Fréttatíminn - 06.07.2012, Qupperneq 27

SVEITABITI
Mýksti brauðosturinn
á markaðnum nú á tilboði!
Fáanlegur 26% og 17%.
H
V
ÍT
A
H
Ú
SI
Ð
/
S
ÍA
þriggja tíma gang. Við komum að
opnu svæði, svo kom kirkjugarður
og þar stóð maður. „Ég held að
þessi sé að fara að ræna okkur,“
segi ég við pabba og ætlaði að
ganga aftur upp á veginn. Þá birt-
ust þeir fimm, með sveðjur. Skáru
af okkur fötin, tóku allt af okkur
en náðu ekki að skera buxurnar
af pabba. Þegar pabbi leit á mig,
sá hann að einn var með sveðjuna
alveg við hálsinn á mér og ég get
ímyndað mér hversu hræðileg
upplifun það er að sjá barnið sitt í
lífshættu. Ég varð ofsalega reið. Ég
var búin að halda svo fast í að svona
eins og að vera rændur gerðist bara
einu sinni, en þegar ég lenti svo í
þessu aftur, þá missti ég eiginlega
móðinn og hugsaði: „Hvað gerist
eiginlega næst? Hvað meira getur
gerst?“ Lögreglan reyndi virkilega
að hjálpa okkur að finna ræn-
ingjana, stóð sig mun betur en inni
í Dar es Salaam. Eftir þessa reynslu
hætti ég að treysta. Ef svona lagað
gat gerst við fjölmenna götu á tíu
sekúndum, hvað annað og verra gat
þá gerst? Mamma flaug út til okkar
og ég fór heim til Íslands sama dag
og hún. Mér leið illa í langan tíma,
ég gat ekki borðað, var með kvíða-
hnút í maganum og annað eftir því.
Þegar ég kom heim leitaði ég mér
áfallahjálpar hjá yndislegum geð-
hjúkrunarfræðingi, Rúdólf Adolfs-
syni, vann úr þessari erfiðu reynslu
– og skellti mér til Ísrael! Ég skyldi
ekki láta þetta eyðileggja drauma
mína um að sjá heiminn.“
„Sakhæfir, geðsjúkir fangar“
Sunnefa útskrifaðist úr félags-
ráðgjöf frá Háskóla Íslands fyrir
tveimur vikum eins og fyrr sagði.
BA ritgerðin hennar er afar áhuga-
verð og margt af henni að læra:
„Þegar ég var nýbyrjuð í félags-
ráðgjöf skrifaði ég um morðmál
og fékk þá áhugann á sakhæfi og
ósakhæfi og ákvað að gera þetta
lokaverkefni um „sakhæfi geð-
sjúkra fanga“ og kafa svolítið ofan
í það. Það var mjög erfitt að finna
upplýsingar um þetta málefni en
með hjálp fjölda fagfólks tókst það.
Ef ég á að súmmera þetta upp í
stuttu máli, þá er niðurstaðan sú að
þegar manneskja er grunuð um að
hafa framið alvarlegan glæp er hún
send í geðmat. Einstaklingurinn fer
svo fyrir dóm, en dómarinn hefur
geðmatið bara til hliðsjónar. Geð-
læknirinn þarf að meta hvort ger-
andinn hafi verið sakhæfur á verkn-
aðarstundu og dómarans að dæma
hvort farið sé eftir geðmatinu. Það
er óskaplega þunn lína þarna á
milli. Á Íslandi er viðkomandi sak-
hæfur ef hann er siðblindur. Í til-
viki Anders Behring Breivik, sem
myrti 77 manns í Noregi í fyrra, er
mjög erfitt að segja hvort hann sé
sakhæfur eða ósakhæfur. Það tók
hann níu ár að undirbúa verknað-
inn, en hvort hann var sakhæfur
á verknaðarstundu...? Það þarf
enginn að segja mér að maður sem
er heill á geði framkvæmi svona
hryllilegan glæp. Núna liggur fyrir
geðmat, tvö þar sem annað segir
hann sakhæfan en hitt ósakhæfan.
Það verður merkilegt að sjá hvernig
dómurinn verður eftir tvær vikur.
Hér á Íslandi fer það eftir geðþótta
dómaranna. Dómarinn getur dæmt
einstakling sakhæfan þrátt fyrir að
geðlæknir hafi metið einstakling-
inn á þann hátt að hann hafi verið
í geðrofi á verknaðarstundu og því
ósakhæfur. Svo, með öllu þessu
dópi, þá verður þetta enn erfiðara.
Þá er erfitt að meta hvort manneskj-
an var í geðrofi eða undir áhrifum
eiturlyfja. Það eru engar reglur til
hér um geðrannsókn. Sumir fá að
hitta geðlækni í einu viðtali. Sumir
þurfa miklu lengri tíma, því einn
tími sem á að skera úr um sakhæfi
eða ósakhæfi er ekki raunhæft. Það
er fullt af veikum einstaklingum
inni á Litla-Hrauni sem fá litla að-
stoð. Þar er geðlæknir í 20 prósenta
starfi og sinnir þessum veiku ein-
staklingum eins vel og hann getur
en það er ekki nóg, það þarf að hafa
sjúkradeild í fangelsum fyrir sak-
hæfa geðsjúka fanga þar sem þeir
fá ekki langtímainnlögn á geðdeild.
Ítrekað hefur stjórnvöldum verið
bent á þetta úrræðaleysi í mál-
efnum sakhæfra geðsjúkra fanga,
bæði af Fangelsismálastofnum sem
og erlendum nefndum.“
Á sumrin og með skóla starfar
Sunnefa hjá ferðaþjónustufyrirtæk-
inu Allrahanda á Lækjartorgi og
segir það hollt fyrir sálina:
„Þegar maður hefur í mörg ár
verið að kynna sér skuggahliðar
mannsins, er svo hollt að skipta
alveg um gír á sumrin, hitta nýtt
og skemmtilegt fólk og fara inn í
annan heim. Mér finnst gaman að
lifa og tek lífinu ekki of alvarlega.“
Hún er ákveðin í að læra afbrota-
fræði og hefur fundið draumanám-
ið í Leicester í Bretlandi, nálægt
pabba sínum og nálægt litla bróður:
„Námið sem ég er að sækja um
er meistaranám í klínískri afbrota-
fræði. Klínísk afbrotafræði leggur
meðal annars áherslu á tengsl
glæpa og geðsjúkdóma, kynferðis-
glæpi og glæpi tengda eiturlyfjum.
Eftir námið langar mig að starfa
við afbrotadeild lögreglunnar,
það er draumurinn. Ég vona að sá
draumur rætist.“



viðtal 27 Helgin 6.-8. júlí 2012