Fréttatíminn - 09.12.2011, Blaðsíða 57

M ikilvægi blóðs er óumdeilt. Meðan við drögum andann rennur það í stöðugri hringrás um líkamann, hringrás sem knúin er áfram af hjartanu, fullkomnustu dælu sem
til er og lífverkfræðilegu undri. Blóðið sækir meðal annars súrefni í
lungun og kemur því til allra vefja líkamans og skilar til baka koltví-
sýringi til lungnanna. Blóðið er upprunnið frá blóðmyndandi stofn-
frumum í beinmerg. Þessar frumur sérhæfast og sjá líkamanum
fyrir stöðugu magni af þeim frumum sem blóðið
samanstendur af. Við slys eða sjúkdóma
getur líkaminn orðið fyrir skorti
á blóðfrumum og þá þarf að
grípa inn í með því að gefa
sjúklingum blóðhluta.
Slíkir blóðhlutar eru
f ramleiddir úr
blóði fengnu frá blóðgjöfum, hetjum
sem mæta í Blóðbankann hvernig
sem viðrar og hvernig sem heims-
ástandið er. Blóðbankinn var
stofnaður árið 1953 og hefur það
meginmarkmið að fullnægja
þörfum heilbrigðiskerfisins
af blóðhlutum. Blóðbank-
inn leggur einnig áherslu á
öflugt grunnvísindastarf á
sviði stofnfrumulíffræði,
vefjaverkfræði og blóð-
bankafræði og þróun
meðferðarúrræða á sviði
frumumeðferða.
Árið 1998 markaði
Blóðbankinn sér þá
stefnu að verða vottað-
ur samkvæmt ISO9001
gæðastjórnunarstaðli,
árið 2000. Á þeim tíma
voru gæðamál lítið rædd
innan heilbrigðiskerfisins
og sú stefna sem Blóðbank-
inn markaði sér hlaut þar lít-
inn hljómgrunn. Blóðbankinn
náði markmiðum sínum og er
enn í dag, ellefu árum seinna, eina
gæðavottaða læknisfræðilega starfs-
einingin innan Landspítalans.
Gæðavottun verður ekki til að sjálfu
sér heldur útheimtir mikla elju og fórnfýsi
af hálfu starfsfólks sem oft er þegar störfum
hlaðið. Hins vegar skilar gæðastarf sé margfalt
til baka fyrir starfsemina, meðal annars í auknu
öryggi fyrir sjúklinga, hagkvæmari rekstri og þróun á
nýjum og spennandi meðferðarúrræðum.
Í ár fagnar Blóðbankinn 11 ára afmæli gæðavottunar sinnar. Á
þessum tíma hefur mikið vatn runnið til sjávar, efnahagskerfi þjóðarinnar hefur
risið í hæstu hæðir og hrunið niður í dýpstu dali. Á slíkum tímum hefur gildi þess að vera
með vottað gæðakerfi margsannað sig og gert Blóðbankanum kleift að takast á við ný
og spennandi verkefni eins og uppsetning á háskammtalyfjameðferð með stofnfrumu-
stuðningi í samvinnu við blóðlækningadeild Landspítalans á innan við sex mánuðum og að
flytja starfsemi Blóðbankans í húsnæði við Snorrabraut án þess að þurfa að stoppa grunn-
starfsemi sína í eina mínútu. Slíkt hefði verið örðugleikum bundið ef ekki hefði verið virkt
gæðkerfi í Blóðbankanum.
Eftir tvö ár mun Blóðbankinn fagna 60 ára afmæli sínu og það er von okkar að þá verði
Blóðbankinn ekki lengur eina gæðavottaða læknisfræðilega starfseiningin á Landspítal-
anum.
Höfundur er með doktorsgráðu í stofnfrumulíffræði og ónæmisfræði, forstöðumaður stofn-
frumuvinnslu og grunnransókna í Blóðbankanum og lektor við heilbrigðisverkfræðisvið, tækni
og verkfræðideildar Háskólans í Reykjavík.
Dr. Ólafur E.
Sigurjónsson
lektor við HR
viðhorf 53Helgin 9.-11. desember 2011
SETTU ÍSLENSKA GÆÐAVÖRU
Í JÓLAPAKKANN
Jólagjafaöskjurnar frá Bláa Lóninu innihalda íslenskar gæðavörur sem
eru vandlega valdar saman til að skapa fullkomna upplifun.
Laugavegur 15
Bláa Lónið
Hreyfing & Blue Lagoon Sp
a
blue
lag
oon
.co
m/
ve
fve
rsl
un
JÓLATILBOÐ 4.500 kr.
(verð áður 6.500 kr.)
A
N
TO
N
&
B
E
R
G
U
R
Á forsíðu Fréttatímans og í grein í blaðinu 2.-4. desember síðastliðinn er fjallað um vandamál kvenna sem eru á biðlista vegna aðgerða á Landspítala Háskólasjúkrahúsi. Meginhluti umfjöllunar er um að bið hafi lengst eftir aðgerðum á kvenlækninga-
deild fyrir konur sem þurfa meðferðar við vegna kvensjúkdómavandamála, aðallega vegna
sigs á grindarholslífærum, þvagleka og vanda tengdum því. Grindarbotnssig og þvagleki
kvenna hefur verið dulið vandamál og vanmetið, bæði hvað snertir greiningu og
einnig meðferð, með eða án aðgerða. Hér er því ekki um nýtt vandamál að
ræða. Tölulegar upplýsingar um biðlista eru birtar á heimasíðu Land-
læknisembættisins (http://landlaeknir.is/Pages/915). Landlæknis-
embættið uppfærir upplýsingar á fjögurra mánaða fresti og þar
ná staðfestar tölur fram í júní 2011, en tölur frá nóvember 2011
eru bráðabirgðatölur. Séu tölurnar skoðaðar nánar kemur í
ljós að þessar tölur endurspegla ástandið í biðlistamálum
Sankti Jósefsspítala eins og það var þegar hluta hans
var lokað s.l. vetur. Eins og fram kemur í orðum for-
stjóra LSH var ekki áætlað nægilegt fé til að hægt
væri að halda óbreyttri starfsemi á Sankti Jósefs-
spítala. Kvenlækningadeild LSH hefur tekið á
sig stóran hluta af sparnaðaraðgerðum spítal-
ans, meðal annars með því að loka legudeild
fyrir langvinna og bráða kvensjúkdóma um
helgar.
Á kvenlækningadeild er veitt fjölþætt þjón-
usta við grindarbotnsvandamálum kvenna
í nánu samstarfi við vel útbúna þvagfæra-
rannsóknadeild spítalans. Þar starfar sér-
þjálfað starfsfólk á breiðum faglegum
grunni og hluti af því teymi er sérmenntað
starfsfólk sem kom frá Sankti Jósefsspítala.
Á þessum grunni verður byggt áfram til
að tryggja sem bestan árangur. Síðan í vor
hafa læknar kvenlækningadeildar, í sam-
vinnu við starfsfólk þvagfærarannsókna-
deildarinnar, unnið við að fara yfir biðlista
frá Sankti Jósepsspítala. Í mörgum tilvikum,
sérstaklega þegar ekki hefur verið um brátt
ástand að ræða, hefur verið unnt að bjóða upp
á önnur úrræði meðan beðið er eftir aðgerð og í
einstaka tilvikum hefur verið hægt að komast hjá
aðgerð. Þetta breytir þó ekki því að nauðsynlegt er
að standa vörð um þessa þjónustu þannig að biðtími
eftir aðgerð verði ásættanlegur. Á síðastliðnum vikum
hefur verið í gangi sérstakt átak þar sem aðgerðir við
grindarbotnsvandamálum kvenna voru settar í forgang. Ár-
angur af því verður metinn um áramót og þá mun koma betur í
ljós hvernig biðlistamálum verður háttað.
Á undanförnum árum hefur aðferðafræði í skurðlækningum í kven-
sjúkdómum þróast og breyst. Læknar kvenlækningadeildar Landspítala
hafa með reglulegri endurmenntun tileinkað sér það nýjasta og besta í þeirri
þróun. Sem dæmi má nefna að yfir 60 prósent af legnámsaðgerðum á kvennadeild eru
gerðar með kviðsjáraðgerðartækni eða um leggöng eingöngu, en það er eins og best gerist á
stórum sjúkrahúsum í nágrannalöndum okkar. Á deildinni starfa nú þrír sérfræðingar sem
hafa góða menntun og áralanga þjálfun í meðferð grindarbotnsvandamála kvenna, þar af
einn sem kom frá Sankti Jósefsspítala.
Markmið Landspítalans er að veita sem besta þjónustu byggða á gagnreyndum lækninga-
aðferðum. Gæði þjónustunnar verða ekki metin með því að telja eingöngu fjölda aðgerða,
þó að það geti verið einn mælikvarði á afköst. Til að veita góða þjónustu þarf fé, sem í dag
er af skornum skammti. Ef tryggja á gæði og besta nýtingu fjármuna almennings er betra
að færa fagþekkinguna saman þar sem aðstæður gefa kost á breiðari úrræðum sem haldast
í hendur við framþróun.
Í lok greinar Fréttatímans er varpað fram spurningu um hvort „fagleg þekking haldist og
þjónusta verði áfram góð?“ Vonandi nægja þessar upplýsingar til að svara lesendum blaðsins.
Jens A. Guðmundsson, dósent/yfirlæknir kvenlækninga Kvenna- og barnasviði LSH Reykjavík
Kristín Jónsdóttir, sérfræðingur/aðstoðaryfirlæknir skurðstofum Kvenna- og barnasviði LSH Reykjavík
Heilbrigðismál
Um biðlista eftir
aðgerðum á kvenlækn-
ingadeild Landspítala
Heilbrigðismál
Blóðbankinn –
gæðavottaður í 11 ár
E ftir fall krónunnar 2008 mæld-ist mikill stuðningur við Evr-ópusambandsaðild Íslands.
Stór hluti fylgisins byggðist á lítt
ígrunduðum hugmyndum um að við
gætum kastað krónunni og tekið upp
evruna og með því værum við laus við
verðtryggingu, háa vexti og óstöðug-
leika í eitt skipti fyrir öll. Þessi skoðun
heyrist enn, og vissulega er sannleiks-
korn í henni og að auki ástríðufullur
neisti – með því að losa okkur við
krónuna myndi hagstjórn landsins að
stórum hluta færast úr höndum fyrr-
verandi pólitíkusa í Seðlabankanum
og yfir til stofnana með meiri þekk-
ingu á efnahagsmálum og skýrari
langtímamarkmið. Það er eitthvað
sem við getum vissulega stefnt að.
En afnám krónunnar er ekki nema
lítill angi í þeirri vegferð að ganga í
Evrópusambandið. Það
myndi ekki einu sinni
vera á dagskrá til að
byrja með enda er mynt-
bandalagið býsna róttækt
samstarf sem við vitum
ekki hvernig mun þróast
næstu árin. Ég held að
við ættum frekar að líta
til grundvallarmarkmiða
Evrópusambandsins og sjá hvar við
Íslendingar stöndum varðandi gildin
sem þar eru boðuð.
Það má segja að tilgangur ESB sé
tvíþættur. Að tryggja frið í Evrópu og
að tryggja efnahagslegt samræmi og
stöðugleika. Fyrra markmiðið hefur
náðst. Það hefur ríkt friður milli Evr-
ópusambandsríkja og ýmis deilumál
verið leyst á vettvangi Evrópusam-
bandsins sem að öðrum kosti hefðu
Hagstjórn
Ekki skyndilausn
getað kostað milliríkja-
deilur. Þetta þýðir samt
ekki að markmiðið hafi
náðst í eitt skipti fyrir
öll, því fer fjarri, enda er
varðveisla friðar sífelld
áskorun allra aðildar-
ríkja.
Það markmið að
tryggja efnahagslegt
samræmi og stöðug-
leika er einnig verkefni
sem er í stöðugri þróun.
Í upphafi lét ESB sér
nægja að koma á svoköll-
uðum innri markaði, og tók það ára-
tugi, og oft var á brattann að sækja
enda þurftu aðildarþjóðir að fórna
eigin löggjöf fyrir samræmingar-til-
skipanir. Það regluverk sem þurfti
að fjúka setti efnahag sumra þess-
ara ríkja tímabundið úr skorðum.
Þrátt fyrir þessar tímabundnu
fórnir er efnahagslegur ávinning-
ur innri markaðarins staðreynd að
eins miklu leyti og hin huglæga
hagfræði getur mælt það. Leiðin var
löng, undanþágurnar og málamiðl-
anirnar margar, en innri markaður
Evrópusambandsins er staðreynd
sem jafnvel við Íslendingar erum
löngu orðnir háðir með aðild okkar
að EES. Það er allavega ekki hægt
að mótmæla þeirri staðreynd að
afnám innri markaðar ESB myndi
valda efnahagslegum óstöðugleika
í Evrópu um ófyrirséða framtíð, og
hér er ég að stíga býsna varlega til
jarðar.
Valkostir Íslendinga hvað varðar
gjaldeyrismál eru margskonar ef
við göngum í Evrópusambandið.
Við getum hinsvegar ekki viðhald-
ið gjaldeyrishöftum og einangrað
landið eins og nú er gert. Með tíð og
tíma - og ég leyfi mér að gera lang-
tímaspár því ég er ungur maður - tel
ég hins vegar nokkuð víst að þrátt
fyrir skakkaföll undanfarinna ára
muni alþjóðleg viðskipti og efna-
hagsleg samvinna halda áfram að
aukast. Samstarf á borð við mynt-
bandalag Evrópu, sem felur í sér
nokkurskonar samtryggingu fyrir
stórt hagkerfi, er framtíðin og Ís-
lendingar munu ekki halda krón-
unni sinni. Að því leyti segi ég að ef
við göngum ekki í Evrópusamband-
ið þá verður hrun krónunnar 2008
því miður ekki það síðasta sem við
upplifum.
Ég þoli ekki skyndilausnir. Ég
vil að við hugsum langt fram í tím-
ann. Þeir sem vilja ganga í Evrópu-
sambandið nú til að bæta fyrir það
sem gerðist á Íslandi 2002-2008
eru á villigötum. Það sem gerðist
er búið og gert. Nú þurfum við að
leita leiða til að koma í veg fyrir að
slíkir atburðir endurtaki sig. Núna
er tíminn til þess en ekki eftir tíu
eða tuttugu ár. Grundvallarmark-
mið Evrópusambandsins eru í sam-
ræmi við þá framtíð sem við ósk-
um okkur enda lúta þau að friði og
efnahagslegum stöðugleika. Þetta
eru ekki æsispennandi markmið og
þess vegna eru þau góð.
Bergur Ebbi
Benediktsson
lögfræðingur