Fréttatíminn - 17.06.2011, Blaðsíða 10

Toppkiljur
Skáldverk, ljóð 08.–14.06.11
Skáldverk, ljóð 08.–14.06.11
Skáldverk, ljóð 08.–14.06.11
Skáldverk, ljóð 08.–14.06.11
Styrkur til barna í
Norður-Úganda
Barnaheill – Save the Children á Íslandi
hafa fengið 10 milljóna króna styrk frá
utanríkisráðuneytinu fyrir menntunar-
og uppbyggingarstarf sitt í Pader og
Agogo-héruðum í Norður-Úganda.
Samtökin hófu stuðning og þátttöku
við uppbyggingu menntunarstarfs í
Norður-Úganda í lok árs 2007, að því er
fram kemur í tilkynningu. Styrkurinn
nú mun, segir enn fremur, tryggja
áframhaldandi aðstoð við börn og fjöl-
skyldur sem eru að snúa til heimkynna
sinna eftir langvarandi stríðsátök á
svæðinu. Sérstök áhersla er lögð á
menntun, heilsu og vernd barna, ekki
síst stúlkna. -jh
Atvinnuleysi 7,4%
0,7%
ATVINNULEYSI
MINNKAÐI Á MILLI
APRÍL OG MAÍ
JÚNÍ 2011
VINNUMÁLA­
STOFNUN
Atvinnuleysi minnkaði annan mánuðinn í röð í maí, um 0,7
prósentustig frá því í apríl og var 7,4%, að því er fram kemur í tölum
Vinnumálastofnunar. Ætla má að um árstíðarsveiflu sé að ræða, að
mati Greiningar Íslandsbanka. Þetta er í neðri mörkum þess sem
Vinnumálastofnun hafði reiknað með fyrir um mánuði, en stofnunin
hafði þá áætlað að það yrði á bilinu 7,4%-7,8%. Að meðaltali voru
12.553 manns án atvinnu í maí og fækkaði þeim um 709 manns
milli mánaða. Í sama mánuði árið 2010 voru að meðaltali 13.875
manns án atvinnu, eða um 8,3% af vinnuafli. Í lok maí voru 13.296
einstaklingar atvinnulausir og höfðu 60% þeirra verið án atvinnu
í sex mánuði eða lengur. Er þetta nokkuð hærra hlutfall en mælst
hefur að undanförnu. Yfirleitt batnar atvinnuástandið á milli maí og
júní, vegna árstíðaráhrifa. Á síðastliðnu ári fór atvinnuleysi úr 8,3%
í 7,6% á milli maí og júní. Vinnumálastofnun áætlar að atvinnuleysi
nú í júní verði á bilinu 6,7% -7,1%. Það gæti því farið niður fyrir 7%, í
fyrsta skipti frá því í janúar 2009. -jh
H eitið biskup á taflborði er grund-vallaratriði í kenningu Guðmundar G. Þórarinssonar, fyrrum forseta
Skáksambands Íslands, um að hinir fornu
Lewis-taflmenn séu hugsanlega íslenskir
að uppruna, skornir út úr rostungstönnum
í Skálholti í lok 11. aldar, en ekki norskir,
frá Þrándheimi. Þessir merkilegu skák- og
listmunir fundust grafnir í sand í Uig á eyj-
unni Lewis árið 1831. Þeir eru taldir meðal
fimm merkustu gersema í eigu breska
þjóðminjasafnsins og einnig þess skoska,
þar sem 11 af 93 eru varðveittir.
Í kenningu Guðmundar kemur fram að
munirnir hafi hugsanlega verið skornir
út af Margréti hinni högu og fleiri undir
handarjaðri Páls biskups Jónssonar. Í ár
er 800 ára ártíð Páls (1155-1211) en stein-
kista hans fannst við uppgröft í Skálholti
árið 1954. Hinn 19. ágúst verður haldið
málþing í Skálholti um mögulegan upp-
runa sögualdartaflmannanna sem kenndir
hafa verið við Lewis eða Ljóðshús í Suður-
eyjum, vestur af Skotlandi (Hebrides-
eyjar). Kenning Kristjáns Eldjárns, fyrrum
þjóðminjavarðar og forseta, er að Margrét
hin haga hafi skorið út biskupsstaf Páls
Jónssonar sem fannst í kistu hans. Mar-
grét var kona Þórðar prests í Skálholti í
biskupstíð Páls.
„Svipmót Lewis-taflmannanna bendir
til þess að þeir séu af norrænum uppruna,
hrókarnir í berserkslíki og riddarinn á
smáhesti og ekki hvað síst biskupinn,
sem þar kemur til skjalanna í fyrsta sinn á
skákborðinu, svo vitað sé, sem bendir til
þess að þeir séu gerðir á biskupsstóli. Auk
þess sem mörg önnur, bæði söguleg og
málfræðileg rök hníga til þess að þeir séu
íslenskir að uppruna,“ segir m.a. í tilkynn-
ingu um málþingið.
Til frekari stuðnings má nefna að nafn
fundarstaðarins, Uig, er dregið af íslenska
orðinu vík og þar skammt undan er staður-
inn Islivik sem gæti verið dregið af nafninu
Íslendingavík.
Á málþinginu munu James Robinson,
safnvörður frá breska þjóðminjasafninu, og
dr. David H. Caldvell frá skoska þjóðminja-
safninu, flytja erindi um líklegan uppruna
taflmannanna, auk Guðmundar G. Þórar-
inssonar og fleiri íslenskra fræðimanna.
Málþingið fer fram á ensku og hefst kl. 10.
Það er öllum opið.
Einar S. Einarsson, fyrrverandi forseti
Skáksambandsins, hefur aðstoðað Guð-
mund við kynningu kenningarinnar um
íslenskan uppruna taflmannanna. Einar
segir að Guðmundur hafi sett hana fram
árið 2009 en ytra hafi hún verið kynnt í
fyrra. „Ég kom þessu síðan í New York
Times,“ segir Einar og bendir á að koma
 Málþing UpprUni frægra gripa ræddUr á Málþingi í SkálHolti
Kenning um að hinir
fornu Lewis-taflmenn
séu íslensk listasmíð
Biskupsheitið er grundvallaratriði í kenningu Guðmundar G. Þórarinssonar sem leiðir líkur að því
að Margrét hin haga hafi skorið út taflmennina úr rostungstönnum í tíð Páls biskups Jónssonar í
lok 11. aldar.
Teikning eftir hugmynd af Margréti hinni
högu, fyrstu nafnkunnu myndlistarkonu
Íslands, gerð af myndlistarkonunni Svölu
Sóleygu Jónsdóttur. Líkur benda til að
Margrét hin haga hafi tálgað hina frægu
taflmenn úr rostungstönnum.
Teikning Svala Sóleyg Jónsdóttir.
sérfræðinganna bendi til þess að þeir telji
kenningu Guðmundar ekki ólíkegri en
aðrar. Einar segir tengingu taflmannanna
við Þrándheim helgast af því að þar hafi
fundist brot af taflmanni en í Noregi heiti
biskup á taflborði hlaupari. Því sé undar-
legt að Norðmenn tálgi hann í biskups-
líki. Biskupsheitið sé hins vegar í enskri
tungu fyrir íslensk áhrif.
Einar segir að norrænuprófessorinn
Jón G. Friðjónsson styðji kenningu Guð-
mundar um að biskupsheiti taflmanns
eigi sér uppruna hér á landi en í smiðju
hans hefur Guðmundur leitað. Sama
gildir um Þór Magnússon, fyrrverandi
þjóðminjavörð. Einar bætir við að Páll
biskup hafi verið konungborinn maður,
en afi hans var Magnús berfætti Noregs-
konungur. Skálholtsbiskupi hafi því þótt
eðlilegt að biskup stæði næstur konungi
á taflborðinu.
Jónas Haraldsson
jonas@frettatiminn.is
Gripirnir
er taldir
meðal
fimm
merkustu
gripa
breska
þjóðminja-
safnsins.
Einar S. Einarsson og Guðmundur G.
Þórarinsson fyrir framan mynd af einum
hinna frægu taflmanna. Samkvæmt kenn-
ingu Guðmundar eru taflmennirnir íslensk
listasmíð frá síðasta hluta 12. aldar.
10 fréttir Helgin 17.-19. júní 2011