Fréttablaðið - 24.02.2012, Blaðsíða 12

24. febrúar 2012 FÖSTUDAGUR12
Jón Baldvin Hannibalsson
var kærður fyrir kynferðis-
brot gagnvart Guðrúnu
Harðardóttur, ungri frænku
eiginkonu sinnar, árið 2005.
Ríkissaksóknari taldi bréf
frá Jóni Baldvini til henn-
ar geta fallið undir brot á
lögum um blygðunarsemi,
en málið var látið niður
falla vegna þess að verkn-
aðurinn þótti ekki refsi-
verður í Venesúela. Sagt er
frá málinu í Nýju lífi, sem
kom út í gær.
Í kærunni á hendur Jóni Bald-
vini kemur fram að hann hafi
snert stúlkuna óþarflega mikið og
meðal annars borið á hana sólar-
olíu á Spáni árið 1994, þegar hún
var tíu ára. Þá hafi hún farið með
honum og fjölskyldu hans til Ítalíu
árið 1999 þar sem hann hafi gert
tilraun til að kyssa hana. Hún
hafi verið með pinna í tungunni
og hann sagt að hann hefði aldrei
kysst stelpu með pinna í tungunni.
Þá segir hún frá því að hún hafi
tvisvar vaknað við að Jón Baldvin
hafi verið inni í herbergi hennar
eða fyrir utan það. Í annað skipt-
ið hafi faðir hennar verið að reka
hann í burtu af stigapalli fyrir
framan herbergið en í hitt skipt-
ið hafi hann verið í herberginu og
boðið stúlkunni viskí og vindil.
Þetta segir hún hafa átt sér stað
þegar hún var þrettán eða fjórtán
ára.
Þá sendi Jón Baldvin stúlkunni
bréf sem voru lögð fram hjá lög-
reglu. Bréfin voru annars vegar
send á tímabilinu ágúst til nóvem-
ber 1998, þegar hún var fjórtán
ára, og hins vegar frá apríl til
júní 2001, þegar hún var sextán
og sautján ára. Þá var hún skipti-
nemi í Venesúela. Árið 1998 sendi
Jón Baldvin henni meðal annars
bréf stílað á heimilisfang Haga-
skóla við Hagatorg. Í bréfinu segir
hann að ástæða þess sé að henni
þyki ef til vill óþægilegt að fá bréf-
in heim til sín.
Jón Baldvin var alþingismaður
í sextán ár og var bæði fjármála-
ráðherra og utanríkisráðherra á
þeim tíma. Hann tók svo við starfi
sendiherra árið 1998 og var fyrst
sendiherra í Bandaríkjunum frá
1998 til 2002 og svo í Finnlandi frá
2002 til 2006.
Lögregla rannsakaði ekki
Guðrún kærði til lögreglunnar í
september 2005 og var tekin af
henni skýrsla samdægurs. Þremur
mánuðum síðar var henni sent bréf
þar sem tilkynnt var að ekki þætti
ástæða til að hefja lögreglurann-
sókn. Brotin væru fyrnd og bæði
Jón Baldvin og Guðrún hafi verið
búsett erlendis. Þessi frávísun var
kærð til ríkissaksóknara af lög-
manni Guðrúnar með þeim rökum
að háttseminni hafi ekki lokið fyrr
en í júní 2001 og því hafi aðeins
verið liðin fjögur ár, en fyrningar-
tíminn var fimm ár. Þá ætti það
ekki að hafa áhrif á málið að þau
hafi verið búsett í útlöndum. Ríkis-
saksóknari felldi í kjölfarið úr
gildi niðurstöðu lögreglunnar og
fyrirskipaði að málið skyldi rann-
sakað. Hins vegar komst hann að
þeirri niðurstöðu að ekki væri um
samfellda háttsemi að ræða, „því
væru hin meintu eða ætluðu brot
vegna bréfanna frá 1998, fyrnd,“
að því er segir í Nýju lífi. Því voru
aðeins bréfin frá 2001 rannsökuð.
Lýsti kynnum af vændiskonum
Annars vegar er um að ræða
bréf sem Jón Baldvin sendi henni
þegar hann var staddur í Tallin
í Eistlandi, í apríl 2001, þar sem
hann var heiðursræðumaður á
hátíðarsamkomu. Í því lýsir hann
samskiptum við vændiskonur sem
hann hitti á veitingastað í borginni
og segir þær hafa minnt hann á
hana. Hann segist hafa boðið einni
vændiskonunni með sér í mat til
að fá frið. Í bréfinu lýsir hann
samræðum sínum við stúlkurnar
um störf þeirra.
Hvatti hana til að koma í heim-
sókn og stytta honum stundir
Hins vegar sendi hann bréf frá
Washington, þar sem hann var
sendiherra, í júní 2001. Þar segist
hann ætla að senda henni „lofnar-
sögu eftir rómaðasta skáld Perú“
í hraðpósti. „Sagan er munúð-
arsaga um þroskaða konu sem
ungur drengur leggur á girndar-
hug (hann er bara 10 ára).“ Þá
lýsir hann samförum sínum og
konu sinnar í kjölfar þess að hafa
lesið bókina. „Allavega áhrifa-
mikil saga. Og tilvalin rökkurlesn-
ing fyrir unga stúlku sem er hætt
að vera barn og er (bráðum?) orðin
kona – áður en hún sofnar blíðlega
á vit drauma sinn[a].“
Í beinu framhaldi af því segir
Jón Baldvin að hann verði aleinn
og yfirgefinn frá 20. júní til 5. júlí
og hvetur Guðrúnu til að koma
við í Washington og stytta honum
stundir á leið sinni heim úr skipti-
náminu.
Hann sendi henni svo bókina,
In Praise of the Stepmother, með
pósti nokkrum dögum síðar.
Viðurkenndi dómgreindarbrest
Jón Baldvin var yfirheyrður í
febrúar árið 2006 og þar viður-
kenndi hann að hafa farið yfir
strikið í síðarnefnda bréfinu.
Hann hafi sýnt af sér dómgreind-
arbrest og verið undir áhrifum
áfengis og af bókinni. Hann neit-
aði að hafa haft nokkuð kynferð-
islegt í huga gagnvart Guðrúnu.
Bréfaskriftirnar hafi verið bréfa-
skriftir fullorðins fólks og bréfinu
hafi fylgt bók sem megi líta á sem
listaverk. Um leið og honum hafi
borist kvartanir hafi hann beðist
afsökunar ítrekað en afsökunar-
beiðnir hafi ekki verið teknar til
greina.
Tók ár að fá upplýsingar
Í upphafi rannsóknar óskaði lög-
reglan eftir upplýsingum frá
dómsmálaráðuneytinu um það
hvort ákvæði um blygðunarkennd
væri að finna í lögum í Washing-
ton og Venesúela. Ráðuneytið
áframsendi beiðnina til utanríkis-
ráðuneytisins tæpum mánuði
síðar, eða í mars 2006. Svar með
upplýsingum um þetta fékkst frá
utanríkisráðuneytinu tæpu ári
síðar, fyrst um löggjöf í Washing-
ton í lok janúar og svo um löggjöf
í Venesúela í lok mars.
Rannsókn málsins og niðurfelling
Ríkissaksóknari lét málið gegn
Jóni Baldvini niður falla 29. mars
2007, einu og hálfu ári eftir að
Guðrún hafði lagt fram kæru, og
sama dag og bréf með upplýsing-
um um löggjöf í Bandaríkjunum
og Venesúela bárust. Í ákvörðun
ríkissaksóknara kemur fram að sú
háttsemi hans að senda henni bréf,
þar sem hann lýsti samförum við
eiginkonu sína, móðursystur henn-
ar, kunni að mati ríkissaksóknara
að falla undir verknaðarlýsingu
209. gr. almennra hegningarlaga
nr. 19/1940. Sú grein kveður á um
að hver sem með lostugu athæfi
særir blygðunarsemi manna eða
er til opinbers hneykslis skuli
sæta fangelsi allt að fjórum árum.
Hins vegar segir ríkissaksókn-
ari að hið ætlaða brot hafi verið
framið á erlendri grundu og ein-
ungis sé heimilt að refsa fyrir það
samkvæmt íslenskum hegning-
arlögum sé það jafnframt refsi-
vert í því ríki sem það er fram-
ið í. Í venesúelskum lögum sé
skilyrði að brot gegn blygðunar-
semi og góðum siðum sé framið
á almannafæri til að dæma megi
fyrir það. „Eru því ekki efni til
frekari aðgerða í málinu.“
Sigríður Friðjónsdóttir ríkis-
saksóknari vildi ekki tjá sig um
málið við Fréttablaðið í gær og
vísaði á Huldu Elsu Björgvins-
dóttur saksóknara hjá embættinu.
Ekki náðist í hana.
Bréf Jóns mögulega refsivert á Íslandi
Jón Baldvin skrifaði grein í Fréttablaðið í gær þar sem
hann biðst afsökunar á því sem hann segir dóm-
greindarbrest, sem hann hafi gert sig sekan um með
því að efna til bréfaskrifta við Guðrúnu. Hann talar
aðeins um bréfið sem hann sendi ásamt bókinni
eftir Vargas Llosa. „Bók og bréf eru á köflum erótísk.
Sjálfur hefur höfundurinn kallað bók sína „Eró-
pólitíska“. Þetta bréf lýsir dómgreindarbresti mínum
því að bréfið átti ekkert erindi við viðtakandann.“
Jón Baldvin segir málið fjölskylduböl sem hafi eitrað
andrúmsloftið innan stórfjölskyldunnar í meira en
áratug. Hann segir umrætt bréf hafa dregið dilk á
eftir sér innan fjölskyldunnar og valdið þar óvild
og jafnvel sorgarviðbrögðum árum saman. „Ég hef
ítrekað beðist fyrirgefningar á því – og endurtek þá
afsökunarbeiðni hér með einu sinni enn.“
Hann neitar þó að vera sekur um kynferðislega
áreitni og segir kærum um slíkt hafa verið vísað á bug
jafnharðan. „Þetta mál snýst ekki um kynferðisafbrot
af neinu tagi, svo sem staðfest er af réttarkerfinu. Það
snýst um bréfasendingar milli lífsreynds manns og
óþroskaðrar stúlku, þar sem bréfritarinn hefur ítrekað
beðist afsökunar á dómgreindarbresti og boðist til
að gera allt sem í hans valdi stendur til að bæta fyrir
glöp sín.“
Baðst afsökunar á
„dómgreindarskorti“
„Greinin byggir á gögnum úr lög-
reglumáli, meðal annars bréfum sem
hann gengst við að hafa ritað. Rakin
er atburðarás sem gögnin styðja og í
umfjölluninni kemur ekkert fram sem að
mínu mati krafðist þess að fá umsögn
hans um málið,“ segir Þóra Tómasdóttir,
ritstjóri Nýs lífs, í yfirlýsingu vegna máls-
ins. Jón Baldvin
gagnrýndi að ekki
hefði verið haft
samband við hann
og honum gefinn
kostur á að svara í
sama tölublaði.
„Afstaða hans til
bréfanna, kemur
meðal annars fram
í lögregluskýrslum
sem teknar voru
á sínum tíma vegna málsins. Ef Jón
Baldvin telur þær skýringar ekki tæmandi
er honum að sjálfsögðu heimilt að koma
athugasemdum á framfæri í næsta
tölublaði Nýs lífs.“ Þóra féllst ekki á þá
kröfu að Jón Baldvin fengi að sjá umfjöll-
unina áður en hún birtist.
Nýtt líf seldist upp hjá útgefanda um
miðjan dag í gær.
Segir Jón Baldvin geta komið athuga-
semdum á framfæri í næsta blaði
„Ég varð brjálæðislega hrædd og áttaði mig á því að þetta væri alls
ekki í lagi,“ segir Guðrún Harðardóttir í viðtali við Nýtt líf, um bréf
sem Jón Baldvin sendi henni þegar hún var skiptinemi í Venesúela.
Í bréfinu lýsti Jón Baldvin kynlífi með eiginkonu sinni og segist
Guðrún hafa hálfpartinn hent bréfinu frá sér þegar hún hafði lesið
lýsingar á því. Jón Baldvin hafi sent henni tvö bréf árið 2001 en
þetta var það síðara. Við lestur fyrra bréfsins segist hún einnig hafa
orðið hrædd. „Í þessu bréfi talar hann um mig og hórur í sömu
andrá.“
Guðrún segir í viðtalinu við Nýtt líf að hún hafi ákveðið að koma
fram með málið nú vegna þess að hún sé búin að fá nóg. Hana
hafi lengi langað til að koma þessu frá sér en hafi ekki treyst sér
til þess þegar hún var átján ára gömul. Hún er nú á 28. aldursári.
„Reglulega kemur upp hjá mér reiði, sorg eða biturð yfir þessu
máli … Þegar ég heyri um Jón Baldvin talað í fréttum eða á netinu,
þá líður mér illa. Fjölskyldan mín er splundruð út af þessu og mér
finnst eins og það sé kominn tími til að fólk fái að vita sannleikann
og taki afstöðu. Ég vil að fólk lesi bréfin og sjái svart á hvítu hvað í
þeim stendur.“ Eftir að hún kom heim frá Venesúela fékk fjölskylda
hennar að heyra af málinu og Bryndísi og börnum hennar og Jóns
Baldvins hafi boðist að lesa bréfin. Elsta dóttir hjónanna hefur
staðið „eins og klettur“ með henni, en hinar dæturnar hafi hamrað
á því að faðir þeirra væri saklaus uns sekt hans væri sönnuð.
Þá segir hún að niðurfelling málsins hafi vegið jafn þungt og
valdið henni jafn mikilli reiði og málið sjálft. Hún hafi misst alla trú
á íslensku réttarkerfi og verið sár yfir því að hafa fengið það í bakið
að hafa verið skiptinemi.
Varð hrædd við lestur bréfanna
ÞÓRA
TÓMASDÓTTIR
Sendibréf Jóns Baldvins Hannibalssonar til unglingsstúlku gerð opinber
BIÐST AFSÖKUNAR Jón Baldvin viðurkennir að það hafi verið dómgreindarskortur að
skrifa sextán ára stúlku bréf með erótísku ívafi. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Þórunn Elísabet
Bogadóttir
thorunn@frettabladid.is