Bændablaðið - 06.09.2012, Blaðsíða 4

Bændablaðið | Fimmtudagur 6. september 20124
Fréttir
Sveppatínslutímabilið nú að ná hámarki:
„Óvenjumikið er af kóngssvepp“
– segir skógfræðingurinn Bjarni Diðrik Sigurðsson
Síðasta sumar var óvenjuþurrt
um nánast allt land. Það hafði
svo þau áhrif á sveppatínslu að
víðast hvar var óvenjurýr upp-
skera. Lengi fram eftir sumri í ár
voru sömuleiðis miklir þurrkar,
en á síðustu vikum hefur rignt
víða og vonir vaknað í brjóstum
sveppatínslufólks.
„Þetta sumar hefur ekki verið
mjög hagstætt fyrir sveppavöxt,
sérstaklega ekki á Norðurlandi og
Vesturlandi þar sem mestu þurrk-
arnir hafa verið. Það hafa komið
skúrir á Austurlandi og í uppsveitum
á Suðurlandi sem hafa að einhverju
leyti lagað stöðu mála þar. Svipaða
sögu er þó að segja um nánast allt
land að því leyti að sveppir koma
fremur seint í ár,“ segir Bjarni
Diðrik Sigurðsson, skógfræðingur
við Landbúnaðarháskóla Íslands,
en hann leiðbeinir fólki á hverju
hausti um það hvernig greina eigi
sveppi, hverjir henti til matargerðar
og hvernig eigi að hreinsa þá og
geyma.
Sveppir almennt seinna á
ferðinni
„Það má reikna með því að svepp-
irnir séu þremur til fjórum vikum
seinna á ferðinni en í meðal árferði.
Þó eru undantekningar frá þessu,
sveppategundir sem þola þurrkinn
betur. Ein af þeim er t.d. kóngs-
sveppur, sem er mjög vinsæll – og
reyndar einn vinsælasti matsveppur
Evrópu. Hann hefur verið að koma
með öflug skot í meira magni en
venjulega. Kóngssveppur vex mest
á vestanverðu landinu og er í raun
eina tegundin á Vesturlandi sem
hefur sprottið vel. Strax og fór að
rigna fyrir nokkrum vikum komu
góð skot á tilteknum stöðum og
það má reikna með því að fyrstu
tvær vikurnar í september verði
tímabilið í hámarki – og verði
raunar þangað til fer að frjósa sam-
fellt. Tímabilið nær vanalega til 20.
september, um það bil – nema frjósi
því meira – og það gildir um þessar
helstu tegundir. En svo eru einstaka
tegundir sem byrja ekki að koma
upp fyrr en eftir fyrstu næturfrost
og má nefna Vallhnúfuna sem dæmi
um það.“ /smh
„Ertuyglan, sem er fiðrildalirfa,
hefur verið nokkuð skæð á
Suðurlandi í sumar. Hún kom fyrr
og fór seinna en síðastliðin ár,“ segir
María E. Ingvadóttir, skógarbóndi á
Suðurlandi. „Hún er mjög mikið á
lúpínunni, en fer einnig á lauftré og
barrtré. Þar sem hún gengur hreint
til verks standa laufblöðin eftir sem
berir strengir. Það fer ekkert á milli
mála hvar ertuyglan hefur verið,
eða hvar hún er.“
Ertuyglufiðrildi fara að sjást í
byrjun júní og eru yfirleitt á ferli út
júlímánuð. Þau byrja að verpa upp úr
miðjum júní og lirfurnar klekjast út
viku til hálfum mánuði seinna. Lirfan,
sem fyrst hélt sig einkum við lúpínu,
hefur bætt við matseðil sinn og er víða
hinn mesti skaðvaldur í skógrækt.
Víðir, greni og ösp virðast vera þær
trjátegundir sem eru í uppáhaldi hjá
yglunni en hún leggur sér raunar til
munns allar þær tegundir sem eru til
staðar.
Erfið viðureignar og óútreiknanleg
María segir að áreiti ertuyglunnar
dragi mjög úr vexti trjáa, einkum
barrtrjáa, en ekki sé full rannsakað
á hversu löngum tíma plantan nái
eðlilegum vexti. Ertuyglan sé erfið
viðureignar, ekki síst vegna þess hve
erfitt sé að reikna hana út. „Þó ertuygl-
an sæki mikið í lúpínuna er hún einnig
á svæðum þar sem engin lúpína er. Því
er ekki hægt að tengja hana beint við
lúpínu, sem væri kannski betra, þannig
að hægt væri að átta sig á þessum
gesti. Það er mjög erfitt að gera sér
grein fyrir atferli ertuyglunnar, líklega
spennandi verkefni fyrir atferlisfræð-
inga. Hún fer um heilu svæðin og fer
hratt yfir, sleppir stundum tré í miðri
lúpínubreiðu, en étur upp til agna tré
sömu tegundar í næstu breiðu. Hún
eltir uppi lúpínu á miðjum gróður-
snauðum mel, þannig að hún hefur
radarinn og þefskynið í lagi.“
Að sögn Maríu forðast skógar-
bændur notkun á eitri á skógana og
nota frekar aðrar leiðir. „Ertuyglan
er étin af fuglum, einnig af tófum og
músum og er gott fóður fyrir hæns-
fugla. Þess vegna hafa margir gripið til
þess ráðs að tína ertuygluna af trjánum
og hafa margir þeirra tínt fleiri þús-
undir í sumar. Hins vegar er spurning
hvort þetta verði til þess að hún nái
ekki að púpa sig fyrir næsta sumar,
eða verði enn öflugri, eins og sumum
finnst hafa verið raunin.“
Rannsókn á ertuyglu er í gangi
hjá sérfræðingum á Mógilsá og segir
María að skógarbændur ali þá von
í brjósti að þeir komist fyrr en síðar
að niðurstöðu um það hvaða ráðum
er helst að beita til varnar þessum
vágesti. /smh
Ertuyglan veldur usla
í sunnlenskum skógum
Bjarni Diðrik með fallegan kóngssvepp.
Magnús B. Jónsson landsráðunaut-
ur í nautgriparækt hættir í föstu
starfi hjá Bændasamtökunum frá
og með nýliðnum mánaðamótum
en hann varð 70 ára þann 24. ágúst
s.l.
Eftir áratuga farsælt starf sem
forsvarsmaður skólastarfs land-
búnaðarins á Hvanneyri hóf
Magnús störf sem nautgriparækt-
arráðunautur hjá BÍ í september
2007 og sinnti því, ásamt Gunnfríði
Elínu Hreiðarsdóttur, þennan tíma.
Gunnfríður Elín kemur nú í fullt
starf og tekur við þeim venjubundnu
verkefnum sem Magnús hefur haft
á sinni könnu.
Bændasamtökin og íslensk naut-
griparækt munu áfram njóta starfs-
krafta Magnúsar, en hann mun m.a.
ljúka sérverkefni um jöfnun sæð-
ingakostnaðar í landinu og einnig
taka að sér fáein, afmörkuð sérverk-
efni í nautgriparækt.
Um leið og Bændasamtökin
þakka Magnúsi farsælt og kraftmikið
starf fyrir íslenska nautgriparækt
og ánægjuleg samskipti í hvívetna,
óskum við honum og fjölskyldu hans
allra heilla um ókomna tíð.
Mannabreytingar hjá BÍ:
Magnús B. Jónsson 70
ára og lætur af störfum
- Gunnfríður tekur við hlutverkinu að fullu
Magnús B. Jónsson varð 70 ára þann
24. ágúst sl.
Tilraunræktun á kartöflum á Ströndum:
Óvenjugóð uppskera
Strandir eru með kaldari svæð-
um á landinu þrátt fyrir að
nýliðið sumar sé með þeim betri
sem komið hafa í langan tíma.
Kartöfluuppskera er því æði mis-
jöfn þar milli ára. „Árið 2011 gaf
ein kartafla óvenju mikla upp-
skeru svo að ég varðveitti hana
alla og setti niður núna í vor“ sagði
Davíð Erlingsson á Broddadalsá.
„Alls voru þetta níu grös og
undan aðeins einu grasi þessar 8
kartöflur en samanlögð uppskera
varð tæp 9 kg.“ Davíð, sem starfaði
sem háskólakennari um langt árabil,
festi kaup á jörðinni Broddadalsá
1 í fyrrum Broddaneshreppi árið
2003 og hefur síðan gert ýmsar
ræktunartilraunir.
„Ég hef gert gagnslausar til-
raunir með ýmislegt eins og bygg
og olíurepju til þess að sjá hvort það
heppnaðist“ sagði Davíð, en eins og
sjá má myndinni hefur kartöflurækt-
unin gengið með miklum ágætum.
/AG
Mynd / AG
Matvæladagur Matvæla- og nær-
ingarfræðafélags Íslands (MNÍ)
verður haldinn í 20. sinn þriðju-
daginn 16. október n.k. á Grand
Hótel Reykjavík.
Á matvæladeginum verða veitt
árleg verðlaun, „FJÖREGG MNÍ,“
fyrir lofsvert framtak á matvæla og/
eða næringarsviði. Fjöreggið, sem
er íslenskt glerlistaverk, hannað og
framleitt hjá Gleri í Bergvík, hefur
frá upphafi verið veitt með stuðningi
frá Samtökum iðnaðarins.
Fyrirtæki og einstaklingar eru
hvött til að benda á vörur eða gott
framtak einstaklinga, stofnana eða
fyrirtækja sem sýnt hafa frumkvæði
og skarað fram úr á matvæla- og/eða
næringarsviði og eru þess verðug að
keppa til verðlaunanna. Mikilvægt
er að setja fram rökstuðning með
ábendingunni.
Umfjöllunarefni dagsins er
að þessu sinni matvælaöryggi og
neytendavernd. Orri Hauksson,
framkvæmdastjóri SI mun afhenda
Fjöreggið á Matvæladeginum.
Tilnefningar á að senda á net-
fang Matvæla- og næringarfræða-
félags Íslands, mni@mni.is eða á
Fjöreggsnefndina fyrir 17. septem-
ber næstkomandi.
Matvæladagur MNÍ haldinn 16. október:
Óskað eftir tilnefningum til
Fjöreggsverðlauna