Fréttatíminn - 31.08.2012, Qupperneq 2

Gunnhildur Arna
Gunnarsdóttir
gunnhildur@
frettatiminn.is
1
1
-0
5
6
8
/
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
www.ms.is
...hvert er
þitt eftirlæti?
...endilega fáið ykkur
Rúmlega
þrefalt fleiri
börn neyta
grænmetis
daglega eða oft
á dag ...
Freyja og tveir af sautján
keppinautum í Junior Masterchef
á dönsku sjónvarpsstöðinni TV3.
Mynd/TV3/Lars E
 sjónvarp Íslensk stúlka Í junior Masterchef Í DanMörku
Freyja fallin úr keppni en stóð sig með sóma
s pennufall. Þannig lýsir móðir Freyju Smáradóttur því
þegar dóttir hennar féll úr Junior
Masterchef keppninni á sjón-
varpsstöðinni TV3 í Danmörku
um síðustu helgi. Þættirnir eru
dönsk útgáfa af Masterchef sem
sýndir eru víða um heim og
landsmenn geta séð á Stöð 2 –
bandarísku útgáfuna.
Anna Kristín Magnúsdóttir,
móðir Freyju sem er ellefu ára,
segir það hafa verið mikinn létti
fyrir dóttur sína að geta loks tjáð
sig um þátttökuna en það hefur
hún ekki mátt frá því að þættirn-
ir voru teknir upp fyrr í sumar.
Um helgina hafi átta stúlkur
keppt og ljóst að tvær myndu
falla úr leik.
„TV3 stóð með sóma að keppn-
inni. Sálfræðingar og aðstand-
endur þáttanna tóku við stúlk-
unum þegar upptökum lauk og
fóru yfir reynsluna með þeim,“
segir Anna Katrín sem myndi
ekki hika við að senda dótturina
aftur í álíka keppni. „Hún hafði
rosalega gott af þessu og við öll.“
Freyja verður áfram á skjánum,
því allir þáttakendur verða með í
lokaþættinum.
„Hún kynnti land sitt vel og
notaði skyr og þáttastjórnend-
urnir voru ánægðir með það sem
hún gerði.“ En er hún nú fræg
í Danmörku? „Við höfum tekið
eftir því að fólk þekkir hana úti
á götu. Hér í Vallensbæk búa
álíka margir og í Hafnarfirði og
kommúnan var mjög spennt yfir
því að eiga fulltrúa í keppninni,“
segir Anna stolt en Freyja var á
handboltaæfingu þegar Frétta-
tíminn náði á fjölskylduna.
M eiri hreyfing unglinga, skipulagð-ari tómstundir og sterkari tengsl þeirra við foreldra hafa skilað
sér í minni vímuefnaneyslu. Það er rosaleg
breyting til heilbrigðari lífshátta meðal ís-
lenskra unglinga,“ segir Jón Sigfússon,
framkvæmdastjóri Rannsóknar og greining-
ar við Háskólann í Reykjavík, sem stendur á
tímamótum því hagir og líðan unglinganna
hefur nú verið hefur skoðuð í tuttugu ár.
Nú er að koma út skýrsla þar sem farið
er yfir breytinguna sem orðið hefur á því
tímabili.
Í skýrslunni kemur fram að rannsóknir
sem gerðar hafa verið á undanförnum
árum og áratugum benda til þess að tengsl
barna við foreldra sína og fjölskyldu sem
og samverustundir fjölskyldunnar skipti
miklu máli fyrir þróun og þroska þeirra.
Foreldrar eru börnum sínum mikilvægir
og sterkar fyrirmyndir, og eru lykilaðilar
í félagslegu stuðningsneti þeirra. Aðhald,
eftirlit og stuðningur foreldra hefur jákvæð
áhrif á námsárangur barna og ungmenna,
og að þau ungmenni sem verja miklum
tíma með foreldrum sínum og/eða eru vel
tengdir þeim eru ólíklegri en önnur ung-
menni til að leiðast út í notkun vímuefna
lendi þeir í félagsskap þar sem vímuefna-
neysla er algeng. Þess utan eru börn og
ungmenni sem eiga stöðug og jákvæð
samskipti við foreldra sína, og fá mikinn
stuðning frá þeim, líklegri til að ganga vel
í skóla og eignast vini þar sem svipað sam-
skiptamynstur er uppi á teningnum.
Að sögn Jóns eyða unglingar mun meiri
tíma með foreldrum sínum nú en áður, jafnt
á virkum dögum sem um helgar. Tvöfalt
fleiri börn segjast vera oft eða nær alltaf
með foreldrum sínum utan skólatíma á
virkum dögum nú en árið 1997, helmingur
barna nú en fjórðungur áður.
Útivist utan leyfilegs útivistartíma hefur
dregist verulega saman frá aldamótum þar
sem færri en þrjú af hverjum tíu börnum
segjast nú hafa verið úti eftir klukkan 22
þrisvar eða oftar síðastliðna viku. Meira en
helmingur gerði það um aldamót.
Mataræði unglinga hefur stórbatnað frá
aldamótum. Rúmlega þrefalt fleiri börn
neyta grænmetis daglega eða oft á dag og
sama á við um ávaxtaneyslu á meðan sæl-
gætisneysla stendur í stað.
Þá virðist drengjum líða betur í skól-
anum og bæði kynin leggja meiri rækt við
námið en um aldamótin.
Mesta breytingin hefur orðið á áfengis-
og vímuefnaneyslu unglinganna. Árið 1998
sögðust 42 prósent hafa orðið drukkin á
síðastliðnum mánuði sem er sexfalt fleiri
en nú þegar sjö af hverjum hundrað ung-
lingum hafa verið drukknir.
Björn M. Björgvinsson, skólastjóri
Laugalækjarskóla, segir unglinga í dag
almennt til fyrirmyndar. „Ýmislegt spilar
inn í þær breytingar sem orðið hafa,“ segir
hann. „Það má vera að maður sjálfur hafi
þroskast og komist í betra jafnvægi til að
takast á við vandamál en mér finnst sam-
skipti við unglinga almennt mýkri í dag en
þau voru. Átök milli unglinganna sjálfra
voru oft harkaleg. Ástæðan fyrir þessari
auknu samskiptamýkt er að mínu mati sú
að samskipti milli heimila og skóla hafa
stóraukist. Allt sem áður kom upp á í skól-
um var vísað til skólastjóra og kennara en
nú heyrir það til undantekninga ef foreldrar
eru ekki hafðir með í ráðum,“ segir Björn.
Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir
gag@frettatiminn.is
Sigríður Dögg Auðunsdóttir
sigridur@frettatiminn.is
Samskipti við ung-
linga mýkri en áður
Hagir unglinga á Íslandi hafa stórbatnað á síðustu tveimur áratugum. Börnum líður betur í skóla
og eiga í meira samneyti við foreldra sína. Áfengis- og vímuefnaneysla hefur minnkað svo um
munar og mataræði batnað. Skólastjóri Laugalækjarskóla segir unglinga í dag almennt til fyrir-
myndar og að samskipti við þá séu mýkri en áður.
 rannsókn hagir og lÍðan unglinga 1992-2012
Unglingum líður mun betur í skóla og sinna náminu betur nú en fyrir tuttugu árum.
Jón Sigfússon,
framkvæmdastjóri
Rannsóknar og grein-
ingar við Háskólann í
Reykjavík.
Frá gullárinu 2007 hafa austfirskar konur stefnt að því að opna Hreiður á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu í Neskaupstað. „Við erum með mjög fín öryggistæki, nýtt
bráðaborð og getum verið með börn í ljósum og sinnt bráðaþörfum. Það sem
við vonumst eftir er að bæta aðstöðuna
enn frekar, því við erum ekki með hjóna-
rúm eða slíkt. Þótt þessi umræða sé
ekki komin á það stig að ákveða hvenær
við ráðumst í verkið þá viljum við gjarna
breyta annarri sængurlegustofunni í
Hreiður,“ segir Oddný Ösp Gísladóttir,
ljósmóðir á spítalanum.
Önnur sængurlegustofan er fyrir eina
konu og hin fyrir tvær. Oddný segir að
um áttatíu börn fæðist á sjúkrahúsinu
árlega. Konur frá öllu Austurlandi fæði þar; lengst að komi þær frá Djúpavogi,
en aksturinn taki um tvær klukkustundir.
„Þær leggja af stað þegar þær finna fyrsta verkinn.“ Spurð hvort það nægi:
„Já, annað heyrir til undantekninga.“ Hún jánkar því þó að það gerist og síðast
ekki fyrir löngu. „Sú kona hefði líklegasta átt í næstu Olís-sjoppu hefði hún verið
fyrir sunnan. Barnið fæddist tíu mínútum eftir fyrsta verk.“
Söfnun fyrir Hreiðri hófst fyrir fjórum árum. Harpa Vilbergsdóttir hljóp í
Reykjavíkurmaraþoninu fyrir hollvinasamtök spítalans og safnaði 120 þúsund
krónum. Hún vildi uppfylla þann draum að foreldrar gætu legið saman
sængurleguna „í stóru og góðu rúmi með krílið sín á milli.“
Austfirskar konur dreymir um að fæða í Hreiðri
Héðinn Halldórsson á Al Jazeera
Héðinn Halldórsson, fyrrverandi fréttamaður, starfar nú hjá
samtökunum Save the Children. Hann er staðsettur í Jórd-
aníu og í fyrradag var rætt við hann á sjónvarpsstöðinni Al
Jazeera um börn á flótta frá átökunum í Sýrlandi en ástandið
er hrikalegt. Starf Héðins felst í að reyna að gera allt til að
koma börnum á vergangi aftur til ættingja en þúsundir flýja
yfir landamærin til Jórdaníu á degi hverjum. Í viðtalinu sagði
Héðinn að í búðirnar, sem hann starfar hvað mest við, hefðu
tíu þúsund flóttamenn komið í síðustu viku og samkvæmt
sérfræðingum hjá Sameinuðu þjóðunum er því spáð að flótta-
mannastraumurinn eigi enn eftir að aukast.
103 kíló
af pósti
Í dag byrjar
Pósturinn að
dreifa Ikeabækl-
inginum og þá fer
taska póstburðar-
mannsins, eða
-konunnar, úr 20
kílóum í 103 kíló.
Hæst fer taskan í
40 kíló í kringum
jólin og verður
þessi því þyngsta
helgi ársins hjá
Póstinum. Það
tekur þrjá heila
daga fyrir póst-
burðarfólkið að
koma bæklingnum
í öll hús í landinu
vegna þyngdar
töskunnar.
Héðinn Halldórsson hjá Save the Children.
Oddný Ösp Gísladóttir ljósmóðir með nýfætt
kríli á Fjórðungssjúkrahúsinu í Neskaupstað.
2 fréttir Helgin 31. ágúst-2. september 2012