Bændablaðið - 12.12.2013, Blaðsíða 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 12. desember 20136
Málgagn bænda og landsbyggðar
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 6.900 en sjötugir og eldri og lífeyrisþegar greiða kr. 3.450.
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300– Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 – Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is
Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Freyr Rögnvaldsson fr@bondi.is – Sigurður M. Harðarson smh@bondi.is
Auglýsingastjóri: Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is – Sími: 563 0303 – Myndvinnsla og frágangur: Prentsnið.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Landsprent og Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins. ISSN 1025-5621
LEIÐARINN
Árið 2013 hefur um margt verið
athyglisvert ár þó að átök um
íslenskan landbúnað hafi verið
með nokkuð hefðbundnum og
fyrirsjáanlegum hætti. Þar hafa
ákveðin hagsmuna öfl gengið
grímu laust fram í því að tala niður
íslenskan land búnað og halda þeirri
iðju eflaust áfram á nýju ári. Bændur
þurfa samt ekki að láta það á sig fá,
því þeir hafa víðtækan stuðning
þjóðarinnar til góðra verka og
tæki færin til að gera enn betur eru
óþrjótandi.
Bændablaðið hefur á liðnum
misserum og árum reynt að endur-
spegla sjónarmið íslenskra bænda í
fjölmörgum málum sem varða þjóðina
alla. Matvælaöryggi, heilbrigði dýra-
stofnanna sem Íslendingar bera ábyrgð
á, aukin gæði í matvæla framleiðslu,
minni notkun lyfja og aukaefna og
aukin sjálf bærni í íslenskum land-
búnaði eru meðal þessara mála. Þá
hefur Bændablaðið reynt af fremsta
megni að benda á þá ótal möguleika
sem Íslendingar eiga í frekari þróun
landbúnaðar.
Bændablaðið hefur líka reynt
að sýna alla þá orku sem verið er
að leysa úr læðingi í landbúnaði og
tengdum greinum um allt land. Sýna
mannlífið í sveitum landsins og allt
það jákvæða og skemmtilega sem
fólk um allt land er að fást við í vinnu
sinni og tómstundum. Fyrir þetta hafa
starfsmenn blaðsins fengið mikið klapp
á bakið frá lesendum og erum við afar
þakklát fyrir þær frábæru móttökur.
Jákvæðni af þessum toga getur ekki
annað en verið okkur hvatning til að
gera enn betur.
Það eru forréttindi að fá að vaða
inn á gafl hjá bændum og búaliði um
allt land og sjá allan þann kraft sem
býr í fólkinu til að byggja upp og ná
betri árangri.
Þekking á öllum sviðum land-
búnaðar hefur farið vaxandi og
ánægjulegt er hversu mikill áhugi
virðist vera hjá ungu fólki að taka við.
Afar ánægjulegt er að hugsa til
þeirra gríðarlegu möguleika sem
íslenskir bændur eiga til eflingar í öllum
greinum landbúnaðar. Skógrækt er ein
þeirra nýju greina sem eru ört vaxandi
og í loðdýrarækt hafa menn náð ótrú-
legum árangri, sem og í alifugla- og
svínarækt. Sauðfjárrækt virðist vera að
ná skriði á nýjan leik og sívaxandi eftir-
spurn eftir nautakjöti og mjólkurvörum
kallar á stóraukna framleiðslu í þeim
geira. Ferðaþjónustan hefur líka átt afar
góða samleið með bændum. Allt bendir
því til að mjög bjart sé framundan í
íslenskum landbúnaði. Með það í huga
og með þakklæti fyrir ánægjuleg sam-
skipti við fólk um allt land árinu sem
er að líða, óskum við gleðilegra jóla,
Hörður Kristjánsson.
Leiðari síðasta Bændablaðs var með óhefð-
bundnu sniði. Þar voru lesendur hvattir til
að setja saman hugleiðingar sínar og senda til
blaðsins. Þakkir eru færðar þeim sem sendu
okkur leiðara og deildu sinni sýn á það sem
hæst ber í landbúnaðinum. Eins og lofað var
hefur einn heppinn leiðararitari verið dreginn
út og hlýtur að launum gistingu á Hótel Sögu
ásamt kvöldverði á Grillinu. Sá heppni heitir
Stefán Eggertsson, bóndi í Laxárdal í Þistilfirði.
Margt kom áhugavert fram í innsendum
leiðurum. Verðlagning afurða, flokkun á ull og
mikilvægi þess að vanda til verka við meðhöndlun
hennar bar á góma. Einnig hugleiðingar um
mikilvægi bænda við landgræðslu og notkun lúpínu
til uppgræðslu, sem mjög eru skiptar skoðanir um.
Enn fremur var fjallað um kvótakaup í nautgripa-
og sauðfjárrækt og ásetningsskyldu í sauðfjárrækt.
Greina má samhljóm í mörgu því sem fram kom
hjá lesendum með því sem kom fram í máli bænda
á bændafundum BÍ síðustu vikna. Eins og jafnan
á þeim fundum voru þar fjörugar umræður um
málefni landbúnaðarins. Kjaramál og afkoma skipa
þar fastan sess. Þá hafa bændur ólíkar skoðanir á
fyrirkomulagi ríkisstuðnings og fjármögnunar í
landbúnaði. Talsvert var einnig rætt um endurskoðun
á félagskerfi greinarinnar og búnaðargjaldinu,
auk þess sem margir ræddu reynsluna af stofnun
Ráðgjafarmiðstöðvar landbúnaðarins. Almenn
hagsmunamál dreifbýlisins koma gjarnan upp á
bændafundum, þá oft í tengslum við grunnþjónustu
íbúanna, svo sem póstþjónustu, viðhald vega,
fjarskipti og heilbrigðisþjónustu. Áhyggjur af lítilli
nýliðun í landbúnaði koma oft fram en segja má að
viðhorf til hennar sé misjafnt eftir héruðum, enda
er þróunin ekki alls staðar sú sama. Fram komu
áhugaverðar tillögur um frekari nýtingu ríkisjarða
til að efla nýliðun.
Áform menntamálaráðherra um að sameina
Landbúnaðarháskóla Íslands og Háskóla Íslands
voru harðlega gagnrýnd á bændafundum og áhersla
lögð á að varðveita sjálfstæði skólans. Einkum
höfðu bændur áhyggjur af framtíð starfsmennta-
námsins, enda er bændadeildin kjarninn sem
skólinn á Hvanneyri var byggður upp í kringum.
Hávær umræða um kvótakerfi í landbúnaði
Ef nefna á það atriði sem hæst stendur eftir
bændafundi síðustu vikna er það án nokkurs vafa
umræða um kvótakerfi í mjólkurframleiðslu og
sauðfjárrækt. Á öllum fundum veltu menn fyrir
sér aukinni eftirspurn eftir mjólkurvörum og
hvernig henni yrði best svarað. Framleiðslustýringu
í mjólk var á sínum tíma komið á til að sporna
við offramleiðslu. Eðlilega velta því margir fyrir
sér hvernig slíkt kerfi eigi að geta virkað við þær
gjörólíku aðstæður sem uppi eru í dag. Margir
undrast að verð á greiðslumarki í mjólk hefur ekki
lækkað þó svo að búið hafi verið að tilkynna um að
greitt verði fullt verð fyrir umframmjólk til áramóta
og margt benti til að svo yrði einnig allt næsta ár.
Í ljósi mikils kostnaðar við kaup á framleiðslurétti
á undanförnum árum má segja að bændur vilji nú
staldra við og ræða hvort ekki sé rétt að endurskoða
kvótakerfið. Svipuð umræða var einnig um kaup og
sölu á greiðslumarki fyrir sauðfé. Þar þykir verðið
líka vera orðið hátt þó kerfið sé ekki byggt upp sem
réttur til framleiðslu eins og í mjólkinni. Tímar
offramleiðslu eru hins vegar líka liðnir í þeirri grein.
Viljinn til að huga að breytingum er mjög skýr,
enda langt um liðið síðan núverandi samningar tóku
gildi. Jákvætt er að sá vilji er drifinn áfram vegna
mikillar eftirspurnar eftir innlendum bú vörum.
Sigurður Ingi Jóhannsson landbúnaðarráðherra
hefur lýst yfir áhuga sínum á því að taka þessi
mál til skoðunar og sagði m.a. á Alþingi fyrir
skemmstu orðrétt: „Í þeirri endurskoðun hlýtur að
koma til greina að velta fyrir sér hvort kvótakerfið
eins og það er nú eigi rétt á sér til framtíðar.“ Við
framlengingu á mjólkursamningi haustið 2012
var einnig sett inn ákvæði þess efnis að meta ætti
reynsluna af framkvæmd samningsins þar með
talið kvótakerfinu til að efla samkeppnishæfni
greinarinnar og treysta afkomu hennar til lengri
tíma. Mikilvægt er að hraða þeirri vinnu.
Umfangsmikið verk að móta stefnu um
matvælaframleiðslu á Íslandi
Í stjórnarsáttmála núverandi ríkisstjórnar er
vikið að mikilvægi landbúnaðar, sóknarfærum
greinarinnar og tækifærum hennar. Þar er meðal
annars áformað að „móta tillögur um hvernig auka
megi matvælaframleiðslu á Íslandi og tryggja að
ávinningur af aukinni eftirspurn og sókn á nýja
markaði skili sér í bættum kjörum bænda.“ Fara á
yfir alla lagaumgjörð landbúnaðar, vinnslu matvæla
og nýtingar lands og stefnt að endurskoðun
búvörusamninga með tilliti til fóður- og
fæðuframleiðslu. Þarna er um mjög umfangsmikið
verkefni að ræða og rétt að hvetja til þess að vinnan
hefjist við fyrsta tækifæri. Skynsamlegast er, eins
og segir í stjórnarsáttmálanum, að skoða málið í
heild fremur en einstaka þætti. Með því nýtum við
tækifæri okkar best.
Við eigum mikið landrými, gnægð af vatni
og búfjárstofna sem henta vel okkar aðstæðum.
Þessa möguleika eigum við enn talsvert í land
með að kortleggja en við getum og eigum að nýta
þá á enn fjölbreyttari hátt. Við eigum að horfa til
þess að nýta tækifæri okkar á sjálfbæran hátt til
að framleiða fyrir innanlandsmarkað og erlenda
hágæðamarkaði. Við þurfum að styrkja hlutdeild
innlendra matvæla í neyslu hér heima, en hún er
bara helmingur í dag.
Jólahátíðin fram undan
Bændur eru þakklátir neytendum fyrir tryggð
við innlendar búvörur og jákvæðan stuðning við
landbúnaðinn í heild. Það er ekki síst gott að hafa
það í huga nú þegar hátíðir ganga í garð með
sínum ríku hefðum, ekki síst matarhefðum. Margar
innlendar búvörur tengjast hátíðunum sterkum
böndum og eru ómissandi hluti þeirra.
Stjórn og starfsfólk Bændasamtakanna senda
lesendum Bændablaðsins sem og landsmönnum
öllum bestu kveðjur með ósk um gleðileg jól og
farsæld á nýju ári. /SSS
Bjart fram undan
Það var mér mikið ánægjuefni
að fá tækifæri til að afhenda
landgræðsluverðlaunin sem
veitt voru í Gunnarsholti hinn
29. nóvember síðastliðinn.
Landgræðslu verðlaunin hlutu að
þessu sinni Hafnarfjarðarbær og
bændurnir Árni Þorvaldsson og
Sigrún Hlöðversdóttir, Bíldsfelli III,
Grímsnes- og Grafningshreppi, og
Guðmundur Þorvaldsson og Kristín
Guðrún Gísladóttir, Bíldsfelli II,
Grímsnes- og Grafningshreppi.
Landgræðsluverðlaunin eru bæði
viður kenning fyrir frábært starf í
þágu landgræðslu og hvatning til að
halda áfram á sömu braut. Verð launin
hafa líka hvetjandi áhrif á okkur hin,
og þau vekja jafnframt athygli á
viðfangs efnum landgræðslu starfsins.
Land græðsla er margþætt verkefni
og ýmsar leiðir færar. Landgræðslu-
verðlaunin eru sannarlega ein leið og
góð leið til að hvetja fólk til góðra
verka.
Verðlaunin voru veitt í Sagna-
garði, fræðslu- og kynningarmiðstöð
Landgræðslunnar, sem ber vitni um
ótrúlega elju og eldmóð þeirra sem
hafa starfað að vernd jarðvegs og
gróðurs á Íslandi í meira en 100 ár.
Þetta er saga sem við megum ekki
gleyma heldur læra af henni. Við
þurfum að kunna að nýta landið á
sjálfbæran hátt og að leita leiða til
að laga og græða það sem aflaga kann
að fara.
Við mannfólkið erum auðvitað
ekki fullkomin og víða sér þess
dæmi að við höfum ekki þekkt okkar
takmörk í umgengni við landið, og
þekkjum kannski enn ekki nægjanlega
vel. Aukin þekking og reynsla hefur
hins vegar með tímanum gert okkur
kleift að takast betur á við þessi mál,
að laga land sem hefur skemmst
og endurheimta með þolinmæði
vistkerfi sem hafa glatast. Þolinmæði
er kannski eitt það mikilvægasta
sem maður lærir og þarf að læra í
landgræðslustarfinu. Vissulega getum
við flýtt fyrir bata landsins en eins
og hjá sjúklingi tekur bati tíma og
oft þarf landið á hvíld að halda til
að ná aftur heilsu. Ég hef einmitt
heyrt starfsmenn Landgræðslunnar
kalla sig „land-lækna“, sem er ágæt
myndlíking yfir það sem þeir fást við!
Nýjar áskoranir
Landgræðslustarfið á Íslandi er
með miklum blóma. Mikill fjöldi
fólks kemur að því um allt land.
Landgræðslan hvetur fólk áfram,
miðlar og aflar þekkingar. Samstarf
við bændur hefur skilað miklum
árangri í uppgræðslu og hvernig
það samstarf hefur verið skipulagt
í gegnum
Verkefnið Bændur græða
landið er sennilega eitthvert mesta
heilla spor sem stigið hefur verið
í samskiptum bænda og Land-
græðslunnar, eins og þeir bændur
á Bíldsfelli eru vitnisburður um.
Þau tengsl og það traust sem þetta
samstarf hefur skapað er verðmætt
og þarf að viðhalda og efla. Reynsla
og þekking bænda á landinu og
vinnubrögðum við landgræðslu eru
ómetanleg og með því að styðja við
þeirra uppgræðslustarf hagnast allir.
Sveitarfélög eins og Hafnar-
fjarðar bær eru einnig lykil-
aðilar í landgræðslustarfi. Þau
geta, ekki síst í gegnum sitt
skipulags vald, sett land græðslu
og sjálfbæra landnýtingu á
dagskrá í sínu sveitarfélagi.
Samskipti Landgræðslu ríkisins
og sveitarfélaga eru afar mikilvæg.
Landgræðslan getur þannig miðlað
þekkingu og veitt faglegan stuðning
við stefnumótun og framkvæmdir
sveitarfélaga á sviði gróður- og
jarðvegsverndar.
Einnig er mikilvægt að fylgjast
með nýjum áskorunum. Við
megum ekki gleyma því að nýting
lands breytist með tímanum og
í dag stöndum við frammi fyrir
nýjum áskorunum á þessu sviði.
Stóraukinn straumur ferðamanna
um landið skapar nýtt og áður
óþekkt álag á landið. Þar þurfum
við að bregðast við. Þar er samstarf
sveitarfélaga og Landgræðslunnar
mikilvægt.
Ég vil óska verðlaunahöfunum
til hamingju. Þeir eru verðugir
handhafar landgræðsluverðlaunanna
og okkur hinum hvatning til að feta
sömu braut í þágu landsins okkar.
Megi sem flestir feta þeirra slóð.
Sigurður Ingi Jóhannsson
Sjávar útvegs- og landbúnaðar-
ráðherra og umhverfis- og
auðlinda ráðherra.
Landgræðsluverðlaun, viðurkenning og hvatning til starfa í þágu lands og þjóðar
LOKAORÐIN
Tími tækifæra og breytinga
Sigurður Ingi Jóhannsson