Fréttatíminn - 05.10.2012, Qupperneq 50

Eftirtaldir aðilar styðja SÁÁ
einhver annar vandi en sjúkdómurinn.
Þetta er í raun stjörnugalið viðhorf;
að þeir sem deyja úr sjúkdómum séu
í raun síst haldnir þeim.
En við skulum ekki vera hissa yfir
því að þessi viðhorf séu útbreidd í sam-
félaginu. Það er ekki svo langt síðan að
geðveikir, þroskaheftir, flogaveikir og
aðrir sjúklingahópar voru ekki hluti
af hinu almenna heilbrigðis- eða vel-
ferðarkerfi. Við alkóhólistarnir vorum
í þessum hópi. Það var litið á þetta fólk
sem sjúkdómseinkenni á samfélaginu;
ekki að sjúkdómar héldu því niðri
og öftruðu því að njóta hamingju og
heilsu. Þess vegna var þetta fólk ein-
angrað, fordæmt og útskúfað. Og það
er ekkert svo langt síðan að við fórum
að bjarga þessum sjúklingahópum í
hús; aðeins fáeinir áratugir. Nú er að-
eins einn hópur enn á götunum; langt
leiddir alkóhólistar. Það er kominn tími
til að bjarga þessum síðasta sjúklinga-
hópi í hús.”
Okkur ber að auka batalíkur
Þá er það stóra spurningin: Og hvernig
björgum við þessum hópi?
„Með því að þróa úrræði sem henta
hverjum hópi. Tökum dæmi. Fyrir
nokkrum árum höfðu sprautufíklar
sem notuðu amfetamín eða rítalín
minni batalíkur en aðrir. Þessir sjúk-
lingar gátu staðið sig vel í meðferð en
síðan féllu þeir aftur í neyslu stuttu eft-
ir að þeir útskrifuðust. Ástæðan kom
í ljós þegar niðurstöður rannsókna
birtust sem sýndu að heilinn í þessum
sjúklingum var lengur að jafna sig eft-
ir neysluna en heili þeirra sem voru í
annarri neyslu. Þegar SÁÁ þróaði sam-
bland af búsetuúrræði og langtíma end-
urhæfingu fyrir þessa sjúklinga kom
í ljós að þeir sem luku meðferðinni
náðu engu síður bata en áfengis- og
vímuefnasjúklingar almennt. Ef með-
ferðin var byggð á nýjustu þekkingu á
sérstöðu þessara hópa þá margfaldast
batalíkurnar. Sjúklingarnir eru í lagi en
það er meðferðin sem er gölluð.
Með því að sérsníða úrræði að ný-
búum með veika tengingu inn í samfé-
lagið, föngum sem eru mjög félagslega
skaðaðir eða fólki sem er með geðrask-
anir auk áfengis- og vímuefnasýki; má
stórbæta batalíkur þessa fólks. Og auð-
vitað ber okkur að gera það.
Það getur líka verið rangt að beita á
sjúklinga viðmiðunum sem henta þeim
ekki. Tökum dæmi af langt leiddum
áfengissjúklingum sem hafa skaðast
mjög á neyslunni; svo mjög að varan-
legur bati er ef til vill ólíklegur. Sumt af
því fólki sem er svona langt leitt getur
náð varanlegum bata, en alls ekki allir.
En það er ekki þar með sagt að við eig-
um að hætta að sinna þessum sjúkling-
um. Það má stórauka lífsgæði þessa
fólks með því að ná því út úr sjúkdóms-
ástandinu í nokkrar vikur eða mánuði.
Það má vel vera, og er ef til vill líklegra
en ekki, að það fari aftur út í neyslu; en
í raun skiptir það ekki meginmáli. Ef
fólkinu tekst að halda sér í góðu ástandi
200, 250 eða 300 daga á ári eykur það
lífsgæði þess stórkostlega; hugsanlega
hlutfallslega meira en gerist þegar
minna veikt fólk hættir alveg neyslu.
Við verðum að átta okkur á að þetta
fólk er alvarlega veikt. Það þjáist af
lífshættulegum sjúkdómi sem geng-
ur mjög nærri því og skerðir lífsgæði
þess mikið. Ef okkur tækist að ná alz-
heimer-sjúklingum út úr sjúkdóms-
ástandi sínu góðan hluta ársins mynd-
um við örugglega gera það. Það bendir
því til alvarlegra fordóma að ekki skuli
litið með sama hætti á möguleika langt
leiddra áfengissjúklinga til að bæta lífs-
gæði sín.
Það er kominn tími til að við látum
af þessum fordómum. Þeir skaða mik-
ið þá sem verða fyrir þeim; en skaða
líka þá sem bera þá. Það er aumt líf að
ganga um fullur fordóma; það er lítil
reisn yfir því.“
Sjúklingar verið auðlind fyrir
ríkissjóð
SÁÁ vill þá bæta þjónustu við verst
settu alkóhólistana, spyr ég frekar en
að segja ekki neitt?
„Já. SÁÁ eru samtök áfengis- og
vímuefnasjúklinga og aðstandenda
þeirra. Það er hlutverk samtakanna
að berjast fyrir réttindum og hags-
munum þessa sjúklingahóps og þessa
minnihlutahóps. Við viljum leggja fram
raunhæfa lausn um hvernig bæta megi
stöðu þessa hóps.
Þegar áfengisbannið var af létt í
kreppunni miklu, hér heima og víðar
á Vesturlöndum, var ein röksemdin sú
að ríkisvaldið þyrfti á skatttekjunum að
halda. Þess vegna var settur á áfengis-
skattur. Síðan eru liðin meira en 75 ár.
Í millitíðinni höfum við lært margt um
alkóhólisma og það er einfaldlega ekki
réttlætanlegt lengur að skattleggja
neyslu fárveiks fólks en neita því síð-
an um eðlilega meðferð og umönnun
þegar neyslan hefur dregið úr því allan
þrótt. Við verðum að leggja af þetta öm-
urlega fyrirkomulag þar sem litið er á
sjúklingana sem auðlind fyrir ríkissjóð.
Okkur ber að veita áfengis- og vímu-
efnasjúklingum þá bestu aðstoð sem
við ráðum við. Og í tilfelli þessa sjúk-
lingahóps getum við ekki sagt að fjár-
munina skorti; því þessi hópur leggur
þá sjálfur til.
Og ekki bara sjúklingarnir sjálfir.
Því áfengisgjaldið er ekki aðeins tek-
ið af veikasta fólkinu heldur líka fá-
tækustu fjölskyldunum; fjölskyldum
sem hafa verið veiktar af óhófsneyslu;
stundum kynslóð fram af kynslóð. Og
í þessum fjölskyldum eru börn sem
þjást vegna ofneyslu og veikinda for-
eldra sinna. Þessi börn búa við þungt
álag sem skerðir lífsgæði þeirra; ger-
ir þau útsettari fyrir að þróa með sér
áfengis- og vímuefnasýki en líka aðra
geðsjúkdóma, líkamlega sjúkdóma og
félagslega erfiðleika.
Okkur ber ekki síður að nota áfengis-
gjaldið til að bæta stöðu þessara barna.
Þau eiga rétt á viðurkenningu á þeim
vanda sem þau eru í, þau eiga rétt á
að úrræði séu þróuð til að verja heilsu
þeirra og bæta lífsgæði og þau eiga
rétt á að samfélagið gangist við ábyrgð
sinni gagnvart þessum börnum. Eng-
in börn eiga að þola mismunun vegna
veikinda foreldra sinna.
Það þarf því ekki aðeins að bæta
við búsetuúrræðum og endurhæfingu
fyrir veikasta fólkið, auka eftirfylgni
við meginþorra þeirra alkóhólista sem
koma úr meðferð heldur líka að byggja
upp stuðningskerfi fyrir fjölskyldur
áfengis- og vímuefnasjúklinga og ekki
síst börnin í þessum fjölskyldum.“
Raunhæf lausn í nafni mannúðar
Gallinn er að þessi úrræði heyra flest
undir skyldur sveitarfélagana og þau
eru of mörg og smá til að geta risið und-
ir þeim. „Svo eru þau því miður mörg
hver á hausnum. Það er því engin leið
til að þessir hópar; um 900 af veikustu
sjúklingunum, um 10 þúsund áfeng-
is- og vímuefnasjúklingar sem ekki
hafa enn náð bata og um 5000 til 7000
börn sem búa við mikið álag á heim-
ilum sínum vegna óhófsneylsu; það er
engin leið að sveitarfélögin geti byggt
upp þjónustu fyrir þessa hópa á næstu
árum eða áratugum.
Þess vegna leggjum við til þessa
lausn. Hún kann að virðast róttæk eða
frumleg; en hún er þó fyrst og fremst
einföld og skynsöm; byggð á raun-
sönnu mati á ástandinu og raunhæfum
lausnum sem geta fært þúsundum af
fólki stórbætt lífsgæði, heilsu og betra
líf.
Og SÁÁ leggur ekki fram þessa til-
lögu svo að SÁÁ fái aukna fjármuni.
Krafan er lögð fram í nafni sjúklinga-
hópsins. Við gerum ráð fyrir að þessi
úrræði verði boðin út og að hver sem
er geti tekið þau að sér, svo framarlega
sem sá aðili uppfylli kröfur útboðsins
um faglega getu. Mér þætti vænt um að
það kæmi skýrt fram; þetta er ekki fjár-
öflun fyrir SÁÁ. Þetta snýst um sam-
félagslegt réttlæti og mannúð.”
Gunnar Smári stendur upp og horfir
á mig.
„Er þetta þá komið?” spyr hann til
málamynda.
Já, það held ég. Og svo er hann rok-
inn. Ég geng frá blokkinni minni og
reyni að rifja upp í hvaða átt útidyrnar
eru.
Aðalfagmenn ehf
ASK Arkitektar ehf
Á Guðmundsson ehf
Árbæjarapótek ehf
Bifreiðaverkstæðið Stimpill ehf
Bílklæðningar hf
Bliki bílamálun / réttingar ehf
Bókhaldsstofan ehf
Danica sjávarafurðir ehf
DGJ Málningarþjónusta ehf
DMM Lausnir ehf
Efling stéttarfélag
Eldstó ehf
Eyrir fjárfestingafélag ehf
Faxaflóahafnir sf
Fiskmark ehf
Fiskmarkaður Bolungarv. og Suðureyrar ehf
Garðabær
Grís og flex ehf
Guðjón Gíslason ehf
Gufuhlíð ehf
Heilbrigðisstofnunin Patreksfirði
Héðinn Schindler lyftur hf
Héraðsbókasafn Rangæinga
Hjálpræðisherinn
Kamski - Hótel Framnes
Kompan ehf
Miðlarinn ehf
Múr og menn ehf
Nýi ökuskólinn ehf
Purity Herbs snyrtivörur ehf
Rafsvið sf
Samhentir - umbúðalausnir ehf
Samherji hf
Sjómannafélag Ólafsfjarðar
Skógrækt ríkisins
Sólskógar ehf
Sportbarinn
Söðulsholt ehf
Söluturninn Smári
TBLSHOP Ísland ehf
Umbúðamiðlun ehf
Vaki fiskeldiskerfi hf
VÁ VEST, félag um vímuefnaforvarnir
Veitingastaðurinn Fljótið ehf
Verksýn ehf
Vernd - fangahjálp
Verslunarmannafélag Suðurnesja
Vinnslustöðin hf
Víkurbraut 62
Vísir hf
Batablómin
hennar Maríu
Málverkasýning Maríu
Loftsdóttur; Batablómin
ykkar, sem sagt var af í
síðasta tölublaði Edrú,
verður haldin um þessa
helgi. Þegar María sýndi
verk sín til styrktar SÁÁ
fyrir tveimur árum, alls
400 myndir, seldust þær
upp yfir helgi – milljón
krónur söfnuðust sem
runnu allar í styrktar-
sjóð SÁÁ.
María, sem hefur
starfað sem sjúkraliði
á Vogi í tuttugu ár en
stundað list sína í þrjátíu
ár, segir að verkin séu
máluð af tilfinningu og
þeim sé ætlað að gefa
fólki eitthvað. „Ég er að
gefa svo mikið í þessar
myndir. Stundum hefur
fólk gefið okkur á Vogi
blóm og þetta eru mynd-
ir af þeim.“
Einungis er um 35
vatnslitamyndir að ræða
og sýningin verður að-
eins uppi í einn dag. Því
vert fyrir áhugasama að
vera á tánum.
María Loftsdóttir málar vatnslita-
myndir sem byggja á blómum sem
borist hafa á Vog. Mynd: Hari.
14 OKTÓBER 2012