarrýgresi Barmultra
Sumarrepja Pluto
Vetrarrepja Barcoli
Fóðurmergkál Grüner Angeliter
Grænfóðurhafrar Belinda
Sumarhafrar Svala
Hafrar til þroska Cilla
Ertur Faust
Ertur Rocket
Fóðurnæpa Samson
480 5600
Nýr verðlisti kominn á
heimasíðu okkar
www.landstolpi.is
li i i
i í
.l l i.i