Fréttablaðið - 22.09.2012, Qupperneq 10

10 22. september 2012 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
F
álki sem barst Náttúrustofu Vesturlands á dögunum
drapst í búri sínu eftir nokkurra daga umönnun. Í ljós
kom að skotið hefði verið á fuglinn og að hann hefði drep-
ist af sárum sínum.
Fálkinn er alfriðaður fugl á Íslandi enda er stofninn
ekki nema þrjú til fjögur hundruð pör. Engu að síður fann Nátt-
úrufræðistofnun högl í um fjórðungi þeirra fálka sem henni bárust
á árunum 2005 til 2009. Tæpast
verður séð að fálki sé skaðvaldur
hér á landi þannig að draga verð-
ur þá ályktun að þeir sem skjóta
á fálka séu að slægjast eftir því
að geta selt þá til uppstoppunar.
Þetta er aðeins eitt dæmi um
virðingarleysi sem náttúrunni
er iðulega sýnt, þeirri sjálftöku á
gæðum náttúrunnar sem iðkuð er í allt of miklum mæli.
Annað dæmi um slíka sjálftöku birtist í efnistöku bæði úr ám og
af þurru landi. Allir þekkja þau ljótu ör eftir efnistöku sem víðs
vegar blasa við. Í verstu tilvikum er gengið svo langt að sækja efni
á staði sem njóta sérstakrar verndar samkvæmt náttúruverndar-
lögum samanber gervigíginn í Aðaldal sem að stórum hluta hefur
verið numinn á brott og greint var frá í fréttum fyrir skömmu.
Ekkert leyfi hafði verið gefið út fyrir framkvæmdinni og að mati
Umhverfisstofnunar er ógerlegt að endurheimta þær jarðmyndanir
sem fyrir voru.
Þá fer fram talsverð efnistaka í vatnsföllum hér á landi, iðulega
án lögboðinna leyfa, og vistkerfi þar raskað með tilheyrandi afleið-
ingum fyrir fiskistofna í ánum, sjálftaka á gæðum án þess að menn
láti sig afleiðingarnar varða. Eins og í Hvítá, Ölfusá og Þjórsá þar
sem veiðirétthafar hafa stundað netaveiðar síðan 2006 án þess að
skila inn nýtingaráætlun um veiðifyrirkomulag sem lögboðin er.
Utanvegaakstur er einnig dæmi um sjálftöku á landsins gæðum.
Flestir eru í orði kveðnu andvígir því skemmdarstarfi að aka utan
vega, en þegar að ánni eða torfærunni er komið og eina leiðin
áfram er utan vegar eða slóða eru of fáir sem taka ákvörðunina
um að snúa við fremur en að eyðileggja landið.
Þá er ótalin umgengni um úrgang sem enn þann dag í dag þykir
sums staðar ekki tiltökumál að skilja við sig á víðavangi; heilu
búslóðirnar í Hafnarfjarðarhrauni svo dæmi sé tekið.
Þrátt fyrir að smám saman sé verið að búa náttúru landsins
löggjöf sem á að koma í veg fyrir að einstaklingar geti í skjóli
eignarréttar og/eða hefðar, eða jafnvel með frekjuna eina að vopni,
unnið óafturkræf spjöll á náttúrunni virðist frumskógarlögmál of
oft gilda í umgengni manns og náttúru á Íslandi.
Það er langt í land að hér ríki virðing fyrir náttúrunni og lands-
ins gæðum, að litið sé á landið og auðlindirnar sem sameign þjóðar-
innar og sameign kynslóðanna, líka þeirra sem ókomnar eru, og
farið með þær sem slíkar.
Undanfarnar kynslóðir hafa gengið gróflega á gæði náttúrunnar,
það á líka við hér á landi. Sú kynslóð sem nú er á dögum verður að
taka þá ábyrgð að snúa þessari þróun við. Jörðinni verður að skila
áfram að lágmarki jafngóðri.
SPOTTIÐ
ÞORSTEINN
PÁLSSON
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is DÆGURMÁL: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is FÓLK OG SÉRBLÖÐ: Elín Albertsdóttir elin@365.is og Vera Einarsdóttir vera@365.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
Steinunn
Stefánsdóttir
steinunn@frettabladid.is
SKOÐUN
Skýrsla Seðlabankans um kosti Íslands í gjaldmið-ils- og gengismálum birtir býsna skýra hagfræðilega
mynd af hindrunum og sóknar-
færum ólíkra leiða í þeim efnum.
Skýrslan er þannig vandað hjálpar-
tæki fyrir málefnalega umræðu og
við ákvarðanir á þessu sviði.
Aftur á móti veitir hún stjórn-
málamönnum enga hjálp í því að
meta þau pólitísku gildi sem dreg-
in eru fram í dagsljósið. Hún tekur
það verkefni ekki úr höndum kjör-
inna fulltrúa. Stjórnmálamenn geta
sótt í hana rök en ekki svör. Spurn-
ingin er hvernig pólitíkin tekst á við
það verkefni.
Me ð h æfi -
legri einföldun
má segja að póli-
tíska ástandið
sé svona: Sam-
fylkingin seg-
ist vilja evru en
er um leið með
margvíslegum
efnahagslegum
ákvörðunum að
færa Ísland út af
þeirri braut sem
gerir það mögulegt. Sjálfstæðis-
flokkurinn hafnar evrunni en segist
vilja þá efnahagslegu stefnubreyt-
ingu sem gæti gert upptöku hennar
færa. Forystumenn beggja flokka
útiloka samstarf. Dýpri getur
stjórnmálakreppa einnar þjóðar
varla orðið.
Stjórnmál eru í eðli sínu jafnvæg-
islist valdatafls og málefnabaráttu.
Sú pólitíska kreppa sem við blasir
skýrist meðal annars af því að for-
ystumenn tveggja stærstu flokk-
anna hafa lagt miklu þyngri lóð á
vogarskálar valdataflsins en mál-
efnabaráttunnar. Fyrir vikið skort-
ir samkvæmni og trúverðugleika í
málflutninginn.
Efnahagskreppan leysist ekki ef
enginn vill leysa stjórnmálakrepp-
una. Þar veltur mest á þingmönnum
þessara tveggja flokka. Þeir þurfa
því að sýna þjóðinni nýja hugsun.
Rök en ekki svör
Á þessu stigi máls er fátt mikilvægara en rétt tímasetning ákvarðana. Rökrétt er að draga þá
ályktun af skýrslu Seðlabankans
að einmitt núna sé ekki réttur tími
til að taka endanlega ákvörðun um
evruna. Formaður Sjálfstæðis-
flokksins kaus hins vegar að velja
nákvæmlega þennan tímapunkt
til þess að slá evruna út af borð-
inu með kröfu um tafarlaus slit á
aðildarviðræðunum.
Það eðlilega er að hægja á aðild-
arviðræðunum með það að mark-
miði að ljúka þeim á miðju næsta
kjörtímabili. Þá verður fram-
tíðarskipan myntsamstarfsins
orðin skýrari. Hitt væri glapræði
að hafa áður en þar að kemur ýtt
þeim kosti út af borðinu, nema þá
sem fjarlægu skoðunarefni. Það
heitir að loka leiðum, tapa tíma og
fórna tækifærum.
Einhver hrapallegustu utan-
ríkispólitísku mistök þjóðarinn-
ar fram til þessa voru kolrangt
stöðumat í viðræðum við Banda-
ríkjamenn um framhald varnar-
viðbúnaðar hér, sem endaði með
því að þeir fóru með öllu. Verði
stöðumat formanns Sjálfstæðis-
flokksins í peningamálum ofan á
nú munu þau mistök taka hinum
fram.
Þegar kemur að þessu breiða
sviði utanríkistefnu og efnahags-
mála, sem ekki er unnt að greina
í sundur, eru gerðar meiri kröfur
til leiðtoga Sjálfstæðisflokksins
en VG um yfirvegað mat og fram-
tíðarsýn.
Tímasetning ákvarðana skiptir miklu
Skoðun á liðnum atburðum kristallar þessa klípu. Á síð-asta áratug var gengi krón-unnar svo fjallhátt að hún
var einhver sterkasta mynt í heimi.
Það setti útflutningsgreinarnar í
spennitreyju. Þegar alþjóðlega fjár-
málakreppan skall á hrundi krónan
meðan aðrar myntir veiktust. Ekk-
ert af þessu var pólitískur ásetning-
ur. En Ísland var með mismunandi
hætti verr sett en samkeppnislönd-
in bæði fyrir og eftir hrun og býr
nú fyrirsjáanlega eitt við varanleg-
ar takmarkanir á viðskiptafrelsi.
Hvers vegna?
Skrifast það á reikning þeirra
sem stóðu í brúnni eða á myntina
og peningakerfið? Meðan þessari
spurningu er ekki svarað er erfitt
að kynna trúverðuga stefnu. Auð-
vitað er ekki til einhlítt svar. For-
maður VG segir þó að sökin hafi öll
legið í brúnni. En þegar til þess er
litið hverjir fóru fyrir ríkisstjórn og
Seðlabanka er allt eins sennilegt að
meiri veikleikar hafi legið í kerfinu
en hjá þeim. Vekur það ekki spurn-
ingar um kerfið og krónuna hjá leið-
togum Sjálfstæðisflokksins? Eða
kaupa þeir hrátt mat formanns VG?
Af skýrslunni má ráða að einfald-
ar lausnir finnast ekki, því síður
töfralausnir. Allar leiðirnar hafa
bæði kosti og galla. Haldi evran
gildi sínu og stöðu að tveimur árum
liðnum má ætla að pólitíska matið
snúist um tvennt:
Annars vegar krónu með fullri
sjálfstjórn í ríkisfjármálum og
peningamálum en takmarkaðra
viðskiptafrelsi og þar af leiðandi
minni líkum á lífskjörum sem eru
sambærileg við grannríkin. Hins
vegar evru með takmörkunum á
sjálfstjórn í ríkisfjármálum og pen-
ingamálum en meira viðskiptafrelsi
og betri líkum á bættum efnahag.
Þetta er erfitt val sem þarf
að ræða. En þeir sem lofa hvoru
tveggja óskertu eru annað hvort að
blekkja eða hafa ekki enn skýrt út
hvernig við ættum einir þjóða að
vinna slík kraftaverk.
Val
- Ertu að ná þér eftir veikindi
- Ertu með vefjagikt
- Ertu komin á efri ár
- Ertu í yfirþyngd
- Ertu með stirðan kropp
- Góð slökun og réttöndun
Kennt í sjúkraþjálfaranum
Hafnarfirði
Sími 691 0381
Yoga
Auðlindin Ísland er sameign
allrar þjóðarinnar og allra kynslóða:
Subbuleg sjálftaka