Bændablaðið - 01.09.2011, Side 6

Bændablaðið | fimmtudagur 1. september 20116
Málgagn bænda og landsbyggðar
LOKAORÐIN
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 6.200 en sjötugir og eldri og lífeyrisþegar greiða kr. 3.100.
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0332 Blaðamenn: Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is
Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Freyr Rögnvaldsson fr@bondi.is – Sigurður M. Harðarson smh@bondi.is
Auglýsingastjóri: Eiríkur Helgason eh@bondi.is – Sími: 563 0303 – Myndvinnsla og frágangur: Prentsnið ehf.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Landsprent og Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins. ISSN 1025-5621
Hver skilur þetta?
Er þetta boðlegt?
LEIÐARINN
Umræðan um íslenskan landbúnað
hefur verið æði undarleg í sumar
svo ekki sé meira sagt. Forseti ASÍ
hóf orrahríðina með kröfu um að
hans liðsmenn gerðu fjárhags-
lega út af við sauðfjárbændur sem
margir hverjir eru líka félagar í
ASÍ.
Forsetinn ætlaði sko að fá ódýrt
lambakjöt á grillið og snöggreiddist
þegar sauðfjárbændur sendu frá sér
tilkynningu um hækkun viðmiðun-
arverðs á greiðslum frá sláturleyfis-
höfum fyrir væntanlegt innlegg sitt á
lömbum í haust. Samt reynist það þó
ekki vera að skila bændum nema 65
krónum á kíló að meðaltali. Forsetinn
lét hins vegar ekkert í sér heyra um
neyð á matvörumarkaði þegar upp-
lýst var í byrjun ágúst að innfluttir
bananar hafi hækkað um 162%.
ESB trúarsöfnuðurinn vaknaði
þó hressilega upp við þessa her-
kvaðningu verkalýðsforingjans. Sáu
menn sér leik á borði að berja á árans
bændunum sem voru nýbúnir að
gefa út bókina Landbúnararlöggjöf
Evrópusambandsins og Evrópska
efnahagssvæðisins sem skrifuð var
af Stefáni Má Stefánssyni prófessor
við lagadeild Háskóla Íslands. Sú bók
þótti vont innlegg inn í lofsönginn um
aðildarviðræðurnar og sér í lagi þar
sem hún var skrifuð af virtum lög-
fræðingi sem erfitt var að véfengja.
Bónus og Ferskar kjötvörur gáfu
svo upp boltann í nýrri herferð gegn
bændum í fjölmiðlum á þeim for-
sendum að ekki væri kjötflís að finna
á markaðnum og allar verslanir tómar.
Á sama tíma og Ferskar kjötvörur
voru að upphefja sína raust um að
hvergi væri kjötbita að finna, þá voru
þeir lægstbjóðandi í útboði Lostætis
á Akureyri um að selja þeim síðar-
nefndu 5 tonn af lambakjöti. Ef ekkert
kjöt var til á markaðnum, af hverju
voru þeir þá að gera tilboð?
Í morgunþætti Bylgjunnar í gær-
morgun tók svo Sigurður Gunnar
Markússon framkvæmdastjóri inn-
kaupsviðs Krónunnar og Nóatúns af
skarið um allt talið um kjötskortinn.
Hjá honum kom fram að Krónan
og Nóatún hafi átt nægt lambakjöt í
sumar. Vissulega gætu kaupmenn þó
ekki gengið að kjötfjöllum eins og
oft áður rétt fyrir upphaf sláturtíðar.
Sennilega er það einmitt lykilatriði
í þessu öllu saman. Þegar bændur ná
að stýra framleiðslu sinni betur, með
aukinni hagkvæmni og koma í veg
fyrir offramboð, þá kvarta sumar
verslanir og kjötvinnslur yfir því
að geta ekki lengur gengið að gömlu
góðu kjötfjöllunum. Geta ekki keypt
kjöt á hrakvirði. Svo kvarta þeir yfir
kjötskorti. Er svona tal boðlegt?
/HKr.
Þessa viku boðar Matvælastofnun
starfandi kjötmatsmenn í sauð-
fjársláturhúsum til námskeiða sem
skiptast í verklegan hluta í kjötsal
og fræðslu- og umræðufund. Hið
fyrra var haldið á mánudaginn í
sláturhúsi SKVH á Hvammstanga.
Seinna námskeiðið verður í dag í
sláturhúsi Norðlenska á Húsavík.
Tilgangurinn er að stilla saman
strengi og tryggja samræmi í
kjötmatinu. Alls mæta 25 manns
á námskeiðin frá sauðfjárslátur-
húsunum átta.
Námskeiðunum verður fylgt eftir
með tíðu eftirliti með kjötmatinu
þegar samfelld slátrun hefst nú upp
úr mánaðamótum. Undirritaður og
Páll Hjálmarsson, yfirkjötmatsmað-
ur, sinna eftirlitinu. Öll sláturhúsin
verða heimsótt við upphaf slátr-
unar á hverjum stað og síðan a.m.k.
vikulega. Í hverri heimsókn er úttekt
gerð á mati að lágmarki 40 skrokka
í kjötsal, frávik í holdfyllingar- og
fitumati skráð og farið yfir niður-
stöður með kjötmatsmönnum. Fylgst
er með kjötmatinu, matsmönnum
leiðbeint og formleg úttekt endur-
tekin ef þurfa þykir. Víðast eru tveir
kjötmatsmenn að störfum og skiptast
yfirleitt á um að meta holdfyllingu
og fitu. Þá eru jafnan gerðar tvær
úttektir. Snyrting skrokka er einnig
yfirfarin, athugasemdir skráðar og
úrbóta leitað ef þörf er á.
Niðustöður kjötmatsins í ein-
stökum sláturhúsum eru skráðar
daglega eða nær daglega inn í gagna-
grunn Bændasamtakanna. Það gerir
yfirkjötmatinu kleift að fylgjast með
þróuninni og haga eftirlitinu eftir því
ef ástæða þykir til.
Í sláturtíð 2010 voru skráðar
heimsóknir í sláturhús alls 53 og
fjöldi skrokka í úttektum um 4600.
Frávik um einn flokk í holdfyll-
ingu voru að meðaltali 3,4% og í
fitu 3.1% og munur milli sláturhúsa
óverulegur. Þetta er góður árangur
hjá kjötmatsmönnum en leyfileg
frávik í hvoru fyrir sig, gerð og fitu,
eru 20%.
Kjötmatsmenn eru undantekn-
ingarlaust áhugasamir um starfið
og leggja metnað sinn í að leysa
það sem best af hendi í góðri sam-
vinnu við okkur yfirmatsmenn
Matvælastofnunar.
Ég vænti góðs af samstarfi okkar
í komandi sláturtíð.
Stefán Vilhjálmsson,
fagsviðsstjóri kjötmats
Matvælastofnun

MAST með námskeið
fyrir kjötmatsmenn
Í leiðara síðasta Bændablaðs var sagt sem svo að
hamast yrði á bændum á næstu vikum og mán-
uðum. Fáum dylst að þeir sem ganga fram til þess
eru flestir ESB-aðildarsinnar sem hafa tekið sér
það fyrir hendur að kasta sem mestum óhroða á
bændur og landbúnaðarkerfið. Þetta er dyggi-
lega stutt af Ríkisútvarpinu og Fréttablaðinu.
Því var lýst hér hvernig dagskrárvald þeirra sem
þar ráða för er miskunnarlaust beitt í þágu málstaðar
aðildarsinna, síðast með því að Fréttablaðið birtir
skopmynd sem á að vera af fundi bænda þar sem
Gaddafi var ræðumaður. Hvað getur Fréttablaðið
lagst lágt til að lítillækka bændur? Er það í anda upp-
lýstrar umræðu um ESB? Hver man ekki eftir þegar
aðildarsinnar trylltust yfir auglýsingu ungbænda um
ESB-herinn? Ekki þótti það málefnalegt af þeirra
hálfu, þó ekki væri hægt að hrekja að ungbændur
höfðu á réttu að standa.
Umræðan um skortinn
Ein baráttuaðferðin snýst um að segja frá því að
skortur sé á búvörum í landinu. Gott og vel, ræðum
skortinn. Nýjast útspil samtaka ferðaþjónustunnar
var að vekja athygli á nautakjötsskorti. Ekki hafði
heyrst mikið frá þessum ágætu samtökum síðan
þau hrópuðu hátt um dugleysi stjórnvalda þegar
brúin yfir Múlakvísl eyðilagðist í flóði fyrr í sumar.
Þar var rakið hve miklu tjóni veitingahús yrðu
fyrir þegar taka þurfti nautakjöt af matseðlinum
vegna skorts. Hvernig var það, fóru gestirnir þá út
aftur af því að það vantaði nautakjöt? Gengu þeir
svangir á dyr? Enginn ber meiri skaða af slíku en
nautakjötsbóndinn sem þarna er að missa markað
fyrir framleiðslu sína. Var samtökunum efst í huga
hvernig efla mætti búskap þeirra bænda? Þó talaði
framkvæmdastjóri samtakanna fjálglega um hve
mikla áherslu veitingamenn leggja á að bjóða
íslenskar búvörur. Þar er örugglega engu við að
bæta. En að kenna enn og aftur um ofurtollum og
landbúnaðarráðuneytinu sló algjörlega trúverðug-
leika ummælanna niður. Er til lengri tíma hægt
að efla rekstur veitingahúsa, sem vilja samkvæmt
þeirra sögn bjóða íslenska framleiðslu, með því að
leggja áherslu á innflutning? Sama dag og þessar
fréttir voru fluttar var undirritaður staddur á virðu-
legum fiskréttastað í Reykjavík. Þegar beðið var um
tiltekna fisktegund af matseðlinum sagði þjónninn
að því miður væri hún ekki til. Hvað ætla samtök
ferðaþjónustunnar að gera í því? Banna útflutning
á þeirri fisktegund? Sem betur fer hafði ég áræði
til að panta aðra tegund af matseðlinum og gekk
því ekki svangur út.
Það kostulega er að krafan um lækkun tolla var
marklaus því frá í sumar hefur verið greiður inn-
flutningur á nautakjöti. Vandinn er hins vegar sá að
víða er ekki hægt að fá ódýrt nautakjöt sem stendur
undir þeirri framlegð sem þarf að vera af slíkum inn-
flutningi og stenst verð hér innanlands. Þetta heitir
ekki skortur. Þetta heitir að skamma einhvern sem
þú heldur að geti gagnast þér að sparka í. Meðalverð
á nautakjöti til bænda í 27 ESB-löndum er nú um
560 kr./kg. Á sama tíma er íslenskum bónda boðnar
540 kr. fyrir sambærilegt kjöt. Þó engir tollar væru
tækist veitingahúsum eða öðrum ekki að bjóða lægra
verð. Við þetta verð bætist kostnaður vegna slátrunar
og vinnslu. Er það kannski sá liður sem ekki er
samkeppnisfær? Það hefur ekkert með tolla að gera.
ESB-aðild gæti þýtt hærra matvælaverð
Ef áfram er haldið og umræðan um lambakjöt rifjuð
upp. Ef við værum í ESB, þá liti þetta einhvern veg-
inn svona út: Lambakjötsverð til bænda í Bretlandi
í síðustu viku er um 774 kr. Á opnum ESB-markaði
með Ísland innanborðs færi sannarlega mest allt
lambakjöt úr landinu. Skattgreiðendur hefðu ekki
sparað því útgjöld þeirra til landbúnaðarstefnu ESB
yrðu veruleg og líkast til meiri en nú. Markaðurinn
er sameiginlegur og reglur ESB heimila ekki að
íslensku lambakjöti sé haldið sérstaklega eftir til
innanlandsneyslu, líkt og mjög er haldið á lofti í
greinum Þórólfs Matthíassonar háskólaprófess-
ors. Í einu orðinu krefst hann meira frjálsræðis í
verslun með lambakjöt en á sama tíma vill hann
banna útflutning á lambakjöti til að anna innanlands-
neyslu. Nú verður þetta vafalaust ekki nákvæmlega
svona. Verð á lambakjöti hér á landi yrði einfaldlega
hærra. Innflutta kjötið, sem væri þá án tolla, væri
að sjálfsögðu ekki ódýrara. Sem sagt, aðild að ESB
= hærra matvælaverð.
Meginmálið er að hvort sem um er að ræða
kjúklingakjöt, lambakjöt eða nautakjöt og skort á
innlendri framleiðslu er að framleiðendur hér hafa
of lengi þurft að búa við of lágt verð. Það hefur
skapað margháttaðan vanda í framleiðslu, allt frá
minni getu bænda til aðberjast við gæðavandamál
vegna lágra tekna og til búa sem einfaldlega hafa
hætt framleiðslu. Hvers vegna sjá þá bændur ekki
tækifærin í opnari viðskiptum? Opnari viðskipti
þýða meiri sveiflur, ekki síst á verði til neytenda.
Ástandið á kjötmarkaði ESB er nú þannig að verð
hækkar vegna skorts. Skortur er hluti af umræðu
um fæðuöryggi og viðurkennt er að ESB ræður ekki
yfir því matvælaframboði að geta fætt þegna sína.
Bændasamtökin eru tilbúin að ræða um
landbúnaðarkerfið
Bændasamtökin eru meira en tilbúin að ræða marg-
háttaðar breytingar á landbúnaðarkerfinu til að koma
í veg fyrir að veitingamenn og aðrir verði fyrir þeim
búsifjum að þurfa að taka nautakjöt af matseðlinum.
Hvað þá að kjúklingabændur geti stundað fram-
leiðslu sína af metnaði og öryggi til hægt sé að
skaffa kjúklingabringur. Það er sannarlega ein af
skrautfjöðrum Íslands, okkar frábæri matur, sem
ferðamenn sjá. Hvort sem er fiskur, kjöt, grænmeti
eða mjólk. Samtök ferðaþjónustunnar eru sem fyrr
mikilvægur vettvangur til að vinna að hagsmunum
þeirrar atvinnugreinar. Samtal bænda og ferðaþjón-
ustunnar á að snúast um framboð og gæði, upplifun
af landinu, allt sem gleður gesti okkar og gerir dvöl
þeirra hér eftirminnilega. Ekki hvort hægt er að
skora í ESB-markið með því að hrópa að landbúnaði
og landbúnaðarkerfinu.
Eftir situr: Hvernig má það vera að nautakjöt
sem keypt er af breskum bónda á 560 krónur getur
orðið ódýrara á Íslandi en kjötið sem lagt er inn
í sláturhús á Selfossi á 540 krónur? Hver skilur
þetta?
/HB